1485 (1) Urodził się Jan Dantyszek - poeta polsko - łaciński, jeden z najsławniejszych dyplomatów europejskich, ambasador Polski w Wiedniu, biskup chełmińsko - warmiński. Należał do najbarwniejszych postaci polskiego życia politycznego i intelektualnego epoki Jagiellonów. Był doradcą Zygmunta Starego i królowej Bony. Odegrał główną rolę jako współtwórca świeckiej poezji nowożytnej. Wiersze, elegie i pisma polityczne Jana Dantyszka czytała cała oświecona Europa. Dużo podróżował. Zwiedził Rzym, Grecję, Ziemię Świętą i Arabię. Miał bliskie kontakty z europejskimi władcami, z najwybitniejszymi mężami stanu, literatami i uczonymi. Na dworze cesarza Maksymiliana w Wiedniu otrzymał szlachectwo, tytuł doktora praw i jako pierwszy z Polaków - laur poetycki. W 1537 r. otrzymał biskupstwo warmińskie. Stworzył w Lidzbarku ośrodek nauki i sztuki, założył bibliotekę i galerię obrazów. W ostatnich latach życia pisał także utwory autobiograficzne. Zmarł 27 października 1548 roku.

1585 (1) Urodził się Jan Brożek - matematyk, astronom, pisarz, pierwszy polski historyk nauki. Studiował w Akademii krakowskiej, a następnie w uniwersytecie w Padwie. Przez wiele lat piastował stanowisko rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Należał do najwybitniejszych przedstawicieli polskiego renesansu. Miał rozległe zainteresowania naukowe. Zajmował się teorią muzyki, geografią i geodezją, górnictwem i medycyną. Był żarliwym zwolennikiem i obrońcą heliocentrycznej teorii Kopernika. Często spierał się z jezuitami, których wpływy na wszystkie dziedziny życia w XVII wieku stawały się coraz większe. "Dialogi" zawierające jego poglądy i polemiki z jezuitami zostały spalone na stosie, a ich drukarza skazano na śmierć. Jan Brożek zmarł 21 listopada 1652 roku.

1933 (1) W Warszawie przeniesiony został port lotniczy z Pól Mokotowskich na Okęcie. Od początku lat 60. port jest nieustannie rozbudowywany i unowocześniany. Może przyjmować największe samoloty pasażerskie. W 2005 roku porty lotnicze miały następujące miasta polskie: Warszawa, Gdańsk, Szczecin, Poznań, Wrocław, Katowice, Kraków, Rzeszów.

1931 (17) Urodził się Gustaw Zemła - rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, twórca monumentalnych kreacji rzeźbiarskich. Jest autorem Pomnika Powstańców Śląskich w Katowicach, Pomnika Polegli Niepokonani - na terenie Cmentarza Powstańców Warszawy przy ulicy Wolskiej w Warszawie, Pomnika Bitwy o Monte Cassino, a także pomników Henryka Sienkiewicza w warszawskich Łazienkach, i Ernesta Malinowskiego - polskiego inżyniera, budowniczego kolei trans andyjskiej, położonej najwyżej na świecie. Pomnik Malinowskiego znajduje się w Andach a wysokości prawie pięciu tysięcy metrów nad poziomem morza. Gustaw Zemła ma również w swym dorobku artystycznym głowy Marii, Nike i Niobe oraz serię rzeźb sakralnych.

2000 (1) Rozpoczął się szósty w historii Chin powszechny spis ludności. Przeprowadzało go sześć milionów rachmistrzów. Odwiedzili 350 milionów rodzin, od których otrzymywali odpowiedzi na 21 pytań. Poprzedni spis ludności odbył się w 1990 roku. Chińska Republika Ludowa liczyła wówczas miliard 132 miliony ludzi.

1836 (2) Urodził się Michał Andriolli - wybitny ilustrator książek i rysownik. Za udział w Powstaniu Styczniowym został zesłany na Syberię, gdzie przebywał sześć lat. Po powrocie z zesłania osiadł w Warszawie. Ilustrował czasopisma i książki wielu pisarzy, między innymi - Syrokomli, Orzeszkowej, Kraszewskiego i Juliusza Słowackiego. Wykonał również ilustracje do jednego z najstarszych wydań "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, które dziś stanowią zabytek wielkiej wartości artystycznej i poznawczej. W swej działalności graficznej najchętniej podejmował tematy związane z obyczajami i życiem codziennym. Michał Andriolli zmarł 23 sierpnia 1893 roku.

1918 (2) Został powołany ogólnopolski Związek Harcerstwa Polskiego, oparty na zasadach skautowskich. Twórcą polskiego harcerstwa był Andrzej Małkowski. W 1911 zorganizował we Lwowie pierwszy kurs skautowski. Harcerstwo odgrywało w Polsce, zwłaszcza w okresie międzywojennym, wielką rolę w wychowaniu młodzieży, kształtowaniu charakteru , patriotyzmu i odpowiedzialności młodych Polaków. Najbardziej uwidoczniło się to w walce zbrojnej przeciw hitlerowskiemu okupantowi harcerzy zorganizowanych w Szarych Szeregach. ZHP, jako samodzielna organizacja, został rozwiązany 15 maja 1950 i reaktywowany 8 grudnia 1956 roku. Na przewodniczącego wybrano Aleksandra Kamińskiego - jednego z twórców harcerstwa w Polsce, autora książek o akcjach bojowych Szarych Szeregów i Powstaniu Warszawskim. Andrzej Małkowski urodził się w 1888, a zginął w czasie podróży morskiej w 1919 roku.

1921 (2) Stacja radiowa w Pittsburgu w Stanach Zjednoczonych, jako pierwsza w świecie, rozpoczęła nadawanie codziennego programu. W ciągu kilku następnych lat radio stało się jednym z głównych nośników szybkiej informacji oraz czynnikiem szerzenia kultury i rozrywki w większości Państw świata.

1925 (2) W Warszawie odbyła się uroczystość odsłonięcia Grobu Nieznanego Żołnierza. Pod płytą pomnika umieszczono trumnę z prochami żołnierza poległego w obronie Lwowa oraz urny z ziemią zebraną z kilkunastu pól bitewnych. Pomnik stworzono z rozkazu ówczesnego ministra spraw wojskowych - gen Władysława Sikorskiego. Na płycie grobu znajduje się napis: "Tu leży żołnierz polski poległy za Ojczyznę". W grudniu 1944 r. hitlerowscy okupanci wysadzili Grób Nieznanego Żołnierza w powietrze, jednak trzy arkady i znajdujący się pod nimi grób nie zostały zniszczone. Pomnik odbudowano w pierwszych latach po wojnie.

1932 (2) W Międzyrzecu Podlaskim urodziła się Sława Przybylska - piosenkarka, wielka gwiazda estrady od początku lat 60., znana w całej Europie i Ameryce. Do jej najbardziej popularnych piosenek należy "Pamiętasz, była jesień" z filmu "Pożegnania" oraz "Jesienne liście".

1845 (3) W Kamionce Podlaskiej urodził się Zygmunt Gloger - polski historyk, etnograf, archeolog i językoznawca. Dużo uwagi poświęcił badaniom osad wydmowych w epoce kamienia i odkrył taką osadę na Litwie nad Niemnem, w okolicy Liszkowa i Druskiennik w 1871. Należał do głównych organizatorów (w 1906 r.) Towarzystwa Krajoznawczego. Przez kilka lat był jego prezesem. Najważniejszym dziełem Glogera jest czterotomowa "Encyklopedia staropolska" - bezcenne źródło wiedzy o kulturze, gospodarce i obyczajach mieszkańców Polski w dawnych wiekach, a także "Rok polski w życiu, tradycji i pieśni". Zmarł 16 sierpnia 1910 roku.

1901 (3) Urodził się Andre Malraux - francuski pisarz, polityk, działacz międzynarodowego ruchu antyfaszystowskiego. Otrzymał liczne nagrody, a wśród nich Goncourtów. Książki ukazujące tragizm ludzkiego losu: "Dola człowieka", "Łazarz", " Przemijanie a literatura" - tłumaczone również na język polski - przyniosły mu sławę, jako pisarzowi i człowiekowi walczącemu o poprawę losu ludzi uciskanych. W czasie wojny domowej w Hiszpanii organizował międzynarodową pomoc dla armii republikańskiej. Stworzył eskadrę lotniczą. W realistyczny sposób opisał wojnę hiszpańską w utworze "Nadzieja". Fascynował go bliski współpracownik, Charles de Gaulle, jako człowiek i przywódca ruchu politycznego. Pełnił funkcję ministra kultury w rządzie de Gaulle’a. Malraux angażował się we wszystkie sprawy, które były najważniejsze dla świata. Sławę literacką przyniosła mu powieść "Zdobywcy", wydana w 1928 r. Pisał także eseje na temat sztuki i filmu. Stałe miejsce w teorii estetyki zapewnia mu trzytomowe dzieło "Psychologia sztuki". Zmarł 23 listopada 1976 roku. Spoczął w Panteonie obok takich ludzi pióra jak: Jan Jakub Rousseau, Wiktor Hugo i Emil Zola.

1927 (3) Urodził się Zbigniew Cybulski - aktor teatralny i filmowy, jeden z najpopularniejszych artystów polskiej kinematografii powojennej. Wraz z innym wybitnym aktorem - Bogumiłem Kobielą - założył w Gdańsku studencki teatr "Bim Bom". Sławę przyniosła mu rola Maćka Chełmickiego w filmie Andrzeja Wajdy - "Popiół i diament". Kreował główne postacie filmach: "Rękopis znaleziony w Saragossie" Wojciecha Hasa, "Krzyż walecznych" Kazimierza Kutza oraz "Do widzenia, do jutra…" Janusza Morgensterna. Stał się idolem młodzieży. Zginął tragicznie w katastrofie pod kołami pociągu na wrocławskim dworcu Głównym 8 stycznia 1967 roku.

1957 (3) W Związku Radzieckim wystrzelono drugiego sztucznego satelitę Ziemi. Na pokładzie znajdowała się dwuletnia suczka Łajka - pierwsza w dziejach żywa istota wysłana w Kosmos. Zgodnie z programem lotu, Łajka nie powróciła na Ziemię. Kolejny sztuczny satelita - "Sputnik 5" - wystrzelony został 19 sierpnia 1960 r. Na jego pokładzie znajdowały się: Biełka i Striełka. Zadanie zostało wykonane prawidłowo i psy szczęśliwie wylądowały na naszej planecie. Doświadczenia ze zwierzętami pozwoliły na wystartowanie w Kosmos i powrót na Ziemię, już w następnym roku, pierwszego kosmonauty świata - Jurija Gagarina.

1971 (3) Zmarła Janina Porazińska - pisarka, dziennikarka i tłumaczka. Jej książki adresowane były głównie do dzieci i młodzieży. Największym powodzeniem cieszyły się zbiory: "W Wojtusiowej izbie" oraz "Psotki i śmieszki". Jej baśnie i wiersze obfitują w motywy ludowe. Po tematy swej twórczości autorka sięgała również do historii - "Kto mi dał skrzydła. Rzecz o Janie Kochanowskim". Przez długie lata Janina Porazińska redagowała czasopisma dla dzieci. W 1917 r. uczestniczyła w założeniu "Płomyka". Pisała także sztuki sceniczne. Jako tłumaczka, najbardziej znana jest z przełożenia z języka fińskiego na polski eposu o Kalewali. Urodziła się w 1888 roku.

1979 (4) W ambasadzie amerykańskiej w Teheranie zatrzymano jako zakładników kilkudziesięciu Amerykanów. Stało się to po wybuchu w Iranie islamistycznej, fundamentalistycznej rewolucji, w której wyniku władzę przejął najwyższy duchowny - ajatollah Chomeini. Próba uwolnienia zakładników przez amerykańskich spadochroniarzy nie powiodła się. Podczas akcji zginęło ośmiu żołnierzy. Od tego czasu stosunki irańsko - amerykańskie weszły w okres stałych napięć i konfliktów. W wyniku rozmów dyplomatycznych Irańczycy uwolnili amerykańskich zakładników dopiero po okresie trwającym trzynaście miesięcy.

1679 (4) W Europie wybuchła wielka panika spowodowana zbliżeniem się do Ziemi na małą odległość nieznanej komety. Mnożyły się tragiczne przepowiednie przewidujące zderzenie się ciała niebieskiego z Ziemią i w wyniku kosmicznej katastrofy - rychły koniec świata. Nieznane zjawiska dokonujące się w górnej warstwie atmosfery ziemskiej, tak zwane "znaki na niebie" od najdawniejszych czasów budziły trwogę ludzi. Uważano je za zwiastunów złych czasów - wojny, zarazy lub głodu. Późniejsze badania i odkrycia astronomiczne, a także konstruowanie nowych, doskonalszych urządzeń optycznych pozwalały na obserwowanie ciał niebieskich i przewidywanie ich ruchów. Sprzyjało to bardziej racjonalnemu postrzeganiu otaczającego nas świata.

1790 (4) Założony został warszawski cmentarz Powązkowski. Dwa lata później wybudowano kościół pod wezwaniem Karola Boromeusza. Na cmentarzu Powązkowskim, w Alei Zasłużonych, znajdują się groby ludzi, którzy odegrali ważną rolę w kulturze Polski - literatów, muzyków, aktorów, naukowców, narodowych bohaterów, wybitnych polityków. W 1974 r. Jerzy Waldorff zainicjował zbiórkę pieniędzy na konserwację starych pomników nagrobnych na Powązkach. Często są one dziełami sztuki rzeźbiarskiej. Do akcji włączyli się aktorzy, literaci, publicyści. Zbiórka przeprowadzana jest co roku 1 listopada i Dzień Zaduszny. Dzięki zebranym funduszom zrekonstruowano już i odnowiono ponad tysiąc cennych zabytków cmentarnych.

1859 (4) Urodził się Stanisław Niewiadomski - kompozytor, pedagog, dyrygent. Studiował we Lwowie, Wiedniu i Lipsku. Po powrocie do Lwowa przez ponad 30 lat wykładał w konserwatorium. Po pierwszej wojnie światowej przeniósł się do Warszawy i tu również podjął pracę w konserwatorium. Stałe miejsce w historii muzyki zawdzięcza pieśniom chóralnym i solowym, opartym na muzyce ludowej. Jest w tej dziedzinie najwybitniejszym kontynuatorem twórczości Stanisława Moniuszki. Napisał jego biografię. Stanisław Niewiadomski zmarł we Lwowie w 1936 roku.

1967 (4) Amerykański satelita ADS po raz pierwszy w dziejach sfotografował całą planetę ziemską widzianą w kosmosu. Z kosmicznego oddalenia Ziemia jawi się jako błękitna kula. Niebieską barwę nadają jej promienie ultrafioletowe znajdujące się w górnej warstwie atmosfery.

1755 (5) Urodził się Stanisław Staszic - geolog i geograf, filozof, pisarz polityczny, rzecznik reform społecznych i ekonomicznych. Był najwybitniejszym działaczem gospodarczym oraz czołowym przedstawicielem polskiego Oświecenia. Przywiązywał dużą wagę do podnoszenia oświaty w społeczeństwie polskim i upowszechnienia nauczania zawodowego poprzez odpowiednio zreformowane szkolnictwo i działalność wydawniczą. Inicjował i organizował zakłady produkcyjne oraz badania mające na celu rozwój wytwórczości. Dzięki społecznej, naukowej i organizatorskiej działalności przyczynił się do istotnego rozwoju polskiej gospodarki w wielu dziedzinach. Zmarł 20 stycznia 1826 roku.

1901 (5) Rozpoczęła działalność Filharmonia Warszawska. Wybudowano ją w błyskawicznym tempie. Kamień węgielny wmurowano 26 maja 1900 r. Sala koncertowa nowego, pięknego gmachu mieściła 2000 osób. Pieniądze na budowę przekazali ludzie dobrej woli, między innymi: Ignacy Jan Paderewski, Leopold Kronenberg, Stefan Lubomirski, Władysław Tyszkiewicz, Maurycy Zamoyski. W koncercie inauguracyjnym 5 listopada 1901 r. orkiestrą dyrygował Emil Młynarski, a solistami byli: Ignacy Jan Paderewski i bas Wiktor Grąbczewski. Program obejmował jedynie muzykę polską. W czasie II wojny światowej Filharmonia została całkowicie zburzona. 20 lipca 1949 rozpoczęto odbudowę gmachu. Tytuł Filharmonii Narodowej otrzymała w 1955 roku.

1997 (5) Rada Europy przyjęła protokół zakazujący klonowania ludzi. Eksperymenty prowadzone w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych na owcach i krowach dawały podstawy przekonania, że możliwe będzie sklonowanie człowieka. Zwierzchnictwo Kościoła katolickiego bardzo kategorycznie wystąpiło przeciw tego rodzaju badaniom, jako zbyt daleko idącej ingerencji w naturalny porządek świata.

1860 (6) W Kuryłówce na Podolu urodził się Ignacy Jan Paderewski - pianista i kompozytor, mąż stanu, działacz społeczny i narodowy. Studiował w Warszawie, Berlinie i Wiedniu. Był najsławniejszym wirtuozem swoich czasów. Koncertował na całym świecie. W czasie zaborów podejmował na rzecz kraju wiele patriotycznych inicjatyw. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 1919-1920, Józef Piłsudski powierzył mu funkcję premiera polskiego rządu i ministra spraw zagranicznych. Wraz z Romanem Dmowskim reprezentował Polskę na konferencji wersalskiej. Był pierwszym przedstawicielem Polski przy Lidze Narodów. Paderewski zmarł w Stanach Zjednoczonych 29 czerwca 1941 roku. 20 listopada 2000 r. w Pałacu Narodów - historycznej siedzibie Ligi Narodów, został odsłonięty pomnik wielkiego, polskiego artysty i męża stanu. Większość utworów kompozycji Ignacego Paderewskiego ma wymowę patriotyczną - "Symfonia Polonia", "Fantazja Polska". Jego miniatury nawiązują do muzyki ludowej i do Fryderyka Chopina. Wielkim powodzeniem cieszyła się opera "Manru" oparta na powieści Kraszewskiego "Chata za wsią". Prochy Ignacego Paderewskiego spoczywają w podziemiach katedry warszawskiej.

1884 (6) Urodził się Ludomir Różycki - kompozytor i pedagog. Uczył się u Zygmunta Noskowskiego. Był dyrygentem opery i profesorem we Lwowie. W jego poematach symfonicznych, baletach i operach dominuje tematyka historyczna. Wzbogacił polską muzykę o takie dzieła jak: scherzo symfoniczne "Stańczyk", balet "Pan Twardowski", opery "Eros i Psyche" oraz "Casanowa". Za całokształt twórczości otrzymał Nagrodę Państwową I Stopnia. Zmarł w Katowicach 1 stycznia 1953 roku.

1922 (6) Urodził się Artur Międzyrzecki - prozaik i poeta, tłumacz , długoletni prezes Pen Clubu. Znaczący i wielokierunkowy jest jego udział w życiu literackim Polski. Do najbardziej poczytnych zbiorów wierszy należą: "Wojna nerwów", "Koniec gry" i wydane w 1993 r. "Wiersze dawne i nowe". Z prozy Międzyrzeckiego na największe uznanie zasługuje powieść "Złota papuga" i opowiadanie "Powrót do Sorrento", a także szkice literackie. Szczególną wartość mają jego przekłady Apollinaire’a, Aragona, Rimbauda, Baudelaire’a, Mandelsztama, Camusa i wielu innych wybitnych poetów. Zmarł w 1996 roku.

1939 (6) Niemcy podstępnie zaaresztowali 183 profesorów z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczej i innych uczelni krakowskich. Zaproszono ich do uniwersytetu pod pretekstem naradzenia się, w jakim kierunku powinna się rozwijać nauka polska w warunkach wojny. Gdy profesorowie zebrali się, dowiedzieli się, że są aresztowaniu. Naukowców wywieziono do obozów koncentracyjnych w Oranienburgu i Sachsenhausen. Większość spośród nich, w wyniku ciężkiej pracy, głodu, ogólnego wycieńczenia i chorób, poniosła śmierć. Wśród tych, którzy nie przeżyli, byli profesorowie: Ignacy Chrzanowski, Stanisław Estreicher, Michał Siedlecki. "Sonderaktion Krakau" stała się początkiem akcji systematycznego niszczenia przez niemieckiego okupanta polskiej inteligencji.

1951 (6) Na warszawskim Żeraniu rozpoczęła produkcję Fabryka Samochodów Osobowych - "FSO". Z taśm montażowych zjechał pierwszy samochód marki "Warszawa M - 20", na licencji radzieckiej. Pojazd odegrał wielką rolę w rozwoju polskiej motoryzacji. "Warszawa" cieszyła się dużym popytem na rynku wewnętrznym. Eksportowano ją również do kilkunastu krajów. Nawet w klimacie afrykańskim dobrze zdawała egzamin. Fabryka Samochodów Osobowych należała do największych zakładów przemysłowych w Polsce. Produkcja "Warszawy" zakończyła się w 1973r. Jej miejsce zajął "Fiat 125" na licencji włoskiej, a trzy lata później - również "Polonez".

1837 (7) Urodził się hrabia Stanisław Tarnowski - historyk literatury, pedagog, publicysta i krytyk literacki. W Powstaniu Styczniowym ideowo związany był ze Stronnictwem Białych. Za udział w powstaniu władze austriackie skazały go na więzienie. W Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie rozwijał swą działalność naukową, dwukrotnie wybierano go na rektora uczelni. Jako znawca literatury był przeciwnikiem modernizmu. W ocenie utworów literackich największe znaczenie miała dla niego wymowa etyczna i patriotyczna. Jego entuzjazm budziły dzieła Fredry, Krasińskiego, Sienkiewicza, Henryka Rzewuskiego. Największym dziełem prof. Tarnowskiego jest syntetyczna "Historia literatury polskiej". Zmarł 31 grudnia 1917 roku.

1849 (7) We wsi Boczki pod Łowiczem urodził się Józef Chełmoński - malarz, twórca scen rodzajowych i pejzaży. Do najbardziej znanych jego obrazów należą: "Bociany", "Odlot żurawi", "Kuropatwy na śniegu", "Babie lato", "Burza", "Powrót z balu". Twórczość Chełmońskiego związana jest z przyrodą, lasem, wsią. Dużą rolę odgrywają zaprzęgi konne: "Czwórki", "Trójki". Płótna Chełmońskiego znajdują się w muzeach polskich oraz we Francji i Stanach Zjednoczonych. Są często reprodukowane w książkach szkolnych i beletrystycznych, a także na kartach pocztowych. W 1897 r. Chełmoński został wybrany na prezesa Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka" z siedzibą w Krakowie. Zmarł 6 kwietnia 1914 roku.

1867 (7) W Lublinie, urodziła się Maria Skłodowska - Curie - profesor w paryskiej Sorbonie, współtwórczyni nauki o promieniotwórczości. Wraz ze swym mężem - Piotrem Curie - odkryła pierwiastki promieniotwórcze rad i polon. Otrzymała dwukrotnie - w latach 1903 i 1911 - Nagrodę Nobla. Była pierwszą kobietą, która, jako profesor, wykładała w Sorbonie. Zmarła 4 lipca 1934 roku.

1913 (7) Urodził się w Algierii Albert Camus - francuski pisarz, dramaturg, eseista, myśliciel. W czasie niemieckiej okupacji Francji uczestniczył w antyhitlerowskim ruchu oporu. Wydawał podziemne pismo "Combat". Był przedstawicielem egzystencjalizmu. Charakterystyczną cechą tego nurtu jest poczucie absurdu, ale Camus widział wartości nadające sens ludzkiej egzystencji. Do najważniejszych jego powieści należą: "Dżuma", "Upadek" i "Obcy". Pisał także eseje i dramaty - "Mit Syzyfa ", "Kaligula". W 1957 r. otrzymał Nagrodę Nobla. Jego utwory literackie i rozprawy filozoficzne podawały w wątpliwość dotychczasowe normy społeczne, polityczne i moralne, oceniane jako niesprawiedliwe. Był przyjacielem Sartre’a, ale gdy Sartre włączył się do ruchu komunistycznego - Camus stał się jego przeciwnikiem. Zginął w wypadku samochodowym 4 stycznia 1960 roku.

1917 (7) Wybuchła w Rosji Wielka Rewolucja Październikowa. Jej obwieszczeniem były wystrzały z krążownika "Aurora" skierowane na Pałac Zimowy w Piotrogrodzie. Obalono rząd Aleksandra Kiereńskiego. Jego członków zaaresztowano. Na czele rewolucji stał Włodzimierz Iljicz Lenin. Nowe kierownictwo Rosji zawarło pokój z Niemcami. Wojna domowa trwała kilka lat. Naprzeciw Armii Czerwonej stanęła, broniąca starego porządku - Armia Biała. Przewodzili jej generałowie: Aleksiejew, Korniłow, Kołczak i najdłużej - Denikin. Armia Biała początkowo opanowała południe Rosji. Najcięższe walki trwały w latach 1918 -1919. W Odessie, na Krymie, a także w Murmańsku wylądowały wojska francuskie i angielskie, które wspierały Armię Białą, dostarczając jej pieniądze, uzbrojenie i umundurowanie walkach interwencyjnych wzięły również udział dywizje polskie pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Wojna domowa w Rosji pochłonęła setki tysięcy istnień ludzkich. Prawie dwa miliony osób, zwłaszcza spośród inteligencji, wyjechało do innych krajów. Rozproszona emigracja rosyjska nie odegrała żadnej roli. W wyniku rewolucji powstał Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. W jego skład weszło szesnaście republik. Rozpadł się w 1991 roku.

1918 (7) W wolnym od 3 listopada Lublinie, pod osłoną oddziałów POW i organizowanej milicji, Ignacy Daszyński, socjalista, utworzył rząd Ludowej Republiki Polskiej. Weszli do niego między innymi: Stanisław Thugutt - minister spraw wewnętrznych, Edward Rydz - Śmigły, mianowany na generała - min. spraw wojskowych; Wacław Sieroszewski - min. informacji i propagandy, Ignacy Daszyński - premier i minister spraw zagranicznych. Rząd przedstawił radykalny program społeczny - ośmiogodzinny dzień pracy, ziemia dla chłopów, powszechna oświata. W manifeście rządowym czytamy: "Państwo polskie obejmujące wszystkie ziemie zamieszkałe przez lud polski, z własnym wybrzeżem morskim, stanowić będzie po wsze czasy Polską Republikę Ludową. Sejm ustawodawczy zwołany będzie jeszcze w roku bieżącym, na podstawie powszechnego, bez różnicy płci, bezpośredniego, równego, tajnego i proporcjonalnego głosowania. Z dniem dzisiejszym ogłaszamy w Polsce całkowite, polityczne i obywatelskie równouprawnienie wszystkich obywateli, bez różnicy pochodzenia, wiary i narodowości". W rządzie Ignacego Daszyńskiego nie było przedstawicieli sił prawicowych, które przestraszyły się lewicowego, radykalnego programu. Dziesięć dni później, 17 listopada, naczelnik państwa - Józef Piłsudski powołał pierwszy rząd niepodległej Polski. Premierem został Jędrzej Moraczewski. 16 stycznia 1919 r. powstał kolejny rząd, na którego czele stanął Ignacy Paderewski.

1674 (8) Zmarł John Milton - angielski poeta i prozaik. Należał do zwolenników dyktatury Cromwella. Po jego upadku i restauracji dynastii Stuartów został odsunięty od działalności politycznej. Wkrótce utracił wzrok. Poświęcił się wówczas twórczości literackiej. Wtedy właśnie powstały jego najgłośniejsze utwory, a wśród nich: "Raj utracony" - najwybitniejsze, składające się z dwunastu ksiąg dzieło epickie nowożytnej Anglii i kilka lat później - "Raj odzyskany". Napisał także tragedię "Samson walczący". Milton zostawił również poematy filozoficzne, sonety i liryki religijne. Urodził się w 1608 roku.

1900 (8) Urodziła się Margaret Mitchell - amerykańska dziennikarka i pisarka, autorka powieści z czasów wojny secesyjnej w USA "Przeminęło z wiatrem", należącej do największych bestsellerów dwudziestego wieku, tłumaczonej na kilkadziesiąt języków. Powieść została zekranizowana. Światowa premiera filmu "Przeminęło z wiatrem" odbyła się w Atlancie, w stanie Georgia w USA, 15 grudnia 1939 r. Margaret Mitchell zmarła 16 sierpnia 1949 roku.

1922 (8) Urodził się Christian Barnard - południowoafrykański kardiochirurg. 3 grudnia 1967 r. dokonał pierwszej w dziejach operacji przeszczepienia serca człowieka. Pacjent żył jeszcze 18 dni, a zmarł na skutek komplikacji płucnych.

1943 (8) Została założona Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy UNRA. W pierwszych latach po wojnie z jej pomocy korzystały prawie wszystkie państwa europejskie, a wśród nich i Polska. Paczki unrowskie zawierały przede wszystkim żywność, odzież i lekarstwa, między innymi i penicylinę. Otrzymywały je głównie szpitale, domy dziecka, domy ludzi starych, szkoły, Polski Czerwony Krzyż i inne społeczne organizacje pomocowe. Na wsi polskiej dramatycznie brakowało koni do prac polowych. W ramach pomocy unrowskiej Polska otrzymała 125 tysięcy koni i 20 tysięcy sztuk bydła. Przychodziły również urządzenia techniczne umożliwiające odbudowę przemysłu i środki transportu. Polska otrzymała pomoc wartości 450 milionów dolarów. UNRA została rozwiązana 3 stycznia 1947 roku.

1818 (9) Urodził się Iwan Turgieniew - wielki pisarz rosyjski, mistrz opisów przyrody. W jego twórczości najważniejszą pozycję zajmują powieści obyczajowe i psychologiczne: "Wiosenne wody", "Pieśń tryumfującej miłości", "Szlacheckie gniazdo", "W przededniu", "Ojcowie i dzieci" oraz, uzupełniany przez całe życie, zbiór opowiadań "Zapiski myśliwego" - będących rozrachunkiem z systemem pańszczyźnianym. Turgieniew większość życia spędził poza granicami swego kraju, ale pisał wyłącznie o Rosji. On otworzył świat na literaturę rosyjską oraz utorował drogę sławie wielkich prozaików rosyjskich. Zmarł w Paryżu 3 września 1883 roku.

1915 (9) Urodziła się (Hanka) Hanna Bielicka - aktorka teatru, filmu i estrady, związana głównie z Teatrem "Syrena" w Warszawie. Wielką popularność przyniosły jej występy w radiowym "Podwieczorku przy mikrofonie", gdzie wystąpiła w ponad tysiącu monologów. Dzięki temu przez dziesiątki lat nie było niedzieli, aby nie gościła w każdym polskim domu. Wystąpiła w ponad dwudziestu filmach, między innymi w "Zakazanych piosenkach", "Gangsterach i filantropach", "Małżeństwie z rozsądku", "Panu Wołodyjowskim" i "Wojnie domowej". Działalności artystycznej oddawała się do ostatniej chwili życia. Zmarła 9 marca 2006 roku.

1918 (9) Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej rozpoczęli rozbrajanie Niemców w Warszawie i na całym obszarze okupacji niemieckiej. Zdemoralizowani i wygłodzeni żołnierze nie stawiali oporu. Oddawali broń członkom POW, nawet kilkunastoletnim chłopcom. Polska Organizacja Wojskowa powstała w 1914 r. Zorganizował i kierował nią Józef Piłsudski. Rok później większość jej członków wstąpiła do Legionów.

1938 (9) W Niemczech dokonano masowego pogromu ludności żydowskiej. Wydarzenia te przeszły do historii pod nazwą "kryształowej nocy" (Reichskristallnacht). W całych Niemczech, hitlerowskie bojówki napadały na żydowskie mieszkania, sklepy i zakłady rzemieślnicze, rozbijały, niszczyły, mordowały, podpalały synagogi. Hitlerowscy bojówkarze zabili 91 osób, zburzyli lub spalili 8000 sklepów i ponad siedemset miejsc kultu. "Reichskristalnacht" była wcześniej zaplanowana przez państwo, zorganizowana, stanowiła zapowiedź programu wymordowania narodu żydowskiego.

1493 (10) Urodził się Paracelsus (Theophrastus Bombastus von Hohenheim), niemiecki lekarz , alchemik i filozof, prekursor nowożytnej medycyny. Znany był w całej ówczesnej Europie. Przyjeżdżali do niego na leczenie najwybitniejsi ludzie epoki. Wyleczył osiemnastu królów i książąt, gdy wszyscy lekarze ich opuścili. Podróżował konno, pisał dużo po nocach. U boku nosił miecz, z wydrążoną w rękojeści otwieraną kulą, zawierającą pigułki dla chorych. Praktykował w coraz to innym kraju, a w każdym znał moce tajemne. Spośród nich najwyżej cenił moc gwiazd. Mówił: "Kto nad gwiazdami nie zapanuje, tym gwiazdy rządzić będą według swej woli". W tych słowach brzmią echa wierzeń, iż gwiazdy nad horyzontem, w chwili narodzin, kształtują los człowieka. Współczesna nauka twierdzi, że los nie w gwiazdach, lecz w genach jest zapisany. Pierwszy zastosował w leczeniu preparaty chemiczne. Paracelsus zmarł 24 września 1541 roku.

1673 (10) Pod Chocimiem rozpoczęła się dwudniowa bitwa wojsk polskich z armią turecką. Oddziałami polskimi dowodził hetman Jan Sobieski. Wojska tureckie poniosły dramatyczną klęskę. Ich dowódca, po ucieczce do stolicy kraju, został skazany na śmierć. Chocimskie zwycięstwo Sobieskiego położyło kres trwającej kilkadziesiąt lat ekspansji Turcji na ziemie polskie.

1759 (10) Urodził się Fryderyk Schiller - poeta, twórca nowożytnego dramatu historycznego. Obok Goethego jest najwybitniejszym przedstawicielem klasyki niemieckiej. Do światowego pisarstwa weszły jego sztuki: "Intryga i miłość", "Zbójcy", "Don Carlos", "Maria Stuart", "Trylogia o Wallensteinie i wojnie trzydziestoletniej" i wspaniała "Oda do radości". Odegrał wielką rolę w rozwoju romantyzmu w literaturze europejskiej. Zmarł 9 maja 1805 roku.

1884 (10) Urodziła się Zofia Nałkowska - pisarka i publicystka, córka wybitnego publicysty i geografa - Wacława Nałkowskiego. Jej powieści: "Granica", "Romans Teresy Hennert" oraz dramat "Dom kobiet" zawierają wyraźne wątki społeczne i przesłania moralne. W 1946 r. wyszedł tom wstrząsających opowiadań z czasów II wojny światowej - "Medaliony", które są arcydziełem światowej literatury antyfaszystowskiej. Wielką wartość literacką i poznawczą mają jej "Dzienniki". Zmarła 17 grudnia 1954 roku.

1888 (10) Urodził się Andriej Tupolew - rosyjski konstruktor ponad stu typów samolotów, między innymi znanego na całym świecie bombowca strategicznego "Tu 95" i pasażerskiego samolotu ponaddźwiękowego - "Tu 154". Samoloty Tupolewa latają na liniach lotniczych na wszystkich kontynentach.

1909 (10) Urodził się Leon Lech Beynar (Paweł Jasienica) - pisarz, historyk, publicysta. W czasie hitlerowskiej okupacji - oficer Armii Krajowej na Białostocczyźnie. Po wojnie należał do zbrojnej opozycji. Był żołnierzem oddziału mjr Zygmunta Szendzielarza - "Łupaszki", jego adiutantem, a następnie - zastępcą. W 1948 r. został zaaresztowany. Zarzucano mu napad na posterunek milicji i spalenie białoruskiej wsi. Z więzienia wyszedł po interwencji prezesa Pax - Bolesława Piaseckiego. Jego dzieła: "Polska Piastów", "Polska Jagiellonów" i "Rzeczpospolita Obojga Narodów" mają ponadczasową wartość historyczną. W okresie "wydarzeń marcowych" w 1968 r. był prześladowany przez kierownictwo PZPR za krytykę pod adresem władz państwowych i solidaryzowanie się z wystąpieniami młodzieży studenckiej. Paweł Jasienica przez cały czas był inwigilowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. O każdym działaniu pisarza, meldunki składała, darzona wielkim uczuciem, jego druga żona - Zofia. Jej pisma znajdują się w aktach Instytutu Pamięci Narodowej. Paweł Jasienica zmarł 19 sierpnia 1970 roku.

1918 (10) W godzinach rannych, w towarzystwie swego adiutanta - Kazimierza Sosnkowskiego, specjalnym pociągiem z Berlina przyjechał do Warszawy komendant Piłsudski, zwolniony przez rząd niemiecki z twierdzy w Magdeburgu. Niemcy byli przekonani, że tylko on potrafi zapanować nad chaosem, który może wystąpić w Polsce w ostatnich dniach wojny. Władze niemieckie zawarły z Józefem Piłsudskim umowę, na której podstawie setki tysięcy żołnierzy niemieckich, stacjonujących w Polsce i na zachodnich terenach Rosji i Ukrainy, bez przeszkód wrócą do kraju, zostawiając w Polsce całą broń i inne urządzenia wojskowe. Na Dworcu Głównym powitały go tłumy mieszkańców stolicy, a wśród nich prezes Rady Regencyjnej, prezydent miasta Warszawy - książę Zdzisław Lubomirski, u którego Józef Piłsudski spędził cały pierwszy dzień na rozmowach politycznych, dotyczących bieżącej sytuacji kraju i jego najbliższej przyszłości. Uznawany powszechnie za wielki autorytet polityczny i moralny, Józef Piłsudski bezzwłocznie zabrał się do organizowania wolnego państwa polskiego, jego administracji i armii.

1983 (10) Zmarł Jalu Kurek - polski prozaik, poeta, publicysta i tłumacz. Najbardziej znana jest jego powieść "Grypa szaleje w Naprawie", w której przedstawia obraz życia wsi podhalańskiej. W 1935 r. otrzymał za nią Nagrodę Młodych Polskiej Akademii Literatury. Swoje utwory literackie i dziennikarskie publikował w pismach Awangardy Krakowskiej, zwłaszcza na łamach "Zwrotnicy". Był miłośnikiem i popularyzatorem Tatr. Jego monografia "Księga Tatr" miała wiele wydań. Jalu Kurek urodził się w 1904 roku.

1821 (11) Urodził się Fiodor Dostojewski - pisarz rosyjski, geniusz analizy wnętrza człowieka. Światową sławę przyniosły mu powieści: "Zbrodnia i kara", "Bracia Karamazow", "Idiota". Jego utwory epickie zapoczątkowały w literaturze nurt psychologiczny. Był przeciwnikiem rodzących się wówczas ruchów socjalistycznych. Najdobitniejszy wyraz znalazło to w powieści "Biesy". Inspiracją utworu stało się zabójstwo studenta Iwanowa, zamordowanego przez rosyjskiego radykalnego rewolucjonistę - Siergieja Nieczajewa - twórcę "Katechizmu rewolucjonisty". Fiodor Dostojewski zmarł 9 lutego 1881 roku.

1900 (11) Urodziła się Halina Konopacka - wszechstronna lekkoatletka. W ciągu ośmiu lat działalności sportowej 27 razy zdobywała mistrzostwo Polski, między innymi - w skoku wzwyż i dal, rzucie oszczepem i dyskiem, pchnięciu kulą. Podczas ósmych Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 r. zdobyła złoty medal w rzucie dyskiem, uzyskując najlepszy wynik na świecie - 39 metrów i 62 cm. Jako pierwsza Polka wysłuchała na olimpiadzie Mazurka Dąbrowskiego. W 1928 r. wyszła za mąż za płk Ignacego Matuszewskiego, dyplomatę, członka rządu. Ze względu na panujące wówczas konwenanse w elicie państwowej zrezygnowała z uprawiania sportu. We wrześniu 1939 r. wraz z mężem wyjechała do Francji, a następnie do Stanów Zjednoczonych. Po październikowej odwilży trzykrotnie przyjeżdżała do kraju. Malowała kwiaty i pejzaże. Zmarła w domu spokojnej starości w 1989 roku. Zgodnie z testamentem, jej prochy spoczęły w grobie rodziców na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

1918 (11) Zakończyła się pierwsza wojna światowa. Na stacji kolejowej w Compiegne pod Paryżem, w wagonie kolejowym, Niemcy podpisały akt kapitulacji wobec państw Ententy. Na frontach Europy zginęło 10 milionów ludzi, a ponad dwadzieścia milionów odniosło rany. W wyniku pierwszej wojny światowej wyłonił się nowy kształt Europy. Odzyskały niepodległość państwa, które przez setki lat znajdowały się w niewoli, wśród nich - Polska, Czechosłowacja, Węgry, Jugosławia, republiki nadbałtyckie. Ostatecznym zakończeniem wojny był Traktat Wersalski obradujący w Paryżu w 1919 roku.

1918 (11) Rada Regencyjna Królestwa Polskiego powierzyła Józefowi Piłsudskiemu zwierzchnictwo nad tworzącą się armią polską. W trzy dni później Józef Piłsudski, na mocy dekretu Rady Regencyjnej, przejął pełną władzę wojskową i cywilną. Po 123 latach zaborów, Polska stanęła u progu samodzielności narodowej i państwowej, ale na wszystkich jej krańcach rozgorzały walki o kształt granic. 14 listopada 1918 r. naczelnik Piłsudski wydał dekret o republikańskiej formie ustroju Polski.16 listopada rząd Polski oficjalnie zawiadomił wszystkie państwa o powstaniu niepodległej Polski.

1927 - dzień 11 listopada po raz pierwszy obchodzono jako święto narodowe Polski. Po drugiej wojnie światowej świętem narodowym był 22 lipca - dzień ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. 11 listopada, jako święto państwowe, przywrócono po przełomie polityczno - społecznym w Polsce, w 1989 roku.

1833 (12) Urodził się w Petersburgu Aleksander Borodin - rosyjski kompozytor. Z zawodu był lekarzem. Poświęcił się pracy naukowej w dziedzinie chemii. Komponować zaczął późno i pozostawił stosunkowo niewiele utworów. Należał do Potężnej Gromadki, która wywierała przemożny wpływ na życie muzyczne w Rosji. Najważniejsze jego dzieła to: druga symfonia "Bohaterska", obraz symfoniczny "W stepach Azji Środkowej" i opera "Kniaź Igor". Dokończyli ją w pięć lat po śmierci kompozytora Rimski - Korsakow i Głazunow. Operę "Kniaź Igor" po raz pierwszy wystawiono w Petersburgu 23 października 1890 roku. Szczególną uwagę zwracają w niej piękne, melodyjne "Tańce połowieckie". Borodin zmarł 27 lutego 1887 roku.

1898 (12) Urodził się Henryk Sucharski - major wojska polskiego, dowódca obrony Westerplatte w pierwszych siedmiu dniach wojny we wrześniu 1939 r. W czasie wojny przebywał w niemieckim obozie jenieckim. Zmarł na emigracji we Włoszech 30 sierpnia 1946 roku. Jego prochy zostały sprowadzone do Polski i spoczęły na Westerplatte.

1898 (12) Urodził się Leopold Okulicki "Niedźwiadek" - generał, komendant główny Armii Krajowej. 19 stycznia 1945 r. wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej. Niektóre jej formacje nie zastosowały się do rozkazu i pod różnymi nazwami stawiały zbrojny opór wobec nowej władzy w Polsce. Wojna domowa trwała trzy lata. Gen. Okulicki, aresztowany przez NKWD, był sądzony w procesie szesnastu przywódców podziemnego państwa polskiego w Moskwie w czerwcu 1945 r. Został skazany na 10 lat więzienia. Zmarł w grudniu 1946 roku.

1922 (12) Urodził się Tadeusz Borowski - pisarz, nowelista, publicysta. W czasie okupacji był więźniem obozu zagłady w Auschwitz. W jego opowiadaniach dominuje tematyka związana z II wojną światową i męczeństwem Polaków więzionych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych. Zawarł je w trzech zbiorach: "Byliśmy w Oświęcimiu", "Kamienny świat" i "Pożegnanie z Marią". Debiutował tomikiem wydanym w konspiracji: "Gdziekolwiek ziemia…". Zginął śmiercią samobójczą 3 lipca 1951 roku.

354 (13) W Hipponie, w Afryce Północnej, urodził się św. Augustyn - biskup, filozof , ojciec i doktor Kościoła, jeden z największych autorytetów chrześcijaństwa. Wywarł decydujący wpływ na rozwój życia duchowego naszej cywilizacji. Jego liczne dzieła, a wśród nich: "O Trójcy Świętej", "Państwo Boże" - nadały zasadniczy kształt teologii chrześcijańskiej. Największą popularność zdobyły "Wyznania", w których jest wiele elementów autobiograficznych. Autor przedstawia w nich dzieje swego nawrócenia, drogę, po której zdążał, poszukując prawdy o Bogu. Święty Augustyn należy również do najwybitniejszych, europejskich teoretyków muzyki. Jego wypowiedzi o tej sztuce, zawarte w traktacie: "De musica" i innych pismach, łączą poglądy neopitagorejskie i neoplatońskie z filozofią chrześcijańską. Omawiał różne rodzaje śpiewów liturgicznych, rozważał problemy miary i rytmu. Jego zdaniem poezja i muzyka podnoszą ducha do Boga, a także są praźródłami dobra, piękna i prawdy. Zmarł 28 sierpnia 430 roku.

1768 (13) Urodził się Bertel Thorvaldsen - duński rzeźbiarz, przedstawiciel klasycyzmu. Podróżował po Włoszech, Niemczech i innych krajach europejskich. Zdobył wielką popularność w Polsce. Jest autorem pomnika Mikołaja Kopernika i księcia Józefa Poniatowskiego. Pomnik Kopernika, ustawiony na jednej z najbardziej reprezentacyjnych ulic stolicy - Krakowskim Przedmieściu, przed Pałacem Staszica - został odsłonięty 11 maja1830 roku. Pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego po II wojnie światowej umieszczony został przed Pałacem Prezydenckim. Thorvaldsen jest również twórcą grobowca Potockich w Katedrze Wawelskiej oraz popiersi i medalionów. Zmarł 24 marca1844 roku.

1806 (13) Urodziła się Emilia Plater - bohaterka Powstania Listopadowego. Zginęła 23 grudnia 1831 r., w oddziale partyzanckim na Litwie, w wyniku ran odniesionych w walce z wojskami rosyjskimi. Ostatnie chwile w jej życia opisał Adam Mickiewicz w utworze poetyckim: "Śmierć pułkownika".

1836 (13) Urodził się Jarosław Dąbrowski - oficer armii rosyjskiej, generał, polski działacz rewolucyjno - demokratyczny. Należał do organizatorów Powstania Styczniowego. Po przedostaniu się do Francji był jednym z przywódców Komuny Paryskiej w 1871 roku.

1851 (13) Dwie stolice europejskie - Paryż i Londyn - połączyła, pierwsza w Europie, linia telegraficzna. Dzięki szybkiemu przekazywaniu informacji na duże odległości telegraf przyczynił się do ułatwienia kontaktów między ludźmi, ożywienia działalności gospodarczej, politycznej i rozwoju kultury. Był zapowiedzią jeszcze doskonalszej łączności - telefonu.

1719 (14) Urodził się Leopold Mozart - austriacki skrzypek i kompozytor, ojciec Wolfganga Amadeusza. Był wicekapelmistrzem kapeli biskupiej w Salzburgu. Komponował symfonie, utwory kameralne i religijne. Jego "Gruntowna szkoła skrzypcowa" jest cennym źródłem poznania techniki gry na tym instrumencie, a także smaku muzycznego jego czasów. Dzięki jego konsekwentnym staraniom i opiece mógł się w pełni rozwinąć geniusz syna - Wolfganga Amadeusza. Leopold Mozart zmarł w 1787 roku.

1878 (14) Urodził się Leopold Staff - poeta, dramaturg, jeden z najwybitniejszych liryków XX wieku. Poezję Staffa cechuje plastyczność, obrazowość, refleksyjność. Do najbardziej znanych należą zbiory wierszy: "Sny o potędze ", "Martwa pogoda", "Wysokie drzewa", "Wiklina". Staff ma wielkie zasługi w tłumaczeniu na język polski poezji zachodnioeuropejskiej, zwłaszcza francuskiej, włoskiej i niemieckiej. Zmarł w Skarżysku - Kamiennej 31 maja 1957 roku.

1907 (14) Urodziła się Astrid Lindgren - szwedzka pisarka, autorka książek dla dzieci. Należy do klasyków literatury dziecięcej. Napisała ponad 50 książek oraz słuchowisk radiowych i sztuk teatralnych. W swych utworach odrzuciła moralizatorstwo na rzecz humoru i wnikliwej obserwacji psychologicznej i obyczajowej. Najbardziej znany jest jej cykl powieściowy o piegowatej dziewczynce: "Pippi Langstrump". Nie mniej popularne są inne powieści - "Dzieci z Bullerbyn", "Bracia Lwie serce", "Ronja, córka zbójnika". Kilkanaście utworów zostało sfilmowanych według scenariusza przygotowanego przez autorkę. Jej książki ukazały się w kilkuset milionach egzemplarzy na całym świecie. Cechuje je mądrość i optymizm. Otrzymała wiele międzynarodowych nagród i wyróżnień, wśród nich: "Order Uśmiechu"(w1978 r.) i Medal im. Hansa Christiana Andersena. Zmarła 28 stycznia 2002 roku.

1907 (14) Urodził się Władysław Kopaliński (Jan Stefczyk) - publicysta, eseista, tłumacz, leksykograf, autor kilkudziesięciu książek. Do jego najbardziej znanych dzieł należą: "Słownik wyrazów obcych", "Słownik mitów i tradycji kultury", "Encyklopedia drugiej płci" oraz encyklopedie i zbiory felietonów.

1926 (14) W warszawskich Łazienkach został odsłonięty pomnik Fryderyka Chopina. Niemieccy okupanci, w ramach akcji tępienia wszelkich przejawów kultury polskiej, zniszczyli go 31 maja 1940 r. Pomnik artysty ponownie stanął w Łazienkach w 1958 roku. Pod pomnikiem genialnego kompozytora od dziesiątków lat, w każdą letnią niedzielę odbywają się koncerty muzyki chopinowskiej. Występują najwybitniejsi pianiści krajowi i zagraniczni, a koncertom przysłuchują się mieszkańcy stolicy i liczni turyści.

1990 (14) Zmarł Adolf Rudnicki - pisarz, nowelista, felietonista. W jego refleksyjnych utworach fikcja literacka często łączy się z elementami osobistego zapisu pamiętnikarskiego i motywami reportażowymi. "Epoka pieców" - to tytuł cyklu poświęconego zagładzie Żydów podczas II wojny światowej. Znaczną część jego twórczości stanowią subtelne powieści i opowiadania psychologiczne. Przez wiele lat prowadził na łamach tygodnika kulturalnego "Świat" rubrykę "Niebieskie kartki". Zawierały one felietony i eseje o aktualnej tematyce kulturalnej i społecznej. Adolf Rudnicki urodził się w 199 roku.

1630 (15) Zmarł Johanes Kepler - matematyk, fizyk i astronom. Spopularyzował wśród naukowców kopernikowską teorię heliocentryczną. Odkrył trzy podstawowe prawa rządzące ruchem planet. Należał do najwybitniejszych ludzi nauki, którzy przyczynili się do poznania i opisania kosmosu. Dzięki badaniom fizycznym i obliczeniom matematycznym stwierdził, że planety krążą wokół słońca nie po kręgach, jak przedtem uważano, lecz po elipsach. Swe doświadczenia i poglądy zawarł w pracach: "Tajemnice Kosmosu" i "Harmonia świata". Z jego doświadczeń korzystali późniejsi astronomowie, a wśród nich Isaac Newton.

1708 (15) Urodził się William Pitt (Starszy) - angielski mąż stanu, współtwórca kolonialnej polityki i zwycięskich podbojów, które dały Anglii Kanadę i Indie. Uczyniły ją mocarstwem, w którym "słońce nigdy nie zachodzi", a zarazem rozbiły potęgę morską i kolonialną Francji. W grudniu 1798 jego syn - Wiliam Pitt (młodszy), także polityk i mąż stanu, brytyjski premier, wprowadził podatki od dochodów, aby sfinansować wojnę z napoleońską Francją.

1895 (15) Urodził się Antoni Słonimski - poeta, dramaturg, felietonista i publicysta, współzałożyciel literackiej grupy "Skamander", członek zespołu kierowniczego tygodnika "Wiadomości Literackie". Spod jego pióra wychodziły teksty kabaretowe, liryki refleksyjne związane z tradycją polskiego romantyzmu oraz felietony ukazujące się w "Wiadomościach Literackich". Miały one wspólny tytuł - "Kronika tygodniowe". Antoni Słonimski jest autorem powieści, komedii satyrycznych, a także poematów: "Czarna wiosna", "Popiół i wiatr" oraz zbiorów wierszy, wśród których najbardziej znane są: "Alarm" i "Okno bez krat". W latach 1946-1948 pełnił funkcję kierownika sekcji literackiej UNESCO, a w 1956-1959 - prezesa Związku Literatów Polskich. W 1955 r. otrzymał Nagrodę Państwową. Zmarł 4 lipca 1976 roku.

1954 (15) Urodził się Aleksander Kwaśniewski - polityk związany z polską lewicą, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Uroczystość zaprzysiężenia na prezydenta odbyła się 23 grudnia 1995 r. Zaprzysiężenie na drugą kadencję odbyło się również 23 grudnia 2000 roku. W tym samym dniu, u wybrzeży Gdyni, na historycznym okręcie wojennym - niszczycielu "Błyskawica", dokonało się przejęcie przez prezydenta Kwaśniewskiego zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi.

1648 (16) Podczas elekcji na warszawskiej Woli szlachta wybrała na króla Polski Jana Kazimierza - syna Zygmunta III Wazy, brata Władysława IV. Cztery dni później monarcha złożył przysięgę w kościele św. Jana w Warszawie. Sprawował władzę przez 20 lat. 1 kwietnia 1656 r., podczas szwedzkiej okupacji większości ziem polskich, król złożył w katedrze lwowskiej śluby, ogłaszając Matkę Boską Królową Polski. Zapowiedział po zwycięstwie nad Szwedami polepszenie doli chłopów. - "Przyrzekam i ślubuję, że po otrzymaniu pokoju, wraz ze wszystkimi stany, wszech miar użyję, by lud mój polski od uciążliwości niesłusznych i ucisku wyzwolić". Jan Kazimierz podejmował próby wzmocnienia władzy królewskiej w Polsce, ale bez powodzenia. Dwory magnackie i popierająca je szlachta stały mocno na gruncie "złotej wolności". Najbardziej wymownym przejawem takich tendencji był zbrojny bunt Jerzego Lubomirskiego w 1666 r. W bratobójczej walce pod Mątwami koło Inowrocławia poległo wówczas ponad 3000 osób. Ostatni z dynastii Wazów - Jan Kazimierz - abdykował 16 września 1668 r. Po abdykacji wyjechał do Francji i oddał się życiu klasztornemu. Koniec panowania Jana Kazimierza oznaczał zmierzch okresu świetności Rzeczypospolitej i początek rozkładu struktury państwa. Zmarł 16 grudnia 1672, a urodził się w 1609 roku.

1941 (16) Rozpoczęła się bitwa o Moskwę. Krwawe walki trwały prawie trzy tygodnie. Wojska niemieckie, nie osiągnąwszy wytyczonego celu, 5 grudnia wycofały się sprzed pola Moskwy. Zmienione zostały ich cele strategiczne. Armie niemieckie skierowały się na południowy wschód Rosji, zamierzając opanować źródła ropy naftowej w rejonie Morza Kaspijskiego. Po drodze jednak był Stalingrad - gdzie wojska hitlerowskie, na początku 1943 roku, poniosły druzgocącą klęskę. Pod Stalingradem zadecydowały się losy drugiej wojny światowej.

1955 (16) Na antenie Polskiego Radia ukazało się pierwsze wydanie magazynu informacyjnego "Z Kraju i ze Świata". Audycja różniła się od dostojnych, celebrowanych dzienników radiowych. W formie lekkiej i dynamicznej przedstawiała wiadomości polityczne, kulturalne, obyczajowe, krótkie komentarze i najbardziej aktualne relacje. Jej muzyczny sygnał dźwiękowy i zapowiedź nagrana przez Erazma Fethke, przetrwały ponad czterdzieści lat. Mimo upływu czasu, nie zmienił się charakter magazynu. Nadal, tak jak na początku, emitowany jest każdego dnia w południe.

1965 (16) Radziecka sonda kosmiczna "Wenus 3" po raz pierwszy w dziejach weszła w atmosferę planety Wenus. Pięć lat później - naukowcy rosyjscy odnotowali kolejne osiągnięcie w dziedzinie badań kosmosu. 15 grudnia 1970 roku, radziecki próbnik "Wenera 7" osiadł na Wenus. Był to pierwszy wysłany przez człowieka pojazd kosmiczny, który wylądował na innej planecie. Umieszczenie na Wenus pojazdu kosmicznego umożliwiło zbadanie powierzchni planety, określenie jej właściwości fizycznych i chemicznych. Ustalono, że Wenus otacza bardzo gruba warstwa pary wodnej i innych gazów. Panująca tam temperatura wynosi około 500 C., a ciśnienie - ok.100 atmosfer

1858 (17) Zmarł Robert Owen - pisarz, działacz społeczny i polityczny, angielski socjalista utopijny. Zapoczątkował ruch spółdzielczy. Napisał kilka dzieł, w których przedstawiał wizje społeczeństwa bez konfliktów, wyzysku i nędzy - społeczeństwa ludzi szczęśliwych. Ideę takiego społeczeństwa realizował w praktyce. Jako dyrektor fabryk włókienniczych w Lancashire i New Lanark wprowadzał w życie swe nowatorskie pomysły. Starał się zapewnić swym robotnikom i ich rodzinom dobre warunki życia, skrócił dzień pracy. Ostro zwalczali go inni właściciele przedsiębiorstw. Do jego idei nawiązywali późniejsi reformatorzy. Owen urodził się w 1771 roku.

9 (17) Urodził się Wespazjan - cesarz rzymski od 69 roku. Dał początek dynastii Flawiuszów. Miał wielkie zasługi dla imperium Rzymian. Umocnił granice państwa, uporządkował jego finanse, rozwinął budownictwo, popierał naukę i sztukę. Za panowania Wespazjana wzniesiono Colosseum.

1869 (17) Został otwarty Kanał Sueski łączący Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym. Projektantem i głównym budowniczym był Ferdynand de Lesseps. Budowa trwała dziesięć lat i pochłonęła ok. 27 tysięcy istnień ludzkich. Kanał Sueski skrócił drogi morskie o tysiące kilometrów. Przed jego otwarciem, aby dostać się z wód otaczających Półwysep Arabski i Wschodnią Afrykę na Morze Śródziemne, trzeba było opłynąć całą Afrykę. Twórca Kanału Sueskiego inż. Lesseps rozpoczął także budowę Kanału Panamskiego łączącego wody oceanów Spokojnego i Atlantyckiego. Zmarł 7 grudnia 1894 roku.

1905 (17) Urodził się Adam Ważyk - pisarz, poeta, dramaturg, eseista i publicysta. Debiutował w Skamandrze, ale jego poetyckie losy związane są z Krakowską Awangardą i pismem Tadeusza Peipera - "Zwrotnica". Po wojnie stał się czołowym socrealistą, ale po kilku latach odszedł od tego kierunku. 21 sierpnia 1955 r. w tygodniku "Nowa Kultura" opublikowany został jego "Poemat dla dorosłych". Autor krytykował negatywne zjawiska życia społecznego i politycznego w Polsce w okresie kultu jednostki. Był to początek odwilży politycznej . Pisarzy uznających poglądy Ważyka za słuszne nazywano wówczas "Pryszczatymi". Adam Ważyk zmarł 13 sierpnia 1982 roku.

1989 (17) W Warszawie zdemontowano pomnik Feliksa Dzierżyńskiego - jednego z filarów Wielkiej Rewolucji Październikowej. Pomnik Dzierżyńskiego przez ponad 40 lat stał na pl. Bankowym (Dzierżyńskiego) w centralnym punkcie stolicy. Na przełomie lat 1989-1990 los pomnika Feliksa Dzierżyńskiego podzieliły pomniki Lenina w Nowej Hucie i Poroninie oraz większość innych symboli związanych z Polską Ludową. Zmieniono nazwy ulic noszących imiona bohaterów ruchu komunistycznego w Polsce i na świecie.

1655 (18) Rozpoczął się atak wojsk szwedzkich na Jasną Górę. Szwedzi byli przekonani, że ten "kurnik" zdobędą szybko i bez wysiłku, a bardzo im zależało na jej opanowaniu, gdyż liczyli na zagarnięcie skarbów, zgromadzonych w katedrze jasnogórskiej, składanych tam przez wieki w formie wotów ofiarnych. Jednak gorzko się rozczarowali. Dowództwo szwedzkie dysponowało trzema tysiącami dobrze wyszkolonych żołnierzy i dużą ilością armat. Jasnej Góry broniło tylko 300 żołnierzy i zakonników. Mieli oni 18 armat lekkich i 12 ciężkich. Na początku XVII wieku Częstochowa została uzbrojona, gdyż weszła w skład łańcucha twierdz obronnych. W armii szwedzkiej otaczającej Jasną Górę większość żołnierzy stanowili zaciężni Niemcy. Obroną jasnogórskiego sanktuarium dowodził przeor klasztoru Paulinów - Augustyn Kordecki. Niemałe znaczenie miał fakt, że napastnicy byli protestantami. Obrońcy nie mogli dopuścić, aby to święte miejsce i cudowny obraz Matki Boskiej dostało się w ręce innowierców. Obrona Jasnej Góry obrosła w polskiej tradycji w rozliczne legendy. Szczegółowo opisał ją Henryk Sienkiewicz w książce "Potop". Szwedzi nagle odeszli spod murów Jasnej Góry nocą z 26 na 27 grudnia 1655 r. i rozeszli się w różnych kierunkach. Augustyn Kordecki urodził się 16 listopada1603, zmarł 20 marca 1673 roku.

1786 (18) Urodził się Karol Maria von Weber - niemiecki kompozytor. Szczególnie wysoko cenione są jego dwie ostatnie opery: "Wolny strzelec" i "Oberon". "Wolny strzelec" został uznany za pierwszą operę romantyczną. Jej nowatorstwo przejawia się w tematyce oraz w zastosowaniu nowych środków muzycznych, ilustrujących atmosferę grozy i niesamowitości. Weber jest twórcą niemieckiej opery narodowej. Przeciwstawił ją panującej wówczas modzie na operę włoską. Zmarł w Londynie w 1826 roku.

1820 (18) Nathaniel Palmer - kapitan marynarki amerykańskiej, odkrył nowy kontynent skuty wiecznymi lodami, nazwany później Antarktydą. Przed jego odkryciem, według ówczesnej wiedzy, świat składał się z pięciu kontynentów. 1 grudnia 1959 r. w Waszyngtonie podpisano międzynarodowy układ o Antarktydzie. Zgodnie z traktatem, kontynent jest eksterytorialny. Nie wolno dokonywać na jego powierzchni ani w powietrzu żadnych doświadczeń służących celom militarnym. Na Antarktydzie poszczególne państwa mogą zakładać stacje badawcze. Wśród misji naukowych znajduje się tam również polska, stała placówka naukowa.

1882 (18) Urodził się Jacques Maritain - francuski filozof katolicki, pisarz, działacz społeczny, twórca metody personalistycznej. Należał do intelektualistów, którzy położyli podwaliny pod przemiany w kościele, przyjęte przez Sobór Watykański II. Często wchodził w konflikt z katolicyzmem integralnym, stawiającym sobie za cel niedopuszczenie do jakichkolwiek przemian. Jego stanowisko wobec wojny domowej w Hiszpanii niejednokrotnie było piętnowane przez władze kościelne. Opowiadał się za republikanami. Protestował także przeciw włoskiej agresji na Abisynię. Maritain współpracował z polskimi intelektualistami katolickimi wpisującymi się w jego proreformatorską działalność. Tendencje te najdobitniej występowały w publikacjach ukazujących się na łamach miesięcznika "Verbum", wydawanego przez ludzi z otoczenia ks. Władysława Korniłowicza. Jack Maritain zmarł w 1973 roku.

1910 (18) Brytyjska policja, wspierana przez skrajnie prawicowe bojówki, rozpędziła demonstrację sufrażystek walczących o prawa kobiet. Demonstracja odbyła się pod brytyjskim parlamentem. Dwie kobiety zabito, kilkadziesiąt raniono, a sto pięćdziesiąt aresztowano. Wydarzenie to przeszło do historii pod nazwą "czarnego piątku w Londynie".

1964 (18) Zmarł Jan Stanisław Bystroń - etnolog i socjolog, historyk literatury i kultury. Jego dzieła zadziwiają rozległością zainteresowań oraz ogromną erudycją i nadal cieszą się wielką popularnością . Należą do nich prace: "Dzieje obyczajów w dawnej Polsce" oraz "Warszawa" - monograficzny zarys dziejów i obyczajów stolicy i jej życia kulturalnego. W rozprawach Jana Bystronia pionierskie syntezy i wartości poznawcze łączą się w walorami artystycznymi i to zapewnia im nieprzemijające powodzenie wśród czytelników. Urodził się w 1892 roku.

1965 (18) W związku z tysiącleciem polskiej państwowości, Episkopat polski skierował do biskupów niemieckich orędzie, którego idee wyrażały słowa: "Przebaczamy i prosimy o przebaczenie". Orędzie w całej Polsce wywołało żarliwą dyskusję, zwłaszcza druga jego część: "prosimy o przebaczenie". Słowa polskich biskupów odegrały ważną rolę w unormowaniu stosunków politycznych między rządami Polski i Niemiec oraz społeczeństwami obydwu krajów. Fakt ten najdobitniejszy wyraz znalazł w podpisaniu pięć lat później Układu o Normalizacji i Stosunkach Wzajemnych między Polską i Niemiecką Republiką Federalną.

1448 (19) W Norymberdze urodził się Wit Stwosz - rzeźbiarz, jeden z najwybitniejszych artystów wczesnego renesansu. Już jako człowiek dojrzały przybył do Krakowa. Tu stworzył w Katedrze Mariackiej ołtarz - jedno z największy dzieł sztuki rzeźbiarskiej Odrodzenia. Pracował nad nim 19 lat. Do dziś ołtarz Wita Stwosza należy do największych arcydzieł świata.

1711 (19) Urodził się Michaił Łomonosow - rosyjski naukowiec, przyrodnik, badacz zjawisk fizycznych. Sformułował prawo zachowania masy w reakcjach chemicznych. Jego imię nosi Uniwersytet w Moskwie - największa uczelnia w Rosji.

1765 (19) Rozpoczęła działalność pierwsza w Warszawie publiczna scena teatralna - Teatr Narodowy. Wystawiono komedię Józefa Bielawskiego "Natręci", napisaną na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W rocznicę tego wydarzenia, w 1949 r. Teatr Narodowy, po odbudowie ze niszczeń wojennych - został otwarty. W 1985 budynek spłonął. Inauguracja odbudowanej po pożarze sceny dramatycznej odbyła się również 19 listopada 1996 roku.

1885 (19) Urodził się Kazimierz Sosnkowski - żołnierz legionów, generał, adiutant marszałka Józefa Piłsudskiego, polityk w rządzie emigracyjnym w Londynie. Po śmierci Władysława Sikorskiego w lipcu 1943 r. został naczelnym wodzem polskich sił zbrojnych na Zachodzie. W październiku 1944 r., pod naciskiem premiera Wielkiej Brytanii - Winstona Churchilla, został zdymisjonowany za wydanie rozkazu rozpoczęcia powstania warszawskiego, nieakceptowanego przez państwa koalicji antyhitlerowskiej. Został odsunięty od jakiegokolwiek udziału w życiu politycznym i niejako ukryty w Kanadzie. Tam też zmarł 11 października 1969 roku.

1858 (20) Urodziła się Selma Lagerlof - szwedzka pisarka. Na niwie literackiej debiutowała na początku lat 90. Jest autorką powieści: "Cuda antychrysta", "Jeruzalem" oraz "Sagi o rodzinie Loewelskoeldów". Światową sławę przyniosły jej "Legendy Chrystusowe " oraz powieść dla dzieci "Cudowna podróż". W 1909 r. autorka otrzymała za nią literacką Nagrodę Nobla. Na kanwie "Cudownej podróży" powstał filmowy serial telewizyjny o tym samym tytule. Zmarła 16 marca 1940 roku.

1919 (20) Urodził się Henryk Tomaszewski - aktor teatru dramatycznego i muzycznego, reżyser. W 1956 r., pierwszy w Polsce, założył zawodowy zespół pantomimiczny - Wrocławski Teatr Pantomimy, którego był dyrektorem i kierownikiem artystycznym. Teatr, zaskakujący różnorodnością spektakli, przygotował 24 programy. Najbardziej znane spektakle to: "Odejście Fausta", "Rycerze Króla Artura", "Syn marnotrawny" i "Sen nocy listopadowej". Teatr znany jest i ceniony w całym świecie. W 1994 r., z inicjatywy Henryka Tomaszewskiego, w Karpaczu, otwarto Miejskie Muzeum Zabawek, które eksponuje część jego kolekcji. Zmarł 23 września 2001 roku. Spoczął na cmentarzu w Karpaczu.

1975 (20) W lubelskim zagłębiu węglowym zaczęto głębienie pierwszego szybu. Najbardziej znana na tym terenie jest kopalnia w Bogdance. Uruchomienie wydobycia węgla na wschodnich kresach Polski ma duże znaczenie gospodarcze i społeczne. Nie trzeba już transportować węgla z dalekiego Śląska na zaopatrzenie ludności. Ponadto dla miejscowych mieszkańców powstały nowe miejsca pracy.

1694 (21) Urodził się Voltaire (Francois - Marie Arouet) - francuski filozof, pisarz, historyk, jeden z głównych przedstawicieli Oświecenia. Uprawiał wiele gatunków literackich - poematy, epopeje, wiersze okolicznościowe, tragedie. W swych dziełach historycznych ("Wiek Ludwika Czternastego") stworzył nową koncepcję historii ujętej jako dzieje cywilizacji. Był autorem wielu prac polemicznych, jak "Traktat o tolerancji". Należał do twórców Wielkiej Encyklopedii, stanowiącej naukowe i ideologiczne podstawy osiemnastowiecznego racjonalizmu. Przyjaźnił się z dworami w Berlinie i Petersburgu. Zmarł w Paryżu 30 maja 1778 roku.

1809 (21) W Stanach Zjednoczonych zostało opatentowane pióro stalowe. Wynalazek stanowił niemal epokowe wydarzenie na drodze rozwoju techniki ręcznego pisania. Przedtem przez całe wieki do pisania używano gęsich piór. Pióro stalowe było jeszcze powszechnie używane w drugiej połowie dwudziestego wieku. Częściowo wyparł je dopiero wygodniejszy w powszechnym użyciu długopis, jednak ważne dokumenty, między innymi - umowy międzynarodowe - nadal podpisywane są wyłącznie piórem stalowym.

1977 (21) Nastąpił pierwszy lot ponaddźwiękowego, największego samolotu pasażerskiego, produkcji francusko – brytyjskiej, nazwanego "Concorde". Trasa wiodła z Europy do Nowego Jorku. Był to najszybszy środek transportu powietrznego. Concorde przelatywał nad Atlantykiem w trzy godziny i 40 minut. Innym samolotom na pokonanie tej odległości potrzeba dziesięć godzin. 25 lipca 2000 r. pod Paryżem, dwie minuty po starcie, Concorde zapalił się i runął na hotel. Zginęło 114 osób. Była to pierwsza katastrofa tego samolotu. W wyniku katastrofy większość lotów została wstrzymana. "Concordy" zostały wycofane z eksploatacji we wrześniu 2003 roku. Jedną z przyczyn były coraz gwałtowniejsze protesty ekologów, gdyż silniki tego typu samolotów, wytwarzały bardzo duży hałas. Przez wywoływanie niezmiernie rozległych fal dźwiękowych doprowadzały do zaburzeń w atmosferze ziemskiej.

1827 (22) Urodził się Karol Estreicher - bibliotekarz i bibliograf, historyk sztuki, krytyk literatury i teatru oraz publicysta. Należał do założycieli Akademii Umiejętności w Krakowie. Prowadził bibliotekę Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stworzył wielotomową bibliografię zwaną "Bibliografią Estreichera". Wydał jej 26 tomów. Pracę tę kontynuowali jego syn - Stanisław i wnuk - Karol. Karol Estreicher (młodszy) pozostawił po sobie m.in. dzieło "Historia sztuki w zarysie". Zmarł w 1908 roku.

1787 (22) Urodził się Rasmus Christian Rask - duński naukowiec, lingwista. Był pionierem metody historyczno - porównawczej w językoznawstwie. Jego najważniejsze dzieło "Badania nad powstaniem języka staronordyckiego czyli islandzkiego", wydane w 1818 r. otwarło drzwi do nowej dziedziny wiedzy . Ma podstawowe znaczenie dla europejskiego rozwoju nauki o językach. W pracy tej Rasmus Rask ustalił związki łączące języki germańskie, słowiańskie, bałtyckie i łacinę. Jego analizy badawcze stały się dowodem na wspólne pochodzenie narodów posługujących się tymi językami. Na jego badaniach i wnioskach opiera się cała późniejsza nauka o związkach językowych i kulturowych między narodami indoeuropejskimi. Zmarł w 1832 roku.

1869 (22) Urodził się Andre Gide - francuski pisarz, historyk. Debiutował w 1897 r. poetycką prozą "Kajety André Waltera". Do późniejszych jego utworów należą powieści: "Pokarmy ziemskie", "Symfonia pastoralna", "Ciasna brama", "Immoralista". Przez dłuższy czas fascynował go komunizm, potem jednak zerwał z tą ideologią. Dał temu wyraz z relacji z podróży do Związku Radzieckiego. Był zajadłym klerykałem, kościół jednak odnosił się do niego z dużą ostrożnością ze względu na jego homoseksualną orientację. Do najbardziej popularnych dzieł Gide’a należą powieści: "Lochy Watykanu" i "Fałszerze" oraz wartościowe pod względem artystycznym i poznawczym - "Dzienniki". Za swą twórczość otrzymał w 1947 r. literacką Nagrodę Nobla. Zmarł 19 lutego 1951 roku.

1890 (22) Urodził się Charles de Gaulle - polityk, generał, dowódca wojsk walczących o wyzwolenie Francji spod panowania hitlerowskich Niemiec. Zaliczony jest do narodowych bohaterów Francji. W czasie II wojny światowej był symbolem francuskiego ruchu oporu. Kierował rządem na wygnaniu i pierwszym gabinetem francuskim po wyzwoleniu. Był ojcem Piątej Republiki i jej pierwszym prezydentem w latach1959 -1969. W 1962 r. wycofał kolonialne wojska francuskie z Algierii, kończąc w ten sposób wieloletnią krwawą wojnę Francji na kontynencie afrykańskim. We wrześniu 1967 r. odwiedził Polskę. Na wiecu w Zabrzu wzniósł okrzyk: "Niech żyje Zabrze - najbardziej polskie ze wszystkich polskich miast". Po ogólnokrajowym buncie młodzieży we Francji w latach 1968-1969 wycofał się z życia politycznego. Zmarł 9 listopada 1970 roku.

1906 (22) Na konferencji w Berlinie, uczestnicy Międzynarodowego Zgromadzenia Radiotelegraficznego podjęli decyzję o stosowaniu alarmowego, dźwiękowego lub optycznego, sygnału oznaczającego niebezpieczeństwo dla statku na morzu, wzywającego pomocy : S.O.S - "Ratujcie nasze dusze". Po raz pierwszy sygnał S.O.S. wysłał amerykański liniowiec 10 czerwca1909 roku. Dzięki temu wezwaniu, na przestrzeni prawie stu lat, uratowano życie setkom tysięcy marynarzy.

1963 (22) W Dallas, stolicy stanu Teksas, w zamachu zginął John Fitzgerald Kennedy – 35. prezydent Stanów Zjednoczonych. Następca Kennedy’ego - Lyndon Johnson powołał komisję pod kierunkiem senatora Warrena do zbadania okoliczności spisku. Jej zadaniem było ustalenie przyczyn i sprawców zabójstwa. Komisja nie osiągnęła zamierzonego celu. Dwa dni po śmierci Kennedy’ego, na oczach milionów amerykańskich telewidzów w sali sądowej został zastrzelony, przez Jacka Ruby’ego, Lee Harvey Oswald - domniemany zabójca prezydenta. W okresie niespełna roku po zamachu, w tajemniczych okolicznościach zginęło kilkanaście osób, które najprawdopodobniej miały związek z zabójstwem. 6 czerwca 1968 r., również w zamachu, zamordowany został brat Johna - senator Robert Kennedy - naczelny prokurator USA. John Kennedy urodził się 29 maja 1917 roku.

1798 (23) Urodziła się Klementyna z Tańskich Hoffmanowa - pisarka i pedagog, inicjatorka literatury dla dzieci i młodzieży w Polsce. Oprócz utworów zaliczanych do literatury dziecięcej, pisała książki obyczajowe i historyczne. Jej dzieło - "Pamiątka po dobrej matce" przez długi czas wywierało znaczny wpływ na charakter kształcenia kobiet w Polsce. Pozycja ukazała się w 1819 roku. Obowiązki kobiet autorka pojmowała w sposób niewykraczający poza tradycje. W 1824 r. zaczęła wydawać pierwsze w Polsce czasopismo dla dzieci - miesięcznik pt. "Rozrywki dla Dzieci". W czasie Powstania Listopadowego organizowała ochotniczą służbę sanitarną kobiet. Po upadku powstania wyemigrowała na zachód Europy. Zmarła 21 września 1845 roku.

1835 (23) Henry Burden opatentował urządzenie do produkcji podków końskich na skalę przemysłową. Przed skonstruowaniem maszyny, kuźnie znajdowały się prawie w każdej miejscowości, a kowale z rozżarzonego żelaza wykuwali podkowy na zamówienie właścicieli koni. Brak dostatecznej ilości podków najbardziej dawał się we znaki oddziałom kawaleryjskim w wojsku. Nie miały one własnych kowali. W długich marszach konie traciły podkowy, rozbijały kopyta i stawały się nieużyteczne. Problem został rozwiązany dopiero po uruchomieniu produkcji podków w ilości masowej. Aż do końca XIX wieku praca koni, a więc i ich sprawność, odgrywała zasadniczą rolę w produkcji rolnej, transporcie i wielu innych dziedzinach życia, toteż przemysłowe wytwarzanie podków miało wielkie znaczenie dla rozwoju i usprawnienia całej gospodarki.

1882 (23) Urodził się Arnold Szyfman - reżyser, dyrektor teatrów, jeden z najwybitniejszych twórców kultury w Polsce. W 1913 wybudował Teatr Polski w Warszawie i jako dyrektor- organizował go od początku. We wrześniu 1939 r. , pod niemieckimi bombami, spłonął w walczącej stolicy Teatr Wielki. Po wojnie Arnold Szyfman kierował jego odbudową. Nowy gmach ze wspaniałym wnętrzem, został oddany do użytku 19 listopada 1965 r. Szyfman doprowadził do powstania centralnego polskiego Muzeum Teatralnego. Zmarł 11 stycznia 1967 roku.

1924 (23) We Lwowie urodził się Aleksander Małachowski - prawnik, pisarz i publicysta, działacz konwersatorium "Doświadczenie i Przyszłość". Należał do inicjatorów Klubu Krzywego Koła działającego na przełomie lat 50. i 60. i przez trzy kadencje jego przewodniczącym. Na spotkania, wykłady i dyskusje w Klubie Krzywego Koła - wszechnicy wolnego słowa - zapraszano wybitnych intelektualistów, ludzi pióra, sztuki i polityki. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Współpracował z wieloma czasopismami kulturalnymi oraz radiem i telewizją. Należał do współautorów refleksyjnych programów "Telewizja nocą" i "Rozmowy o cierpieniu". Był powszechnie uznanym autorytetem moralnym. Pod koniec wojny przez ponad rok przebywał w łagrze w Stalinogorsku koło Moskwy. Pochodził z historycznej, arystokratycznej rodziny Małachowskich, zasłużonej dla Polski. Słowem i piórem zwalczał społeczny obskurantyzm i zaściankowość, wszelkie przejawy nietolerancji, bezinteresowną zawiść oraz niechęć do mądrych i uczciwych kompromisów. Przez kilka lat pełnił w Sejmie funkcję wicemarszałka. W 1990 r. założył partię "Unia Pracy", stojącą na gruncie obrony interesów obywateli niezamożnych, żyjących z pracy. Dużą popularnością cieszy się jego autobiograficzna książka "Żyłem… szczęśliwie". Zmarł 26 stycznia 2004 roku.

1927 (23) Stanisław Przybyszewski - pisarz, tłumacz, publicysta, krytyk literacki i teatralny oraz poeta. Należał do pionierów ekspresjonizmu w literaturze europejskiej. Był głównym twórcą programu Młodej Polski. W 1904 r. napisał rozprawę - studium "O dramacie i scenie". Na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku wywierał potężny wpływ na całokształt życia kulturalnego Polski, a zwłaszcza środowiska krakowskiego.

1933 (23) W Dębicy urodził się Krzysztof Penderecki - kompozytor i dyrygent, przedstawiciel polskiej awangardy, jeden z najsławniejszych twórców współczesnych. Z wcześniejszych jego kompozycji pochodzi "Pasja według św. Łukasza". Sięgając do tradycji dopracował się własnego stylu wypowiedzi muzycznej. Na wszystkich scenach świata wykonywane są jego oratoria, opery i utwory symfoniczne . Najsławniejsze orkiestry zapraszają go jako dyrygenta. Otrzymał wiele najbardziej prestiżowych nagród. Jest pedagogiem i rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie.

1632 (24) Urodził się Baruch Spinoza - niderlandzki filozof, jeden z największych myślicieli czasów nowożytnych. Stworzył systemu oparty na pojęciu jednej, wiecznej, wszechogarniającej substancji zwanej naturą lub Bogiem. Poglądy swe przedstawił w dziele pt. "Etyka". Wywarł ogromny wpływ na kształtowanie się racjonalistycznej filozofii Oświecenia. Zmarł 21 lutego 1677 roku.

1644 (24) W Warszawie na Placu Zamkowym ustawiono na kolumnie posąg króla Zygmunta III Wazy. W jednej ręce król trzyma miecz, a w drugiej - krzyż. Posąg był pierwszym, świeckim pomnikiem publicznym Warszawy. Król - Władysław IV - uczcił i upamiętnił w ten sposób swego ojca. Prawie trzysta lat później, podczas II wojny światowej, Niemcy po zajęciu Polski jesienią 1939 r., zburzyli kolumnę Zygmunta, rozpoczynając od tego pomnika systematyczne niszczenie wszelkich śladów polskości. Odbudowano ją natychmiast po zwycięskim zakończeniu wojny. 25 czerwca 1949 roku wmurowano akt erekcyjny w fundament kolumny. Rozpoczęto jednocześnie montaż nowego pomnika.

1864 (24) Urodził się Henri de Tolouse - Lautrec - francuski malarz i grafik, przedstawiciel postimpresjonizmu, autor portretów, obrazów, rysunków i litografii. Malował sceny z życia Paryża - z kabaretów, kawiarni, domów publicznych, sal sądowych i ulic. Wywarł wielki w pływ na rozwój nowoczesnego plakatu. W wielu książkach znajdują się jego ilustracje. Należał do najbardziej popularnych artystów swego czasu. Zmarł w 1901 roku.

1875 (24) Urodził się Xawery Dunikowski - rzeźbiarz i malarz, jeden z najwybitniejszych artystów polskich XX wieku. Największe jego dzieła powstały w okresie II Rzeczypospolitej i po II wojnie światowej. Tworzył monumentalne rzeźby na terenie całej Polski. Jest twórcą Pomnika Czynu Powstańczego na Górze Św. Anny na Śląsku. Powszechnie znany jest cykl "Głowy Wawelskie". Zmarł 26 stycznia 1964 roku. Prace Ksawerego Dunikowskiego można oglądać w muzeum jego imienia w warszawskim pałacyku "Królikarnia".

1891 (24) Urodziła się Maria Pawlikowska - Jasnorzewska - poetka, mistrzyni subtelnych liryków, głównie miłosnych. Była córką Wojciecha Kossaka. Jej życie i twórczość literacka została opisana w książce "Maria i Magdalena" napisanej przez Magdalenę Samozwaniec - siostrę Marii. Łączyły ją silne związki artystyczne ze skamandrytami. Debiutancki tom poezji Marii Jasnorzewskiej - Pawlikowskiej "Niebieskie migdały" - ukazał się w 1922 r. Wprowadziła do swych utworów atmosferę codzienności i prostoty. Głównym tematem jej wierszy jest bliskość między ludźmi i miłość przedstawiana w sposób bezpośredni, bez zbędnych upiększeń. W późniejszym okresie dużo uwagi w swej twórczości poświęcała naturze i sprawie przemijania. W 1939 r. wyjechała wraz ze swym mężem - oficerem lotnictwa, do Paryża, a później do Wielkiej Brytanii. Zmarła w Londynie 9 lipca1945 roku.

1908 (24) Urodził się Aleksander Ford - reżyser filmowy. Zorganizował w 1943 r. w Związku Radzieckim Czołówkę Filmową Wojska Polskiego. Po zakończeniu wojny stworzył filmy: "Ulica graniczna", "Piątka z ulicy Barskiej", "Młodość Chopina" i, na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza - film "Krzyżacy". Obejrzały go dziesiątki milionów widzów w Polsce i zagranicą. Był wielkim sukcesem polskiej kinematografii. Premiera "Krzyżaków" odbyła się 22 lipca 1960 r. Aleksander Ford zmarł w Naples (na Florydzie) 4 kwietnia 1980 roku.

1909 (24) Urodził się Jerzy Toeplitz - najwybitniejszy polski historyk filmu i krytyk filmowy. Z filmem związał się już na początku lat 30. Rozwijał działalność w Stowarzyszeniu Miłośników Filmu Artystycznego "Start". Do 1968 pełnił funkcję rektora Łódzkiej Szkoły Filmowej. Pod jego kierownictwem uczelnia stała się sławna na całą Europę i odgrywała wielką rolę w kształceniu kadr filmowych i teatralnych. Był także redaktorem naczelnym miesięcznika: "Kino" oraz "Kwartalnika Filmowego", a także współpracownikiem tygodnika "Film". Wyjechał do Australii i tam stworzył pierwszą wyższą szkołę filmową w Sidney, która wkrótce zdobyła sławę i rangę analogiczną do znaczenia szkoły łódzkiej. Napisał "Historię sztuki filmowej"- dzieło odgrywające wielką rolę w naszej kinematografii. Zmarł w 1995 roku.

1866 (25) Zmarł Fryderyk Skarbek - ekonomista, poeta, pisarzu, działacz społeczny. Był czołowym przedstawicielem polskiej myśli ekonomicznej w rządzie Księstwa Warszawskiego, a także Królestwa Kongresowego. Pełnił funkcję ministra gospodarki.

1562 (25) Urodził się Lope De Vega - hiszpański pisarz, poeta i dramaturg, przedstawiciel Odrodzenia, twórca hiszpańskiego teatru narodowego. W jego utworach realizm łączył się z fantastyką, a komizm z tragizmem. Napisał ponad 1800 sztuk, z których zachowało się jedynie niespełna pięćset. Lope De Vega jest również autorem komedii i romansów pasterskich, liryków, eposów heroikomicznych, opowiadań biograficznych i powiastek religijnych. Zachowała się także rozprawa poświęcona teorii dramatu, w której zrywa z teatrem klasycznym. Zmarł w 1635 roku.

1642 (25) Abel Tasman - holenderski żeglarz i podróżnik, odkrył wyspę, położoną u południowowschodnich wybrzeży Australii, którą później nazwano Tasmanią. W tym samym roku,13 grudnia, Tasman odkrył Nową Zelandię.

1844 (25) Urodził się Karl Benz - niemiecki wynalazca i konstruktor pierwszego samochodu. W 1885 r. zbudował samochód trójkołowy z silnikiem benzynowym. Swój wynalazek opatentował 29 stycznia 1886 r. Założył fabrykę samochodów, działającą do początku 20.wieku. W grudniu 1892, w stanie Nowy Jork w USA opatentowano pneumatyczną oponę, co przyczyniło się do szybkiego rozwoju przemysłu samochodowego. Na ulice Warszawy pierwsze auto wyjechało 29 sierpnia 1896 r. Należało ono do Stanisława Grodzkiego. Samochód był wyposażony w silnik Benza o mocy 3,25 konia mechanicznego. Benz zmarł 4 kwietnia 1929 roku.

1881 (25) Urodził się Angelo Giuseppe Roncalli - włoski duchowny, kardynał. 28 października 1958 r. został wybrany na papieża i przyjął imię Jan XXIII. Zainicjował odnowę w Kościele katolickim w duchu zbliżenia go do człowieka. Był przedstawicielem, a zarazem symbolem kościoła otwartego. 10 września 1961 r., jako pierwszy papież, wystąpił przed kamerami telewizyjnymi. Zatroskany o losy ludzkości, zaapelował o zachowanie pokoju na świecie. W kwietniu 1963 r. ogłosił encyklikę "Pacem in terris" (Pokój na ziemi) - o pokoju między wszystkimi narodami, opartym na prawdzie, sprawiedliwości, miłości i wolności. Do historii przeszedł jako "dobry papież". Był pierwszym od 1870 roku papieżem, który wyszedł poza Watykan, odwiedzając więźniów. Przeciwstawiał się duchownym wyrażającym przekonanie, że "w dzisiejszym stanie społeczności można dostrzec jedynie ruiny i klęski". Nazywał ich prorokami zagłady. Większość rzymskich dostojników kościelnych ogarnęło przerażenie, kiedy 11 października 1962 roku otworzył obrady Drugiego Soboru Watykańskiego, podczas którego dokonano wielkiej reformy Kościoła powszechnego. W liturgii język łaciński zastąpiono językami narodowymi, a kapłani w czasie nabożeństw odwrócili się twarzą do ludzi. Zaczęto głosić wolność sumienia i wolność religijną, respektować zasady demokracji, gdzie Kościół jest jednym z wielu równych uczestników sfery publicznej. Sobór obradował do 8 grudnia 1965 roku. Uchwalono szesnaście dokumentów stanowiących syntezę współczesnej nauki Kościoła katolickiego. Uchwały Soboru Watykańskiego II zbliżyły Kościół do zwykłego człowieka, a zasady wiary uczyniły bardziej proste i zrozumiałe. Jan XXIII nie doczekał zakończenia prac Soboru. Obrady zamknął jego następca - papież Paweł VI. Jan XXIII zmarł 3 czerwca 1963 roku.

1869 (26) Urodził się Stanisław Estreicher - bibliograf, historyk prawa, publicysta. Był synem wielkiego bibliografa i historyka - Karola Estreichera i bratem wybitnego naukowca - chemika - Tadeusza. Kontynuował prace swego ojca nad mającą kilkadziesiąt tomów "Bibliografią Polską". Zostawił wiele prac na temat historii prawa. Jego rozprawy literackie, poświęcone między innymi Juliuszowi Słowackiemu i Adamowi Asnykowi - zajmują ważne miejsce w historii polskiej literatury. Przez długi okres pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmarł w 1939 r. w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, gdzie Niemcy wywieźli go wraz z innymi krakowskimi naukowcami w ramach akcji likwidacji polskiej inteligencji.

1912 (26) Urodził się Eugene Ionesco - francuski pisarz pochodzenia rumuńskiego, twórca teatru absurdu zwanego także antyteatrem. Teatr absurdu negował zasady tradycyjnego dramatu, zwłaszcza jego nurt psychologiczny. Pierwsza sztuka napisana w tej konwencji "Łysa śpiewaczka"- wystawiana była w teatrze awangardowym w łacińskiej dzielnicy Paryża, przez ponad 50 lat. Popularne są również dramaty "Lekcja" i antytotalitarny dramat - "Nosorożec" oraz "Krzesła". Od 1938 r. Ionesco mieszkał w Paryżu. Zmarł w 1994 roku.

1095 (27) Na synodzie w Clermont papież Urban II sformułował ideę wypraw krzyżowych. Ogłoszona została pierwsza krucjata. Jej zawołanie brzmiało: "Bóg tak chce". Propagowaniem wypraw zajmowały się parafie kościelne. Pierwsza fala krzyżowców ruszyła na wschód w 1096 r. i 15 lipca 1099 roku dotarła do Jerozolimy. Z 300 tysięcy uczestników w fazie początkowej, do Jerozolimy doszło tylko dziesięć tysięcy. Inni rozproszyli się w czasie długiej podróży lub zginęli z głodu i pragnienia. Rycerze zachodnioeuropejscy, wśród których było wielu znanych awanturników, po opanowaniu miasta wymordowali mahometańskich mieszkańców. Przez trzy dni ulice płynęły krwią. Wymordowanie jerozolimskich mahometan do dziś kładzie się cieniem na stosunkach islamsko - chrześcijańskich. W ciągu niespełna dwustu lat państwa zachodnie zorganizowały osiem wypraw krzyżowych, w tym jedną - dziecięcą. Utworzone przez krzyżowców Królestwo Jerozolimy, wspierane wojskowo i materialnie przez rycerstwo zachodnie i papiestwo, istniało do 1291 roku.

1701 (27) Urodził się Anders Celsjusz - szwedzki astronom, fizyk i przyrodnik. Jego dziełem jest stworzenie 100-stopniowej skali termometrycznej, nazwanej skalą Celsjusza. Był to ważny krok na drodze usystematyzowania badań w dziedzinie fizyki. Miał również wymiar bardzo praktyczny, gdyż nie ma takiej dziedziny życia, w której mierzenie temperatury nie odgrywałoby zasadniczej roli. Termometryczna skala Celsjusza stosowana jest na całym świecie.

1845 (27) Urodził się Walery Przyborowski - pisarz, dziennikarz, znawca dziejów Polski. Uczestniczył w Powstaniu Styczniowym. Pisał powieści historyczne przeznaczone głównie dla młodzieży: "Bitwa pod Raszynem", "Szwoleżer Stach", "Noc styczniowa", "Szwedzi w Warszawie". W swej twórczości literackiej najwięcej uwagi poświęcił Powstaniu Styczniowemu. Zmarł 13 marca 1913 roku.

1875 (27) Urodził się Władysław Orkan (Franciszek Smreczyński) - pisarz, nowelista i publicysta. Podejmował społeczną problematykę ludzi Podhala, ukazując ich nędzę, krzywdę i beznadziejność. Ta idea najbardziej odzwierciedlała się w licznych opowiadaniach i powieściach: "Komornicy" i "W roztokach". Mieszkał w Zakopanem. Przyjaźnił się z najwybitniejszymi ludźmi pióra epoki.

1893 (27) Urodził się Stanisław Wiechowicz - kompozytor, pedagog, działacz społeczny i organizator życia muzycznego. Chcąc poznać różne nurty i szkoły muzyczne, studiował w Krakowie, Dreźnie, Petersburgu i Paryżu. W okresie międzywojennym koncentrował się głównie na organizowaniu chórów i kierowaniu nimi. Powierzono mu funkcję dyrektora Konserwatorium w Poznaniu, a po wojnie - również w Krakowie. Jego uczniem był między innymi Krzysztof Penderecki. Twórczość Wiechowicza cechuje oryginalny styl, zrodzony z bogactwa polskiej muzyki ludowej. Komponował utwory chóralne, orkiestrowe i pieśni solowe. Do najbardziej znanych należą: "Chmiel", "Kasia", "Koncert staromiejski" oraz rapsod dramatyczny "List do Marca Chagalla". Tekst do niego napisał Jerzy Ficowski. Stanisław Wiechowicz zmarł 12 maja 1963 roku.

1627 (28) W Zatoce Gdańskiej, koło Oliwy, rozegrała się bitwa morska pomiędzy flotą wojenną Polski i Szwecji. Zwyciężyły okręty polskie. Konflikt wybuchł na tle dynastycznym. Zygmunt Waza, a także jego synowie, późniejsi królowie Polski - Władysław i Jan Szwedzi wkroczyli do Kazimierz - rościli sobie prawo do tronu szwedzkiego. Pod naciskiem dyplomacji francuskiej uwikłanej wówczas w wojnę trzydziestoletnią, konflikt został na pewien czas zażegnany. W 1629 r. zawarto pokój w Altmarku. Na nowo wojna wybuchła w 1655 r. Polski i zniszczyli gospodarczo większość miast i wsi. Zrabowali wielką ilość dóbr kulturalnych. Zakończeniem konfliktu był, zawarty pomiędzy obydwoma państwami w 1660 r. pokój w Oliwie. Starcie okrętów polskich i szwedzkich było pierwszą bitwą morską w historii Polski.

1829 (28) Urodził się na Podolu Antoni Rubinstein - rosyjski pianista, kompozytor, dyrygent i pedagog. Był niestrudzonym organizatorem życia muzycznego. Założył Rosyjskie Towarzystwo Muzyczne i konserwatorium w Petersburgu. Przyjaźnił się z Henrykiem Wieniawskim. Razem odbyli wielkie tournee artystyczne po Ameryce. Rubinsteina uważa się za twórcę rosyjskiej szkoły pianistycznej. Jego repertuar wykonawczy obejmował dzieła od Sebastiana Bacha po współczesnych mu kompozytorów. Komponował sonaty, symfonie, pieśni i utwory kameralne. Był także twórcą piętnastu oper. Najbardziej wartościową jest "Demon"- napisana na podstawie poematu Lermontowa. Zajmuje jedno z najbardziej poczesnych miejsc w historii muzyki. Antoni Rubinstein zmarł 20 listopada 1894 roku. Jego młodszy brat - Mikołaj - był także wybitnym muzykiem, pianistą i pedagogiem. Urodził się w Moskwie 14 czerwca 1835 r. Jego dziełem było powołanie do życia moskiewskiego konserwatorium. Najważniejszym celem działalności Mikołaja Rubinsteina było udostępnienie muzyki jak najszerszym kręgom społeczeństwa. Łączyła go wielka przyjaźń z Piotrem Czajkowskim. Mikołaj Rubinstein zmarł w 1881 roku.

1894 (28) Urodził się Arkady Fiedler - pisarz, autor reportaży oraz powieści podróżniczych i wojennych. Wielkie znawstwo i umiłowanie przyrody cechuje powieści: "Ryby śpiewają w Ukajali" i "Kanada pachnąca żywicą ". Z utworów o tematyce wojennej najbardziej znane są "Dziękuję ci, kapitanie" oraz "Dywizjon 303". Książka poświęcona jest walce polskich lotników w bitwie o Anglię podczas II wojny światowej. Arkady Fiedler zmarł w 1985 roku.

1907 (28) Urodził się Alberto Moravia - włoski pisarz, dramaturg, dziennikarz i krytyk literacki. W jego utworach dominuje tematyka związana z mieszczańską moralnością i seksem, traktowanym, jako narzędziem demaskacji mieszczańskiej obłudy i fałszu. Do najbardziej znanych powieści Moravii należą: "Matka i córka", "Rzymianka", "Konformista" i "Pogarda". Przeciwstawiał się nieautentyczności uczuć i konformizmowi. Obok wątków obyczajowych i erotycznych pojawiają się w jego twórczości zagadnienia polityczne. "Pogarda" została sfilmowana, a w głównej roli wystąpiła Brigitte Bardot. Sympatyzował z Włoską Partią Komunistyczną. Alberto Moravia zmarł 26 września 1990 roku.

1942 (28) Urodził się Jonasz Kofta - poeta, dramaturg, satyryk, aktor kabaretowy, piosenkarz. Pisał także teksty piosenek. Jego twórczość muzyczna i poetycka, mimo upływu czasu, nie traci na aktualności i wartości artystycznej. Cechuje ją refleksyjność. Zawiera głębsze myśli o losie człowieka. Ciągle wykonywane są piosenki: "Wakacje z blondynką", "Pamiętajcie o ogrodach", "Kwiat jednej nocy", "Jej portret". Jonasz Kofta był także malarzem i rysownikiem. Zmarł 19 kwietnia 1988 roku.

1943 (28) W stolicy Iranu -Teheranie rozpoczęła się pierwsza z trzech konferencji "Wielkiej Trójki", przywódców Związku Radzieckiego - Józefa Stalina, Wielkiej Brytanii - Winstona Churchilla i Stanów Zjednoczonych - Franklina Roosevelta. Konferencja teherańska zakończyła się 1 grudnia. Dwie następne odbyły się: w Jałcie na Krymie w lutym 1945 i w Poczdamie pod Berlinem w lipcu 1945 roku. Ustalono na nich nowy ład w świecie, granice państw i podział na sfery wpływów po zakończeniu II wojny światowej.

1643 (29) Zmarł w Wenecji Claudio Monteverdi - jeden z największych geniuszy w dziejach muzyki. Przez ponad 30 lat pełnił funkcję kapelmistrza w Katedrze św. Marka w Wenecji. Do największych jego dzieł należą: "Orfeusz" - jedna z pierwszych oper, "Nieszpory najświętszej Maryi Panny", a także skomponowane w ostatnich latach życia dramaty: "Powrót Ulissesa do ojczyzny" i "Koronacja Poppei". Monteverdi przyczynił się do powstania nowych form i środków ekspresji. Jego twórczość ewoluowała od stylu renesansowego do barokowego. Urodził się w Cremonie w 1567 roku.

1830 (29) Podchorążowie ze sprzysiężenia Piotra Wysockiego w warszawskiej szkole piechoty wywołali powstanie przeciw Rosji, które szybko przemieniło się w regularną wojnę. Rozpoczął je nocny marsz na Belweder pod wodzą Piotra Wysockiego. W innych częściach miasta działały jeszcze dwie grupy bojowe - jedną dowodził Józef Zaliwski, drugą - Piotr Urbański. Przez całą noc poszukiwano w Warszawie wyższego rangą oficera, który by objął dowództwo nad zbrojnym zrywem. Generałów, którzy propozycję odrzucali - zabijano. W ciągu jednej nocy powstańcy zabili siedmiu polskich generałów. Pierwsze zadanie - ujęcie lub zabicie księcia Konstantego - pełnomocnika cara - nie powiodło się. Spiskowcy nie mieli żadnej wizji, żadnego planu, jak postępować po wywołaniu powstania. Było ono czynem romantycznym, wyrosłym na gruncie idei zawartej w mickiewiczowskiej "Odzie do młodości" - Mierz siły na zamiary. W celu stłumienia zbrojnego buntu, car wysłał do Polski 120 - tysięczną armię pod wodzą feldmarszałka Iwana Dybicza. Największa bitwa rozegrała się 25 lutego1831 r. pod Olszynką Grochowską. Po obydwu stronach walczyło 100 tysięcy żołnierzy. Siedemnaście tysięcy poległo. Wojskami polskimi dowodził gen. Józef Chłopicki. Powstanie Listopadowe zakończyło się klęską. 8 września 1831 r. skapitulowała Warszawa. Zabrakło uzdolnionych i zdecydowanych dowódców i mądrych strategów. Większość ówczesnych działaczy politycznych wyemigrowała do państw zachodnich. Po upadku powstania rozpoczęły się represje na dużą skalę. W Cytadeli przez wiele lat działała Komisja Śledcza. Rosja zlikwidowała autonomię Królestwa Polskiego, która dotyczyła głównie działalności gospodarczej naukowej, kulturalnej i samorządowej. Zlikwidowany został Sejm. Na wschód od Bugu skonfiskowano ponad trzy tysiące polskich majątków. Zamknięte zostały Uniwersytet Wileński i Liceum Krzemienieckie. W szkołach wprowadzono rosyjski język wykładowy. Tysiące Polaków zesłano na Syberię. Prześladowania dotknęły również kościół, w którym Rosja upatrywała główny punkt oporu, zwłaszcza na terenach wschodnich. Likwidowano klasztory. Wstrzymane zostało na kilkadziesiąt lat tworzenie się różnych instytucji, między innymi Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki. Powstanie odbiło się głośnym echem w polskiej literaturze i sztuce.

1929 (29) Rozpoczęło się nauczanie w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Po wojnie uczelnia otrzymała nazwę: Akademia Wychowania Fizycznego (AWF), a na początku lat 90. - Akademia Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsudskiego. Uczelnia obejmuje prawie wszystkie dziedziny sportu. Kształcą się w niej sportowcy, nauczyciele wychowania fizycznego dla wszystkich rodzajów i stopni szkół oraz przyszli pracownicy rehabilitacyjnych zakładów fizykoterapeutycznych. AWF należy do największych uczelni w Warszawie.

1998 (29) W Bazylice św. Piotra w Rzymie papież Jan Paweł II uroczyście przedstawił bullę "Incarnationis Mysterium" ogłaszającą wielki jubileusz roku 2000. Rok święty rozpoczął się o północy 24 na 25 grudnia 1999 i zakończył uroczystym zamknięciem w dniu Objawienia Pańskiego 6 stycznia 2001 r. Przez Drzwi Święte Bazyliki Watykańskiej, w roku wielkiego jubileuszu przeszło 15 milionów wiernych. Drzwi zostały zamurowane i będą otwarte w 2025 r. na rozpoczęcie kolejnego jubileuszu. Obchody Wielkiego jubileuszu pierwszy raz wprowadził papież Bonifacy VIII w 1300 roku.

1904 (30) We Lwowie urodził się Andrzej Kuśniewicz - prozaik i poeta. Przez wiele lat zajmował się również dyplomacją. W czasie II wojny światowej kilka lat przebywał w niemieckich obozach koncentracyjnych. Od wczesnego dzieciństwa na co dzień stykał się z przejawami czterech kultur - polskiej, ukraińskiej, żydowskiej i austriackiej. Dzięki temu ukształtowała się w jego patrzeniu na życie tolerancja i życzliwy stosunek do ludzi. Pisał powieści historyczne z dominującymi wątkami społecznymi, psychologicznymi i obyczajowymi, tematycznie związane ze wschodnimi kresami Polski. Jako poeta debiutował dopiero w 1956, a jako prozaik – pięć lat później. Do najbardziej znanych jego powieści należą: "Trzecie królestwo", "Lekcja martwego języka", "Mieszaniny obyczajowe", "Nawrócenie", "Stan nieważkości", "Król obojga Sycylii", "Strefy" ( problematyka żydowska). Janusz Majewski na podstawie "Lekcji martwego języka" wyreżyserował film cieszący się dużym uznaniem widzów. Andrzej Kuśniewicz, jako jedyny Polak, należał do francuskiej Akademii Goncourtów. Zmarł 14 maj1993 roku.

1427 (30) Urodził się Kazimierz Jagiellończyk - syn Władysława Jagiełły, wielki książę litewski, król Polski od 1447 roku. Zaliczany jest do najwybitniejszych władców w historii Polski. W 1466 r., po trzynastoletniej wojnie, zawarł w Toruniu pokój z Zakonem Krzyżackim, przyłączając do Polski Pomorze Gdańskie i Warmię. Jego żoną była Elżbieta Rakuszanka. Mieli trzynaścioro dzieci - siedem córek i sześciu synów. Czterej z nich dzierżyło władzę królewską - Władysław, Jan Albrecht, Aleksander i Zygmunt, zwany Starym, który władzę monarszą sprawował na tronie polskim przez 42 lata. Okres jego rządów, a także jego syna - Zygmunta Augusta - zalicza się do najlepszych w historii królestwa polskiego. Władysław Jagiellończyk (przydomek - "Rex bene") - panował na tronie czeskim ponad 40 lat. Czesi zaliczają ten okres do najświetniejszych w swych dziejach. Córki Kazimierza i Elżbiety wydano za mąż za najwybitniejszych władców państw europejskich. Kazimierz Jagiellończyk, po 45 latach rządów, zmarł 7 czerwca 1492 roku. Pochowano go na Wawelu - z koroną i symbolami władzy, w grobowcu wykonanym przez Wita Stwosza.

1768 (30) Urodził się Jędrzej Śniadecki (brat Jana) - chemik, biolog, lekarz. Wykładał i rozwijał swe badania w Uniwersytecie Wileńskim. Był twórcą polskiego słownictwa chemicznego oraz pierwszego w Polsce podręcznika do nauki chemii. Jędrzej Śniadecki wprowadził do nauki polskiej pojęcie przemiany materii. Zmarł 11 maja 1838 roku.

1808 (30) W przełęczy Somosierra na Półwyspie Iberyjskim, Trzeci Szwadron Szwoleżerów Polskich pod dowództwem płk Jana Kozietulskiego, w krwawej walce przełamał opór hiszpańskich powstańców, otwierając armii napoleońskiej drogę ma Madryt. Polska jednostka miała charakter elitarny. Służyli w niej synowie najznakomitszych rodów szlacheckich. Polski szwadron szwoleżerów w wąwozie Somosierry poniósł bardzo duże straty.

1835 (30) Urodził się Mark Twain - amerykański pisarz, humorysta, dziennikarz, najbardziej znany amerykański twórca z przełomu wieków. Jego młodość związana była z wielką rzeką - Missisipi. Pracował między innymi jako pilot statków. Powszechnie znane są jego powieści historyczno - przygodowe: "Książę i żebrak", "Jankes na dworze króla Artura", "Przygody Tomka Sawyera". Był również autorem licznych humoresek i felietonów publikowanych w czasopismach. Zmarł 21 kwietnia 1910 roku.

1868 (30) Zmarł Hipolit Cegielski - działacz społeczny i kulturalny, wielkopolski przemysłowiec. Założył w Poznaniu w 1846 r. fabrykę narzędzi i maszyn rolniczych. Największy rozkwit fabryki przypadł na lata po II wojnie światowej. Zatrudniała kilka tysięcy osób. W miarę rozwoju zmieniał się profil jej produkcji. Od 1950 r. "Cegielski" produkował turbiny elektryczne, silniki do statków morskich, silniki do lokomotyw i inne wielkie urządzenia dla przemysłu i transportu. Zakłady Cegielskiego należą do największych w Polsce.

1667 (30) Urodził się Jonathan Swift - angloirlandzki pisarz, autor fantastyczno - przygodowej powieści "Podróże Guliwera". Guliwer, płynąc na swym statku, trafia do Krainy Liliputów. Pozwala im urządzać na swej dłoni tańce, a dzieciom bawić się w chowanego we włosach. W dalszej podróży poznaje olbrzymów. W kolejnej księdze znalazł się wśród koni, które są bardziej rozumne niż służące im zwierzęta w postaci ludzkiej. Podróże Gullivera to obraz osiemnastowiecznej Anglii. Autor przedstawia różne typy Anglików oraz ich dobre i złe cechy. Swift uważany jest za twórcę powieści sensacyjno - przygodowej. Zmarł 19 października 1745 roku.

1874 (30) Urodził się Winston Churchill - angielski polityk, główny konstruktor zwycięstwa Wielkiej Brytanii nad hitlerowskimi Niemcami w II wojnie światowej. 10 maja 1940 r., jako główny lord admiralicji, został premierem rządu i funkcję tę pełnił w latach 1940 -1945 oraz 1951-1955. Uczestniczył w konferencjach "Wielkiej Trójki" w Teheranie w 1943 i Jałcie w 1945 r. Za swoje pamiętniki, mające wielką wartość historyczną, w 1953 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Zmarł 24 stycznia 1965 roku. Winston Churchill zaliczany jest do najwybitniejszych mężów stanu w historii Wielkiej Brytanii.

1874 (30) Urodziła się Lucy Maud Montgomery - kanadyjska powieściopisarka, autorka "Ani z Zielonego Wzgórza" - siedmioczęściowej powieści mającej setki wydań i tłumaczeń na całym świecie. Na przykładzie głównej bohaterki powieść przedstawia obyczaje społeczeństwa kanadyjskiego w końcu XIX wieku. Pierwsza część ukazała się w 1908 r., a już cztery lata później wyszło jej polskie tłumaczenie. Ostatnia powieść z tego cyklu ukazała się w 1921 r. Jej polskie wydanie nosi tytuł: "Rilla ze Złotego Brzegu". "Ania z Zielonego Wzgórza" miała kilka kreacji filmowych. Lucy Maud Montgomery zmarła w 1942 roku.