1569 (1) Polska i Litwa połączyły się w jedną Rzeczypospolitą. Jako fundament państwa, przyjęto zasadę wspólnego monarchy, wspólnej polityki zagranicznej, monety i wojska. Układ ten przeszedł do historii pod nazwą unii lubelskiej. Było to ostatnie wielkie wydarzenie za panowania króla Zygmunta Augusta. Unia lubelska rozpadła się w okresie zaborów Polski, w znacznej mierze w wyniku działania rosyjskiego zaborcy dążącego do skłócenia obydwu narodów. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej w 1918 r. Polska i Litwa odrodziły się jako dwa odrębne, nieprzyjazne sobie państwa. Największym zaostrzeniem konfliktu było, na rozkaz Józefa Piłsudskiego, zajęcie Wilna w październiku 1920 r. Podczas obrad Sejmu, określanego mianem sejmu, określanego mianem unii lubelskiej, zapadła jeszcze jedna ważna decyzja. 11 sierpnia 1564 r. przyjęto uchwałę, że miejscem obrad wszystkich następnych Sejmów Rzeczypospolitej Obojga Narodów będzie Warszawa.

1784 (1) Zmarł w Berlinie Wilhelm Bach - najstarszy syn Jana Sebastiana Bacha, nazwany "drezdeńskim" albo "hallskim". Zasady muzyki, zwłaszcza kompozycji, poznawał pod kierunkiem ojca, a później i u innych mistrzów. Grał na instrumentach klawiszowych i na skrzypcach. W latach 1733-1746 był organistą w Dworskim Kościele św. Zofii w Dreźnie, a następnie przez 18 lat pełnił funkcję dyrektora muzycznego miasta Halle. Odpowiadał za muzykę wykonywaną tam w trzech głównych kościołach. Prowadził także chóry i orkiestrę. W następnych latach Wilhelm Bach dużo komponował i udzielał lekcji. Był mistrzem improwizacji. Ostatnie lata życia spędził w Berlinie. W jego twórczości największe znaczenie mają utwory klawesynowe i kameralne. Urodził się w Weimarze w 1710 roku.

1921 (1) Urodziła się Michalina Wisłocka - lekarz, profesor, wybitna popularyzatorka kultury erotycznej, autorka głośnych dzieł: "Sztuka kochania" i "Sukces w miłości". Stworzyła w Polsce język, dzięki któremu można swobodnie omawiać zagadnienia erotyki i seksu. Na początku miała wielu przeciwników przywiązanych do tradycyjnej, polskiej pruderii, którzy zwalczali jej działalność naukową, publicystyczną i uświadamiającą, uważając ją za osobę demoralizującą młodzież, jednak książki i artykuły prasowe prof. Wisłockiej z biegiem czasu znajdowały coraz więcej czytelników i coraz większe uznanie w społeczeństwie. W dziele wychowania seksualnego wspierali ją prof. Zbigniew Lew - Starowicz i prof. Kazimierz Imieliński. Tych troje ludzi dokonało przełomu w postrzeganiu i przyjmowaniu spraw erotyki w kulturze, a także obyczajowości polskiej. Michalina Wisłocka zmarła w lutym 2005 roku.

1942 (1) W Nowym Jorku zmarł Bolesław Wieniawa - Długoszowski - generał, adiutant marszałka Józefa Piłsudskiego, przyjaciel artystów, najbardziej barwna postać życia politycznego w przedwojennej Polsce. Przez ostatnie dwa lata okresu międzywojennego był ambasadorem Polski we Włoszech. Po przystąpieniu faszystowskich Włoch do wojny po stronie Niemiec 10 maja 1940 roku, gen. Wieniawa wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Przebywając na emigracji, zgodził się na współpracę z rządem premiera Władysława Sikorskiego w Londynie. Jego decyzja spowodowała potępienie go przez emigracyjnych piłsudczyków. Presji tej Bolesław Wieniawa - Długoszowski psychicznie nie wytrzymał. Popełnił samobójstwo, rzucając się na bruk z tarasu trzypiętrowego budynku.

1953 (1) Powstał Państwowy zespół Pieśni i Tańca "Śląsk". Jego twórcą i pierwszym kierownikiem był Stanisław Hadyna. Inauguracyjny koncert zespołu odbył się w Teatrze Śląskim w Katowicach 16 października 1954 roku. "Śląsk" ze swym programem muzyczno - wokalnym i tanecznym do końca 2000 r. wystąpił ponad 6000 razy w kilkudziesięciu krajach na wszystkich kontynentach i zdobył olbrzymią popularność. Nadal się rozwija, poszerza repertuar i cieszy się powodzeniem na całym świecie.

1804 (1) Urodziła się George Sand (właściwe nazwisko: Aurora Dudevant) - francuska pisarka, publicystka i działaczka na niwie kultury. Jej zachowanie określano jako ekstrawaganckie. Przybrała męski pseudonim literacki. Występowała publicznie w męskich ubraniach i paliła cygara. Odgrywała ważną rolę w życiu artystycznym ówczesnej Europy. Przyjaźniła się z najwybitniejszymi ludźmi epoki. Wśród osób, z którymi była w komitywie, znaleźli się Balzac, Musset, Heine, Dumas (ojciec i syn), Liszt, Delacroix, Gautier, Flaubert czy Turgieniew. Miała też wielu zażartych wrogów. Czynnie uczestniczyła w ruchach republikańsko - socjalistycznych Francji. Walczyła o obyczajową emancypację kobiet. Pisała powieści. Łączył ją dziesięcioletni związek z Fryderykiem Chopinem. Odbył z nią, między innymi, podróż na Majorkę. George Sand opisała ją w utworze "Zima na Majorce". Chopin spędzał corocznie lato w jej posiadłości w Nohant. Temat ten podjął Jarosław Iwaszkiewicz w swojej sztuce "Lato w Nohant". Na jej kanwie powstał film wyreżyserowany przez Jerzego Antczaka. W biografiach George Sand jest wiele sprzeczności. George Sand zmarła 8 czerwca 1876 roku.

1898 (2) Urodziła się Stanisława Perzanowska - aktorka, reżyser, pedagog. Występowała na scenach teatrów Wilna, Warszawy i Krakowa. Największą sławę przyniosła jej rola Heleny Matysiakowej z radiowej powieści "Matysiakowie". Przez ponad ćwierć wieku, dla milionów ludzi całym kraju i daleko poza jego granicami, była wspaniałą żoną Józefa Matysiaka i najtroskliwszą matką trójki dzieci, mieszkanką warszawskiego Powiśla. Za zebrane przez radiosłuchaczy pieniądze wybudowano dom seniorów, który został nazwany imieniem Rodziny Matysiaków. Helena Perzanowska zmarła 24 maja 1982 roku.

1923 (2) W wielkopolskim Prowencie (obecnie Kurniku) urodziła się Wisława Szymborska - poetka, tłumaczka, doktor honoris causa kilku uniwersytetów. Wydała piętnaście zbiorów wierszy, m.in.: "Dlaczego żyjemy", "Sto pociech", "Wielka liczba", "Ludzie na moście", "Koniec i początek". Od 1929 r. mieszka w Krakowie. Jej utwory poetyckie przetłumaczono na kilkadziesiąt języków. 3 października 1997 roku otrzymała literacką Nagrodę Nobla.

1883 (3) W Pradze, w rodzinie żydowskiej, urodził się Franz Kafka - austriacki pisarz i myśliciel. Znał języki: hebrajski, jidysz, czeski, ale myślał i pisał po niemiecku. Tkwił na skrzyżowaniu różnych kultur, stylów życia, sposobów myślenia. Brak jednoznacznej przynależności narodowej przyprawiał Kafkę o cierpienie. W jego twórczości dominuje niejasne poczucie winy, obcości i lęku. Napisał powieści: "Proces" i "Zamek", trzy zbiory opowiadań: "Wyrok", "Kolonia karna", "Lekarz wiejski", a także "Dzienniki" i "Listy". Zmarł w podwiedeńskim sanatorium 3 czerwca 1924 roku. "Proces" i "Zamek", a także większość pozycji ze spuścizny literackiej Kafki zostały wydane po śmierci autora. Jego dzieła są jak gdyby niejasnym przeczuciem próby wymordowania narodu żydowskiego przez hitlerowską III Rzeszę niemiecką.

1904 (3) Urodziła się Halina Auderska - pisarka, publicystka, dramaturg i leksykograf. Jest autorką powieści historycznych: "Smok w herbie. Królowa Bona", "Ptasi gościniec", "Babie lato", "Zabić strach", a także około stu słuchowisk radiowych. Przez kilkanaście lat pełniła funkcję przewodniczącej Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich. Razem z prof. Witoldem Doroszewskim pracowała nad wielką, 11- tomową Encyklopedią Powszechną. Zmarła 21 lutego 2000 roku.

1935 (3) W Trieście we Włoszech zwodowano polski transatlantyk pasażerski "MS Batory ". Do września 1939 r. pływał pod polską banderą na linii Gdynia - Nowy Jork. 14 kwietnia 1947 r. "Batory", po siedmioletniej przerwie spowodowanej wojną, znów zawinął do portu w Nowym Jorku, wznawiając regularną komunikację morską między Polską a Stanami Zjednoczonymi. "Batory" pływał jeszcze przez 22 lata. 11 kwietnia 1969 r. rozpoczął rejs nowy polski transatlantyku pasażerski - "Stefan Batory ".

1776 (4) Trzynaście stanów- angielskich kolonii w Ameryce Północnej podpisało w Filadelfii deklarację niepodległości i rozpoczęło walkę o uwolnienie się spod panowania imperium brytyjskiego. Deklaracja głosiła, że wszyscy ludzie są równi i wolni. 3 września 1783 r. w podparyskim Wersalu, Anglia, Francja i Hiszpania podpisały traktat pokojowy, na którego mocy uznano niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. 4 lutego 1789 r. odbyły się pierwsze wybory prezydenckie. Na prezydenta wybrano Jerzego Waszyngtona - naczelnego wodza armii w czasie wojny o niepodległość. Dzień 4 lipca jest narodowym świętem USA.

1904 (4) Urodził się Artur Malawski - kompozytor i dyrygent. Dyrygenturę studiował w Warszawie u Bierdiajewa. Należał do najwybitniejszych muzyków polskich. Do jego najbardziej znanych dzieł należą: balet - pantomima "Wierchy", "Tryptyk góralski", "Druga Symfonia" i "Etiudy symfoniczne" oraz "Hungaria 1956" - utwór napisany w hołdzie dla narodu węgierskiego. W latach 50. prowadził klasę dyrygentury i kompozycji w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Pod jego kierunkiem studiowali Krzysztof Penderecki i Jerzy Semkow. Zmarł w 1957 roku.

1943 (4) W Gibraltarze zginął Władysław Sikorski - naczelny wódz polskich sił zbrojnych na Zachodzie, szef polskiego rządu na wychodźstwie w Londynie. Samolot "Liberator", którym znajdował się premier Sikorski i trzydzieści innych osób, miał odlecieć na Bliski Wschód. 16 sekund po starcie wpadł do morza i zatonął. Okoliczności śmierci Władysława Sikorskiego dotychczas nie zostały wyjaśnione. Władze brytyjskie utajniły wszelkie dokumenty związane z tą tragedią. Badania wykazały, że samolot nie był uszkodzony, a stery zostały celowo wyłączone. Powszechnie uważa się, że Sikorski był niewygodny w osiągnięciu porozumień między Churchillem i Stalinem, dlatego musiał zginąć. Władze brytyjskie utrzymują, że był to wypadek lotniczy spowodowany niekorzystnymi warunkami pogodowymi. Wielu historyków odrzuca takie twierdzenie, gdyż przeczą mu niezbite fakty. Historyk Tadeusz Kisielewski w swej książce pt. "Zamach - tropem zabójców gen. Sikorskiego", uzasadnia, że śmierć premiera polskiego rządu w Londynie była wynikiem zamachu. Uczestniczyły w nim władze na Kremlu, współpracujący z nimi Brytyjczycy oraz emigracyjni Polacy, piłsudczycy, którzy sprzeciwiali się kompromisowej polityce Władysława Sikorskiego i jego pertraktacjom z Kremlem. Autor książki udowadnia, iż jeszcze przed startem zamachowcy zabili strzałami wszystkich pasażerów samolotu oraz część załogi. Samolot wystartował, a następnie prawidłowo wodował. Wydostali się z niego piloci, wtedy samolot poszedł na dno morza.

1946 (4) W Kielcach dokonano pogromu Żydów. Zginęło 39 obywateli pochodzenia żydowskiego. Przyczyną wybuchu pogromu była fałszywa wiadomość o porwaniu w celu rytualnego mordu chrześcijańskiego, kilkuletniego chłopca. Dziecko po dwu dniach się odnalazło. Chłopiec powiedział, że porwali go Żydzi. Pogłoska wzburzyła część mieszkańców miasta. Kilkusetosobowy tłum otoczył kamienicę na ulicy Planty 7, w której znajdował się ośrodek żydowski i rozpoczęła się masakra. Milicja i służba bezpieczeństwa nie interweniowały. W kilka dni po pogromie odbył się proces uczestników zamieszek. Za udział w mordzie skazano dwanaście osób, w tym dziewięć na karę śmierci. Wyrok natychmiast wykonano. Oskarżeni funkcjonariusze milicji i Urzędu Bezpieczeństwa uniknęli kary. Uważa się, że pogrom był spowodowany celową prowokacją, jednak mimo wielu prób, przyczyny i okoliczności związane z tym tragicznym wydarzeniem nie zostały wyjaśnione.

1997 (4) Na skutek padających przez wiele dni ulewnych deszczów rozpoczęła się w południowozachodniej Polsce powódź, jakiej nie notowano od setek lat. Utonęło 55 osób. Szczególnie dramatyczna sytuacja wystąpiła w Kłodzku, Nysie, Opolu, Prudniku, Raciborzu i Wrocławiu. Powódź spowodowała olbrzymie zniszczenia. Woda zalała również dużą część wschodnich terenów Niemiec.

1998 (4) Zmarł Janusz Przymanowski - prozaik, poeta, publicysta, tłumacz. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Czerwonej, a następnie służył w ludowym wojsku polskim. Doszedł do rangi pułkownika. Napisał kilkadziesiąt powieści o tematyce wojskowej dotyczących głównie II wojny światowej. Najbardziej znana jest "Czterej pancerni i pies". Na niej osnuty został popularny serial filmowy o tym samym tytule. Janusz Przymanowski był posłem na Sejm. Urodził się w 1922 roku.

1943 (5) Rozpoczęła się bitwa pod Kurskiem - jedna z najważniejszych operacji strategicznych II wojny światowej, nazwana" bitwą czołgów". Trwała do 23 sierpnia 1943 r. Po obydwu stronach wzięło w niej udział ponad 7000 czołgów, cztery tysiące samolotów oraz dziesiątki tysięcy innych ciężkich, mechanicznych jednostek bojowych. Duże znaczenie miał fakt, iż dowództwo wojsk radzieckich zdobyło utrzymywaną w wielkiej tajemnicy wiadomość o terminie planowanego przez Niemców natarcia i rozpoczęło atak na ich pozycje przed świtem - o dwie godziny wcześniej. Po klęsce na łuku kurskim armia niemiecka już nie była w stanie zorganizować większego oporu i w szybkim tempie cofała się, zmierzając do nieuchronnego i ostatecznego upadku w Berlinie w maju 1945 roku.

1945 (5) Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Chiny uznały Polski Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej w Warszawie. Jego premierem został Edward Osóbka - Morawski - działacz ruchu robotniczego, założyciel Krajowej Rady Narodowej (31 grudnia 1943) i jej wiceprzewodniczący. Wicepremierem został Stanisław Mikołajczyk - przedstawiciel emigracyjnego rządu londyńskiego. Edward Osóbka - Morawski pełnił także funkcję przewodniczącego Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii socjalistycznej. Rząd Jedności Narodowej kierował nowym państwem polskim w latach 1945-1947. W październiku 1947 r., Stanisław Mikołajczyk, nie widząc szans dalszej działalności politycznej, opuścił Polskę i na pokładzie amerykańskiego samolotu udał się do Wielkiej Brytanii.

1946 (5) W Polsce opublikowano dekret rządu o utworzeniu (już wcześniej istniejącego) Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Cenzura o charakterze prewencyjnym obejmowała wydawnictwa książkowe i prasowe, audycje radiowe, widowiska telewizyjne, teatralne i filmy. Działalność Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk formalnie zniesiono ustawą sejmową, po przełomie politycznym, z 11 kwietnia 1990 roku.

1962 (5) Została proklamowana niepodległość Algierii. Po 132 latach zależności od Francji, po niezwykle krwawych walkach trwających osiem lat, Algieria odzyskała suwerenność. W wojnie wyzwoleńczej zginęło ponad milion Algierczyków. Przerwanie wojny jest zasługą ówczesnego prezydenta Francji gen. Charlesa de Gaulle’a. Ekonomiczne i kulturowe związki Algierii z Francją nadal są bardzo silne.

1415 (6) Zginął Jan Hus - czeski reformator religijny, kaznodzieja i pisarz. Jego działalność była potępiana przez papiestwo. Podstępnie został zwabiony na sobór w Konstancji w celu wygłoszenia swych racji religijnych, a tam uwięziony i spalony na stosie. Podstęp polegał na tym, że cesarz gwarantował mu bezpieczeństwo listem żelaznym. Sądzono go jako heretyka. Jan Hus uznawany jest za bohatera narodowego Republiki Czeskiej. Był dziekanem sztuk wyzwolonych w Uniwersytecie Praskim, a następnie jego rektorem. Domagał się odnowy Kościoła. Występował przeciwko upadkowi moralnemu kleru, kultowi bogactwa i sprzedaży odpustów. Postulował komunię pod dwiema postaciami. Głównym dziełem, w którym przedstawił swe poglądy zmierzające do uzdrowienia kościoła i życia społecznego w Czechach, jest traktat "De ecclesia". Reformę kościoła Jan Hus wiązał z wyzwoleniem narodowym Czech spod wpływów niemieckich. Jest także autorem czeskiej ortografii. Urodził się w 1370 roku.

1837 (6) Urodził się Władysław Żeleński - kompozytor, wybitny działacz na niwie kultury, ojciec Tadeusza Boya - Żeleńskiego. Studiował w Krakowie, Pradze i Paryżu. Po śmierci Stanisława Moniuszki objął klasę kompozycji w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Wybrano go również na dyrektora Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. Po przeniesieniu się do Krakowa, doprowadził do powstania w tym mieście Konserwatorium Krakowskiego. Żeleński należy do najwybitniejszych kompozytorów polskich w okresie pomoniuszkowskim. Do najważniejszych jego dzieł należą opery: "Konrad Wallenrod", "Goplana", "Janek" i "Stara baśń" oraz "Uwertura koncertowa w Tatrach" i liczne pieśni. Największe jego dzieło - opera "Goplana" wystawiona została w Krakowie 23 lipca 1896 r. Libretto, oparte na "Balladynie" Słowackiego, na pierwszy plan wysuwa fantastyczny świat Goplany, elfów i chochlików. Władysław Żeleński rozwijał także działalność pedagogiczną. Zmarł 23 stycznia 1921 roku.

1971 (6) W ataku serca zmarł w Nowym Jorku Luis Armstrong - amerykański muzyk, kompozytor, piosenkarz, trębacz, jeden z najwybitniejszych twórców jazu. Był bożyszczem dziesiątków milionów ludzi. Słuchaczy czarował inwencją improwizacji, bardzo emocjonalną grą, niespotykaną swobodą techniczną i charakterystycznym dźwiękiem. Ze swymi zespołami koncertował w kilkudziesięciu krajach. Ponadto wystąpił w trzydziestu filmach muzycznych. Zostawił po sobie setki płyt i utworów wykonywanych na całym świecie. Jego charyzmatyczna osobowość sprawiła, że jazz stał się bardzo popularny. Luis Armstrong urodził się w Nowym Orleanie w 1901 roku.

2000 (6) Niemiecki parlament (Bundestag) uchwalił ustawę o utworzeniu fundacji pod nazwą "Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość". Jej zadaniem jest administrowanie funduszem przeznaczonym na odszkodowanie dla ofiar hitlerowskich Niemiec za pracę niewolniczą i przymusową w okresie II wojny światowej. Fundusz wynosi 10 miliardów marek. Dla Polski przypadło miliard i 812 milionów marek.

1572 (7) Na Białostocczyźnie zmarł Zygmunt August - ostatni król Polski z dynastii Jagiellonów. Nie miał syna, który mógłby odziedziczyć tron. Wraz z jego śmiercią wygasła dynastia Jagiellonów trwająca w Polsce od 1385 r. Ostatnia przedstawicielka rodu Jagiellonów, Anna - siostra Zygmunta Augusta, królowa Polski, żona Stefana Batorego, zmarła 9 września 1596 r. Wraz ze śmiercią Zygmunta Augusta zakończyła się również dynastyczna metoda władzy królewskiej w Polsce. Szlachta wprowadziła nowy system wyboru monarchy - wolną elekcję. Historycy podkreślają, że w okresie panowania dynastii jagiellońskiej, w wyniku unii z Litwą, Polska odwróciła się od Zachodu Europy, od Śląska i Pomorza i włączyła się w problemy euroazjatyckie. Konsekwencją tego zwrotu były konflikty i długotrwałe wojny z Turcją, Tatarami i Rosją. Ten kierunek polityki zaciążył na Polsce na następne setki lat. 1807 (7) między Francją, Rosją i Prusami, zawarty został pokój w Tylży. Podpisali go monarchowie tych krajów. Na mocy traktatu utworzono Księstwo Warszawskie i wolne miasto Gdańsk. Księstwo Warszawskie obejmowało ziemie wcześniejszego zaboru rosyjskiego, nie naruszając obszarów zagarniętych przez Prusy i Austrię. Istniało do Kongresu Wiedeńskiego - 1815 r., na którym, po zwycięstwie nad napoleońską Francją, przyjęto nowy podział Europy i nowe reguły sprawowania władzy na kontynencie. Zasady ustalone na Kongresie Wiedeńskim, nazwanym "Świętym Przymierzem", dawały pożądane rezultaty przez ponad czterdzieści lat. Ich złamaniem stała się dopiero wojna krymska w 1854 roku.

1874 (7) Urodził się Władysław Grabski - ekonomista, polityk, premier i minister skarbu. W latach 1924-1925 przeprowadził w Polsce reformę walutową. W jej wyniku został uporządkowany rynek pieniężny. Wyeliminowano z obiegu markę polską mającą znikomą wartość. Walutą polską stał się złoty wprowadzony 29 kwietnia 1924 r. Wymieniający otrzymywali jeden złoty za 1.800.000 marek polskich. Reforma walutowa zamykała okres kilkuletniej, wielkiej inflacji na rynku polskim. Władysław Grabski zmarł 1 marca 1938 roku.

1882 (7) Urodził się we Lwowie Zdzisław Jachimecki - muzykolog, kompozytor, krytyk i historyk. Dzięki jego pionierskiej pracy naukowej narodziła się polska muzykologia. We Lwowie i Wiedniu studiował kompozycję, muzykologię, historię sztuki, filozofię i językoznawstwo słowiańskie. Po odbyciu studiów rozpoczął działalność naukową w uniwersytecie Jagiellońskim. kierował katedrą historii i teorii muzyki. Napisał dziesiątki prac naukowych i publicystycznych. Największe znaczenie dla naszej kultury mają jego syntetyczne opracowania dziejów muzyki polskiej oraz biografie Chopina, Moniuszki i Wagnera. Prof. Jachimecki łączył wszechstronną wiedzę z pięknym stylem wypowiedzi i pasją popularyzatorską. Zmarł 27 października 1953 roku.

1621 (8) Urodził się Jean de la Fontaine - poeta i bajkopisarz, członek Akademii Francuskiej. Bajki la Fontaine, znacznie zróżnicowane tak pod względem treści, jak i formy, przetłumaczone na kilkadziesiąt języków, stały się ważnym impulsem w rozwoju literatury europejskiej. Oparte są na wzorach starożytnej Grecji, głównie na utworach Ezopa. Jean la Fontaine zmarł w 1695 roku.

1908 (8) Zmarł Konrad Pruszyński - prawnik, pedagog, działacz oświatowy, dziennikarz i wydawca. Konrad Pruszyński publikował pod nazwiskiem Kazimierz Promyk. Był założycielem tajnego Towarzystwa Oświaty Narodowej i wydawcą popularnego tygodnika przeznaczonego dla ludności wiejskiej "Gazeta Świąteczna". Opracował i wydał wiele elementarzy. Przewodnią myślą jego życia była praca organiczna. Propagował idee patriotyczne. Położył ogromne zasługi w krzewieniu oświaty na polskiej wsi. Urodził się w 1851 roku. Syn Konrada - Kazimierz Pruszyński wynalazł i skonstruował projektor i kamerę filmową.

1946 (8) Zmarł Józef Mehoffer - grafik, scenarzysta, jeden z najwybitniejszych malarzy Młodej Polski. Do jego najwspanialszych dzieł należą ponadto witraże w katedrze na Wawelu i katedrze we Fryburgu w Szwajcarii. Z krakowskiej pracowni Mehoffera wychodziły również portrety, pejzaże oraz obrazy symboliczne, np."Dziwny ogród". Wychował wielu wybitnych artystów malarzy. Wysoko cenione jest jego malarstwo ścienne. Urodził się w 1869 roku.

1357 (9) Na Wełtawie w Pradze położono kamień węgielny poda budowę Mostu Karola IV. Do dziś jest to wspaniały zabytek okresu średniowiecza, jedna z największych atrakcji turystycznych w mieście, miejsce spacerów, spotkań i odpoczynku dla tysięcy mieszkańców Pragi i przybyszów z zagranicy. Most Karola IV należy do najstarszych przepraw rzecznych na świecie.

1643 (9) Ukazał się pierwszy w dziejach Warszawy przewodnik po mieście, zatytułowany: "Gościniec, abo krótkie opisanie Warszawy z okolicznościami iey ". Autorem książki był Adam Jarzębski - skrzypek i kompozytor, budowniczy królewski, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej kultury doby baroku, miłośnik Warszawy. W książce znajduje się mnóstwo wiadomości o ulicach i placach, pałacach, dworach i kościołach, a tym samym - o wyglądzie miasta. Monografia, zgodnie z duchem tamtych czasów, napisana została wierszem. Ukazuje Warszawę na kilkanaście lat przed jej zburzeniem w czasie najazdu szwedzkiego. W 1992 r. oficyna "Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe" dokonała bibliofilskiej edycji pierwszego wydania "Gościńca" w oparciu o egzemplarz znajdujący się w zbiorach biblioteki Działyńskich w Kórniku koło Poznania. Adam Jarzębski zmarł w 1649 roku.

1823 (9) Urodził się Henryk Rodakowski - malarz, jeden z najwybitniejszych polskich portrecistów. Jego obrazy odznaczają się wnikliwą charakterystyką psychologiczną. Za portrety: "Portret matki" i "Portret generała Henryka Dembińskiego " otrzymał na corocznych paryskich wystawach złote medale. Malarstwo studiował w Wiedniu i Paryżu. Malował obrazy historyczne("Wojna kokosza") i sceny współczesne. Jego dzieła budziły uznanie i zachwyt największych malarzy europejskich. W swej twórczości łączył Rodakowski elementy klasycyzmu i romantyzmu. Zmarł w 1894 roku.

1877 (9) Na trawiastych kortach londyńskiego Wimbledonu rozegrano pierwszy, międzynarodowy mecz tenisowy. Wimbledońskie rozgrywki szybko zdobyły największe znaczenie i prestiż wśród zawodników. Ich zwycięzcy cieszą się światową sławą i otrzymują wysokie nagrody pieniężne. O udział w rozgrywkach zabiegają organizatorzy najbardziej liczących się zawodów tenisowych na świecie. Najwybitniejsi tenisiści spotykają się na kortach wimbledońskich w lipcu każdego roku.

1835 (10) W Lublinie urodził się Henryk Wieniawski - kompozytor, jeden z największych skrzypków XIX wieku. Należał również do najwybitniejszych polskich kompozytorów. Jako piętnastoletni chłopiec wyruszył wraz ze swym bratem Józefem, młodszym o dwa lata, na wielkie, dwuletnie tournee po Rosji. Już wtedy swą grą budził zachwyt publiczności. Na całym świecie podziwiano jego wirtuozerię i porównywano ją z grą Paganiniego. Liryczne kompozycje Wieniawskiego - mazurki, kujawiaki, polonezy koncertowe - są stylizacją muzyki ludowej. Komponował także utwory o charakterze popisowym, jak etiudy, kaprysy, fantazje. Powszechnie znana jest jego, należąca do arcydzieł muzyki, "Legenda". Koncerty fis - moll i d - moll weszły do kanonu światowej literatury skrzypcowej. Zmarł w Moskwie 31 marca 1880 r. W stulecie urodzin kompozytora - w 1935 r. - zainicjowano Międzynarodowy Konkurs im. Henryka Wieniawskiego dla młodych muzyków. Jest to najstarszy i najbardziej prestiżowy konkurs skrzypcowy na świecie. Początkowo organizowano go w Warszawie. W 1952 r. przeniesiony został do Poznania.

1871 (10) Urodził się Marcel Proust - francuski pisarz, autor powieściowego cyklu zatytułowanego "W poszukiwaniu straconego czasu". Dzieło to miało przełomowe znaczenie w dwudziestowiecznej prozie psychologicznej i zajmuje jedno z pierwszych miejsc w literaturze światowej. Powstawało w nieustannych zmaganiach pisarza z chorobą - astmą. Ostatni z siedmiu tomów pisał Proust już na łożu śmierci. Nie dożył chwili, kiedy całe dzieło ukazało się w druku. Ostatni tom - siódmy "Czas odnaleziony" - ukazał się dopiero w 1927 r. Zmarł 18 listopada 1922 roku.

1900 (10) W Paryżu uruchomiono metro. Długość pierwszego odcinka paryskiej kolei podziemnej wynosiła 10 kilometrów. Wkrótce linie metra objęły całe miasto. Dziś przebiegają na trzech poziomach. Z jego usług każdego dnia korzystają setki tysięcy Francuzów.

1941 (10) Rozpoczęła się bohaterska obrona Leningradu. Po niespełna dwu miesiącach działań zbrojnych - 8 września - wojska niemieckie zamknęły pierścień okrążający miasto. Łączność z resztą kraju utrzymywano jedynie zimą po lodzie zamarzniętego jeziora Ładoga. Często, pod niemieckimi bombami, dostarczano oblężonej ludności żywność, opał, leki. Leningrad był okrążony przez 900 dni. W walce z nieprzyjacielem, a także na skutek bardzo ciężkich warunków egzystencji, z zimna, głodu i chorób, zginęło kilkaset tysięcy mieszkańców. Armiom niemieckim nie udało się pokonać obrońców miasta. Walka o Leningrad miała nie tylko wymiar militarny, ale przede wszystkim - moralny.

1962 (10) W Stanach Zjednoczonych wystrzelono na orbitę ziemską satelitę "Telstar". Satelita umożliwił przekazywanie na żywo obrazów telewizyjnych z USA do Europy. Umieszczenie "Telstara" na orbicie zapoczątkowało burzliwy rozwój telekomunikacji satelitarnej. Pod koniec 2000 roku okrążały naszą planetę setki obiektów utrzymujących łączność na całej kuli ziemskiej. Dzięki technice satelitarnej nastąpił potężny skok w rozwoju komunikacji radiowej, telewizyjnej, komputerowej i telefonicznej (telefonia komórkowa). Możliwe stało się również nieustanne obserwowanie nawet niewielkich obiektów na całej powierzchni Ziemi.

1778 (11) W Warszawie, w Pałacu Radziwiłłowskim, odbyła się prapremiera pierwszej polskiej opery "Nędza uszczęśliwiona". Tekst napisali: Franciszek Bohomolec i Wojciech Bogusławski. Muzykę skomponował Maciej Kamieński. Tematyka utworu była wyrazem dążenia króla Stanisława Augusta do ulżenia doli chłopów. Całość opery kończy się widokiem radosnych przeżyć, które każdy pan niewielkim kosztem mógłby sprawić swoim ubogim poddanym. Wydarzenie to uznaje się za narodziny polskiej opery narodowej.

1920 (11) Zgodnie z ustaleniami Traktatu Wersalskiego, na Górnym Śląsku oraz na Warmii, Mazurach i Powiślu odbył się plebiscyt. Miał on określić przynależność państwową tych ziem. Wyniki plebiscytu stały się dla Polski niekorzystne. Niemcy okazały się lepiej przygotowane pod względem organizacyjnym, propagandowym i politycznym. Polska w tym czasie zajęta była wojną z Rosją bolszewicką, której wojska zbliżały się do Warszawy, nie mogła więc poświęcić należnej sprawie uwagi. W wyniku plebiscytu na Górnym Śląsku miasta: Zabrze, Bytom, Gliwice - dostały się Niemcom. Warmia i Mazury z Olsztynem i Elblągiem także weszły w skład państwa niemieckiego. W 18 lat później Hitler zażądał od Polski zgody na wybudowanie eksterytorialnej drogi lądowej łączącej Niemcy z ich prowincjami wschodnimi - terenami na Warmii i Mazurach. Niespełnienie tego żądania stało się dla hitlerowskich Niemiec pretekstem rozpoczęcia II wojny światowej.

1945 (11) Stany Zjednoczone użyły po raz pierwszy nowej broni - napalmu, niszczącej ogniem wszystko, co znajduje się na powierzchni ziemi. Musi upłynąć kilkanaście lat, aby na spalonym obszarze odrodziło się życie roślin i zwierząt. Amerykanie stosowali napalm w wojnie z Wietnamem Północnym w latach 60. i 70.

2003 (11) W miejscowości Pawliwka (dawniejszym Porycku) odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika ku czci pomordowanych na Wołyniu Polaków i Ukraińców. Wiosną 1943 r. nacjonaliści z Ukraińskiej Powstańczej Armii rozpoczęli akcję mordowania mieszkających tam Polaków - kobiety, dzieci, ludzi starych. W nocy z 11 na 12 lipca w Porycku w okrutny sposób zamordowano 300 osób. W tym samym dniu w 110 innych miejscowościach w wyniku rzezi ludności polskiej zginęło dziesięć tysięcy osób. W ten sposób UPA chciała zniszczyć mieszkańców polskich na tym terenie. Od wiosny do jesieni 1943 r. zabito około 60 tysięcy Polaków. W wyniku akcji odwetowej śmierć poniosło około 12 tysięcy Ukraińców. Była to walka o ziemię. Na skutek krwawego terroru stosowanego przez UPA Polacy opuścili Ziemię Wołyńską. Uroczystość odsłonięcia pomnika w Pawliwce ma zapoczątkować trudny proces pojednania między Polakami i Ukraińcami. Rachunek krzywd jest niemały. Pomnik jest w kształcie pękniętego na pół krzyża.

100 p.n.e. (12) Urodził się Juliusz Cezar - rzymski wódz, mąż stanu, pisarz. 10 stycznia 49 r. Cezar, jako wódz rzymskiej armii w Galii, przekraczając graniczną rzekę Rubikon i wypowiadając słowa: "Alea iacta est" („Kości zostały rzucone”), rozpoczął w Rzymie wojnę domową, w której zwyciężył swych przeciwników i objął pełną władzę w państwie. Nie opuszczało go militarne i polityczne powodzenie. Po zwycięstwie w Grecji wysłał do Rzymu historyczną wiadomość, złożoną z trzech wyrazów: "Veni, vidi, vici" („Przyszedłem, zobaczyłem, zwyciężyłem" ). Był twórcą kalendarza, porządkującego na ponad szesnaście wieków pomiary czasu, który od jego imienia nazwano kalendarzem juliańskim. W wyniku spisku został zamordowany 15 marca 44 roku p.n.e. W zbiorowym zabójstwie wziął również udział jego przyjaciel - Marcus Julius Brutus - rzymski polityk i mówca. Do historii przeszły pełne rozgoryczenia ostatnie słowa Cezara: "Et tu Brute contra me"? ("I Ty Brutusie przeciw mnie"?). Udział Brutusa w krwawym spisku przeciw Cezarowi stał się dla potomnych symbolem niewierności i zdrady. Dwa lata później Brutus popełnił samobójstwo.

1624 (12) W Warszawie została uruchomiona pierwsza, stała drukarnia. Miało to wielki w pływ na rozwój czasopiśmiennictwa i wzrost ilości wydawanych książek w stolicy państwa. Najwcześniej na ziemiach polskich, bo już na początku XVI wieku, drukarstwo rozwinęło się w Krakowie, Zamościu i Wrocławiu.

1814 (11) Urodził się Ernest Curtius - niemiecki historyk, archeolog, badacz starożytnej Grecji. Jemu zawdzięcza ludzkość odkrycie najstarszego miejsca kultowego Greków - Olimpii, gdzie odbywały się starożytne igrzyska sportowe. Badania archeologiczne Curtius prowadził od 1874 roku. Ustalił topografię tego świętego miejsca, które przez wiele stuleci odgrywało w dziejach starożytnej Grecji tak wielką rolę. Pod jego kierownictwem została odsłonięta niemal cała Olimpia. Badania Curtiusa doprowadziły do odkrycia świątyni Hery i wielkiego ołtarza Zeusa. Zlokalizowano stadion olimpijski. Wielkie znaczenie dla naszej wiedzy o starożytnej kulturze mają znalezione w Olimpii rzeźby, narzędzia pracy i monety. Odkrycie Olimpii przyczyniło się w dużej mierze do wznowienia w naszych czasach igrzysk olimpijskich. Ernest Curtius zmarł w 1896 roku.

1892 (12) Urodził się Bruno Schultz – polski pisarz żydowskiego pochodzenia, tłumacz (między innymi - Franza Kafki), krytyk literacki, grafik, rysownik i malarz. Był autorem cyklu opowiadań: "Sklepy cynamonowe" i "Sanatorium pod klepsydrą". Przetłumaczono je na wiele języków. Na podstawie opowiadań Schultza powstały filmy wyreżyserowane przez Jerzego Hasa. Znaczna część jego prac zaginęła lub została niedokończona. Zachowały się grafiki, a także sporo listów.19 listopada 1942 r., w przeddzień planowanego wyjazdu z Drohobycza do Warszawy, zginął, zastrzelony na ulicy przez gestapowca.

1904 (12) Urodził się Pablo Neruda - chilijski poeta. Debiutował w 1923 r. Sławę przyniósł mu jego drugi zbiór poezji: "Dwadzieścia wierszy miłosnych i jedna pieśń rozpaczy". Przeważająca część jego twórczości poświęcona jest nędzy wielkich mas ludu Ameryki Łacińskiej i walce wyzwoleńczej ludzi uciskanych ekonomicznie, społecznie i politycznie tego kontynentu. W Polsce znany jest głównie jako piewca komunizmu. Był wielkim poetą wyobraźni i to zadecydowało o jego światowej sławie. Najlepsze książki Nerudy należą do cyklu "Pobyt na ziemi". W 1971 r. Pablo Neruda otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Zmarł 23 września 1973 roku.

1666 (13) Rozegrała się bitwa - jedna z najbardziej krwawych w dziejach Polski, pod Mątwami (koło Inowrocławia). W rozprawie z rokoszanami pod dowództwem Jerzego Sebastiana Lubomirskiego wojska króla Jana Kazimierza doznały porażki. Kilkuset żołnierzy utonęło w pobliskiej rzece. Poległo około 3000 uczestników bratobójczej walki. Był to drugi bunt w Rzeczypospolitej, po rokoszu Zebrzydowskiego. Magnaci nie chcieli pogodzić się z tendencjami występującymi w całej Europie, również i w Polsce, zmierzającymi do wzrostu i umocnienia władzy królewskiej. Rokosz Lubomirskiego udaremnił planowane przez Jana Kazimierza reformy w państwie i miał niemały wpływ na zrzeczenie się przez króla tronu w Polsce. Ostatecznie Jerzy Lubomirski wycofał się na Śląsk i niecały rok później - zmarł.

1775 (13) Urodził się w Wilnie Antoni Radziwiłł - kompozytor i wiolonczelista, mecenas sztuki. Był namiestnikiem Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Na tym stanowisku konsekwentnie bronił polskości ojczystych ziem. Jego berlińska siedziba była ośrodkiem życia artystycznego. Chopin skomponował dla niego Poloneza op. 3 i Trio d - moll. Przyjaźnił się z Beethovenem i Johanem Goethem. Najbardziej znanym utworem Antoniego Radziwiłła jest muzyka do "Fausta" Goethego. Antoni Radziwiłł zmarł 7 kwietnia 1833 roku.

1924 (13) Urodziła się Maria Koterbska - piosenkarka i aktorka. Zadebiutowała w 1949 roku w Katowicach w koncercie "Studenci i aktorzy na budowę Warszawy". W 1963 r. na festiwalu w Sopocie otrzymała nagrodę za piosenkę "Odejdź smutku". Zagrała samą siebie w filmie "Irena do domu". Wiele jej piosenek stało się przebojami - "Karuzela", "Wrocławski wiatr", "Brzydula i rudzielec", "Trzej przyjaciele z boiska". Mieszka w Bielsku Białej.

1929 (13) Podczas próby przelotu nad Atlantykiem zginął polski pilot - mjr Ludwik Idzikowski. Na skutek awarii silnika, samolot, po trzynastu godzinach lotu musiał lądować na Azorach. Po zderzeniu z ziemią, na pokładzie maszyny wybuchł pożar. Drugiego pilota - nawigatora - uratowano. Pierwszy, udany przelot samolotem nad Atlantykiem zakończył się pod Paryżem 21 maja 1927 r. Maszynę pilotował Charles Lindbergh. Pierwsza kobieta - Amelia Earhart - przeleciała nad Atlantykiem 21 maja 1932 r. Lot trwał 16 godzin. Pierwszy przelot samolotów odrzutowych nad Atlantykiem dokonany został 12 lipca 1948 roku.

1930 (13) Została podniesiona bandera na żaglowcu szkolnym "Dar Pomorza". Od tego czasu, dziesiątki tysięcy młodych Polaków, na morzach i oceanach całego świata zdobywały na statku marynarskie i żeglarskie kwalifikacje. 3 września 1935 r. fregata "Dar Pomorza" zawinęła do Gdyni po pierwszym w historii polskiego żeglarstwa rejsie okołoziemskim rozpoczętym 16 września 1934 roku. W 1982 r. "Dar Pomorza" został zastąpiony nowym żaglowcem pod nazwą "Dar Młodzieży".

1621 (14) Urodził się w Tyrolu Jakub Stainer - sławny lutnik, budowniczy skrzypiec należących do najcenniejszych instrumentów w historii muzyki. Wywarł ogromny wpływ na lutnictwo XVII i XVIII wieku. Jego instrumenty są równe włoskim, a nawet je przewyższają. Niewiele wiadomo o jego życiu. Znał tajemnicę lakieru cremońskiego. Ponadto jego skrzypce bliskie były wzorom Nicola Amatiego. Wysnuto stąd wniosek, że był uczniem wielkiego, włoskiego mistrza. Na skrzypcach Steinera grali najwybitniejsi wirtuozi. Ich posiadaniem szczycili się Jan Sebastian Bach i Leopold Mozart. Jakub Stainer zmarł w 1683 roku.

1789 (14) Lud Paryża zburzył Bastylię - twierdzę, więzienie - symbol feudalizmu i absolutyzmu. Rozpoczęła się Wielka Rewolucja Francuska. Pochłonęła setki tysięcy ofiar ludzkich. Miała charakter antyfeudalny i antyklerykalny. Rewolucja stała się wielkim skokiem w rozwoju burżuazji. W jej wyniku dokonały się ogromne zmiany ekonomiczne i społeczne, polityczne, filozoficzne i terytorialne. Wyniosła na szczyty władzy Napoleona Bonapartego, który w drodze podbojów przeniósł ideały rewolucji francuskiej do wszystkich krajów Europy. 14 lipca jest świętem narodowym Francji.

1865 (14) Zdobyty został Matterhorn - trudno dostępny szczyt w Alpach na granicy szwajcarsko - włoskiej. Na szczycie, jako pierwszy w dziejach, stanął alpinista brytyjski. Pierwsze wejście na ten szczyt od strony północnej miało miejsce dopiero sto lat później.

1903 (14) Urodził się Irving Stone - pisarz amerykański, autor popularnych powieści biograficznych przedstawiających losy artystów, uczonych i polityków. Najbardziej znane są książki: "Pasja życia" - ukazująca sylwetkę Van Gogha, o Michale Aniele - "Udręka i ekstaza" oraz o Jacku Londonie - "Żeglarz na koniu". Utwory Irvinga Stone przetłumaczone zostały na wiele języków. Zmarł w 1989 roku.

1904 (14) W Polsce, w rodzinie żydowskiej, urodził się Isaac Baszewis Singer - powieściopisarz i eseista amerykański. W 1935 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Wcześniej wyjechał tam jego starszy brat - również pisarz. Za namową brata Isaac zaczął pisać w języku jidysz. Najbardziej znane jego powieści to: "Szatan z Goraju", "Sztukmistrz z Lublina" oraz autobiograficzna powieść: "Miłość i wygnanie". Wydał również kilka zbiorów opowiadań. Tematem jego dzieł literackich są losy Żydów mieszkających we wschodniej Polsce oraz ich obyczaje, wierzenia i legendy. Psychologiczne portrety bohaterów singerowskich cechuje wielka sugestywność. W 1978 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Zmarł 24 lipca 1991 roku.

1911 (14) Urodził się Tadeusz Fijewski - aktor teatralny, filmowy i radiowy. W podczas II wojny światowej uczestniczył w walkach Armii Krajowej oraz powstaniu warszawskim. Niemcy osadzili go w obozie koncentracyjnym. Debiutował, gdy miał jedenaście lat jako statysta w sztuce Moliera "Chory z urojenia". Występował w teatrach i filmach, a także w przedstawieniach dla dzieci. Największe sukcesy w filmach odnosił po wojnie, między innymi, w "Lalce" jako Rzecki. Był odtwórcą roli Wojtka Grzelaka - przyjaciela Józefa Matysiaka w radiowej powieści "Matysiakowie". W powieści tej przypadała mu jedna z największych ról. Zmarł 12 listopada 1978 roku.

1926 (14) We Włocławku urodził się Jan Krenz - polski kompozytor i dyrygent. Dyrygenturę studiował w klasie Kazimierza Wiłkomirskiego. W 1949 r. rozpoczął współpracę z Grzegorzem Fitelbergiem, który widział w nim swego następcę. Po jego śmierci Krenz został dyrektorem i pierwszym dyrygentem Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Kierował nią przez piętnaście lat. Jego liczne nagrania i koncerty, występy na festiwalach "Warszawska Jesień" i tournee zagraniczne sprawiły, że orkiestra stała się znana i ceniona na świecie. Pod koniec lat 60. Jan Krenz został dyrektorem Teatru Wielkiego w Warszawie. Wielkie uznanie przyniosły mu premiery: "Borysa Godunowa", "Elektry" i "Otella". Kierował także operami i orkiestrami w Niemczech, Holandii, Danii i Tokio. Gościnnie dyrygował we wszystkich ważniejszych ośrodkach muzycznych świata. Jest gorącym propagatorem muzyki polskiej. Wśród wielu odznaczeń otrzymał również Diamentową Batutę przyznaną mu przez Polskie Radio.

1999 (14) Zmarł Władysław Hasior - polski rzeźbiarz awangardowy. Działalność artystyczną rozpoczął na początku lat sześćdziesiątych. Swe rzeźby najczęściej tworzył z przedmiotów codziennego użytku, różnych figurek, czasem nawet rzeczy szpetnych, łącząc je i zestawiając w różne kompozycje. Niemałą rolę odgrywała gra światła. Nawiązywał do dziejów Polski i folkloru. Ważne miejsce w jego twórczości zajmowały chorągwie - historyczne, bojowe, kościelne. Rzeźbił również pomniki. Cieszył się wielkim uznaniem w kraju i na świecie, choć niektórzy krytycy go zwalczali. Spoczął na cmentarzu w Zakopanem obok swego mistrza prof. Kenara.

1410 (15 - wtorek) W bitwie na polach Grunwaldu, połączone wojska polsko - litewskie wspierane przez oddziały ruskie, czeskie i tatarskie, pod wodzą króla Polski - Władysława Jagiełły i wielkiego księcia litewskiego - Witolda, zadały klęskę armii krzyżackiej. W walce poległ wielki mistrz zakonu - Ulrich von Jungingen. W skład armii krzyżackiej wchodzili rycerze ze wszystkich państw niemieckich. Była to jedna z największych bitew średniowiecznej Europy. Po raz pierwszy w tej części kontynentu użyto w niej dział. Poległo około 18 tysięcy osób. Jednym z głównych dowódców sił polskich był Zyndram z Maszkowic. Polacy nie wykorzystali w pełni zwycięstwa na grunwaldzkich polach, głównie dlatego, że ich siły składały się z oddziałów pospolitego ruszenia. Prawie przez dwa tygodnie oblegali zamek w Malborku - główną siedzibę władz zakonu krzyżackiego, a gdy nie osiągnęli zamierzonego celu, rozjechali się do swych domostw, aby z pól zebrać zboże. Nie zadali państwu krzyżackiemu ostatecznego ciosu. Ten błąd tragicznie odbił się w następnych wiekach na historii Polski i całej Europy.

1606 (15) Urodził się Rembrandt - holenderski malarz i grafik, jeden z największych twórców w dziejach sztuki. Był autorem ponad sześciuset obrazów, 300 akwafort i 1500 rysunków. Do najsłynniejszych jego płócien należą: "Portret Saskii w czerwonym kapeluszu", "Flora", na którym sportretował swą ukochaną żonę, "Wymarsz strzelców". Zmarł 4 października 1669 roku.

1854 (15) Urodził się Jacek Malczewski - malarz, jeden z najwybitniejszych twórców Młodej Polski. Jego obrazy, pełne symboliki mitologicznej i narodowej, utrzymane w nastroju smutku, zadumy nad śmiercią i przemijaniem, najczęściej wyrażają cierpienia i prześladowania i Polaków za udział w powstaniach narodowych, zwłaszcza - powstaniu styczniowym. Płótna: "Melancholia", "Zatruta studnia", tryptyk: "Ojczyzna" i inne dzieła, dziś wysoko cenione, łączą w sobie baśniowość i realizm. Stanowią symboliczne traktaty o losach Polski. Malczewski zmarł 8 października 1929 roku.

1989 (15) Zmarła Maria Kuncewiczowa - pisarka i publicystka, mistrzyni prozy psychologicznej, autorka współczesnych powieści autobiograficznych i wspomnieniowych. Debiutowała w 1927 r. opowiadaniami: "Przymierze z dzieckiem". W 1939 r. wraz ze swym mężem Jerzym, wyjechała do Francji, a po wkroczeniu do niej Niemców - przedostała się do Anglii. Po zakończeniu wojny, na skutek nalegań Jerzego - pozostali w Wielkiej Brytanii. Tam Maria Kuncewiczowa kontynuowała swe pisarstwo. Mimo oporów psychicznych, musiała dostosować się do wymagań tamtego rynku wydawniczego i reguł istniejących w kulturze zachodniej. Pod koniec lat 50. wrócili do Polski. Pisarka oświadczała niejednokrotnie, iż życie przeżywa poprzez literaturę. W swych utworach podejmowała problematykę społeczną i moralną. Do jej najbardziej znanych książek należą: "Cudzoziemka", "Fantomy", "Klucze", "Listy do Jerzego", Przeźrocza", "Natura". Jej dom w Kazimierzu nad Wisłą stał się muzeum gromadzącym rękopisy, dokumenty, różne przedmioty i pamiątki należące do pisarki. Urodziła się w 1899 roku.

1989 (15) Zmarł Artur Sandauer - krytyk literacki, prozaik, publicysta i tłumacz, autor licznych szkiców kulturalnych. Debiutował przed drugą wojną światową esejami o Gombrowiczu i Schulzu. Duże znaczenie dla wzbogacenia wiedzy o literaturze polskiej mają jego rozprawy: "Poeci trzech pokoleń" oraz zbiór pamfletów "Bez taryfy ulgowej". Opowiadania zebrane w tomie zatytułowanym "Śmierć liberała", traktują o losach inteligencji żydowskiej w czasie hitlerowskiej okupacji. Sandauer - profesor Uniwersytetu Warszawskiego - urodził się w 1913 roku. Jego żoną była Erna Rosenstein - poetka i malarka. Najbardziej znane zbiory jej wierszy to "Ślad", "Wszystkie ścieżki" i "Czas". Zmarła w 2004 roku.

1872 (16) Urodził się Roald Amundsen - norweski badacz polarny. 20 października 1911 r. wyruszył na Antarktydę i15 grudnia tego samego roku, jako pierwszy człowiek, zdobył biegun południowy.

1881 (16) Urodziła się Stanisława Korwin - Szymanowska - śpiewaczka, siostra Karola. Była wybitną wykonawczynią jego pieśni. Napisała książkę "Jak śpiewać utwory Karola Szymanowskiego". W latach 30. uczyła śpiewu w Konserwatorium w Katowicach. Zmarła w 1938 roku.

1945 (16) Na pustyni w Los Alamos, w stanie Nowy Meksyk, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej dokonały pierwszej w dziejach próbnej eksplozji bomby atomowej. Badania nad wyprodukowaniem bomby atomowej, na polecenie prezydenta Roosevelta, rozpoczęto w grudniu 1942 roku. Wtedy to włoski fizyk - Enrico Fermi, wraz z grupą swych współpracowników, uruchomił w uniwersytecie w Chicago pierwszy reaktor atomowy. Po dwu latach pracy bomba została skonstruowana. Człowiek po raz pierwszy w dziejach dokonał rozbicia atomu. Wyzwoloną energię jądrową wykorzystano do skonstruowania bomb atomowych, które w sierpniu 1945 r. zostały zrzucone na japońskie miasta - Hiroszimę i Nagasaki. Fakt ten miał przełomowe znaczenie w konstruowaniu narzędzi niszczenia i rozwoju kierunków zbrojenia. odegrał także kluczową rolę w zimnej wojnie między Związkiem Radzieckim i Stanami Zjednoczonymi, rozpoczętej pod koniec lat 40. Pierwsze dwie bomby atomowe zrzucili Amerykanie na japońskie miasta: Hiroszimę i Nagasaki w sierpniu 1945 roku.

1969 (16) Z Centrum Lotów Kosmicznych na Florydzie wystartował amerykański statek "Apollo 11" w kierunku Księżyca. Trzej astronauci, dowódca wyprawy - Neil Armstrong, pilot "Apolla 11" - Michael Collins i pilot lądownika księżycowego - Buzz Aldrin, jako pierwsi Ziemianie wylądowali na księżycu. Cztery dni później - 20 lipca, schodząc po drabinie ze statku i będąc na ostatnim jej szczeblu, Armstrong powiedział do słuchających go ludzi na Ziemi: "To bardzo mały krok dla człowieka, ale ogromny dla ludzkości". "Apollo 11" powrócił na Ziemię 24 lipca. Astronauci zabrali z powierzchni Księżyca dwadzieścia kilogramów kamieni w celach badawczych. Lot na Księżyc miał wielorakie znaczenie, między innymi - naukowe i propagandowe w rywalizacji o podbój Kosmosu pomiędzy Ameryką i Związkiem Radzieckim.

1891 (17) Urodził się Jerzy Zaruba - malarz, grafik, karykaturzysta, scenograf i ilustrator. Studiował w Paryżu i warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Projektowane przez niego kukiełki do szopek i dekoracje teatralne cieszyły się wielkim uznaniem w środowiskach artystycznych. Współpracował z czasopismami: "Wiadomości Literackie", "Szpilki" i "Sowizdrzał". Przez wiele lat był kierownikiem artystycznym "Cyrulika Warszawskiego". Chętnie rysował karykatury znanych polityków i artystów. Na początku swej działalności twórczej, Jerzy Zaruba związał się z grupą pod nazwą Ekspresjoniści Polscy. Później odnalazł własne drogi twórcze. Stosował charakterystyczne uproszczenia i zgeometryzowane formy. Zawsze pogodny, otwarty i serdeczny wobec ludzi, miał wielu przyjaciół. Podobne widzenie świata bardzo zbliżyło go do Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Zmarł w 1971 roku.

1916 (17) Urodził się Aleksander Gieysztor - profesor, organizator polskiej nauki, historyk. W czasie wojny uczestniczył w zbrojnym ruchu oporu. Współpracował z Armią Krajową, jako członek Biura Informacji i Propagandy. Ponadto prowadził konspiracyjne wykłady w Uniwersytecie Warszawskim. Od 1981 r. profesor Gieysztor był członkiem Polskiej Akademii Nauk, a przez kilkanaście lat pełnił funkcję jej przewodniczącego. Interesował się przede wszystkim średniowieczną historią Polski i Europy. Na jego pracach poświęconych tej tematyce wykształciły się całe zastępy polskiej inteligencji. Dużym uznaniem cieszy się, wydana w 1938 roku, praca "Władza Karola Wielkiego w opinii współczesnej". Był także współautorem obszernego podręcznika "Historia Polski". Od 1971 roku przez jedenaście lat Aleksander Gieysztor pracował na stanowisku dyrektora Zamku Królewskiego w Warszawie. Napisał książkę na temat Zamku, w którego odbudowie jest wiele jego twórczego wysiłku. Zmarł 9 lutego 1999 roku.

1932 (17) We Lwowie urodził się Wojciech Kilar - kompozytor i pianista. Studiował kompozycję i fortepian u Bolesława Wojtowicza w Katowicach i na uczelniach Paryża. Jego utwory, inspirowane folklorem góralskim : "Krzesany", "Siwa mgła", "Kościelec 1909" i "Orawa" grane są na całym świecie. Na stulecie Filharmonii Narodowej skomponował utwór oratoryjny "Missa pro pace", którego prawykonanie odbyło się w Filharmonii Warszawskiej 12 stycznia 2001 r. Msza jest rodzajem modlitwy o pokój na nowy wiek. Była również wykonana w Watykanie na koncercie dla papieża. Skomponował ścieżki muzyczne do ponad stu filmów, wśród nich do "Pana Tadeusza" Andrzeja Wajdy, "Tygodnia z życia mężczyzny" Jerzego Stuhra, "Dziewiątych wrót" Romana Polańskiego. Od 1949 r. Wojciech Kilar mieszka w Katowicach.

1945 (17) W Poczdamie pod Berlinem rozpoczęła się pokojowa konferencja Wielkiej Trójki - państw stanowiących trzon zwycięskiej koalicji w II wojnie światowej. Wielką Brytanię reprezentował premier Atlay, Stany Zjednoczone - Harry Truman, a Związek Radziecki - Józef Stalin. Konferencja Poczdamska była kontynuacją Konferencji Teherańskiej z listopada 1943 i Jałtańskiej z lutego 1945 roku. Jej celem była likwidacja skutków II wojny światowej. Ustanowiono nowy ład w powojennej Europie, dzieląc ją na dwie strefy wpływów - amerykańską (Europa zachodnia) i Rosyjską (Europa środkowo - wschodnia). Granicą między strefami była rzeka Łaba. Ustalono, że wobec pokonanych Niemiec stosowana będzie zasada Trzech D - denazyfikacji, demilitaryzacji, demokratyzacji. Zwycięzcy przyjęli formy i tryb osądzenia hitlerowskich zbrodniarzy wojennych za ich ludobójcze czyny. Zatwierdzone zostały granice powojennej Polski, z zachodnią granicą przebiegającą wzdłuż Nysy Łużyckiej i Odry aż do Bałtyku. Do Polski włączono Warmię i Mazury oraz Gdańsk. Konferencja Poczdamska zakończyła się 2 sierpnia 1945 roku. Stanowiła zakończenie II wojny światowej, a przyjęte na niej zasady obowiązywały w Europie ponad czterdzieści lat.

1977 (17) Zmarł na Majorce Witold Małcużyński - polski pianista światowej sławy. Wystąpił w Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim w 1937 r. i otrzymał III nagrodę. Konkursowy program przygotował pod kierunkiem Ignacego Paderewskiego. W czasie wojny koncertował w Argentynie, gdzie odnosił wielkie sukcesy. Dzięki poparciu Menuhina, wystąpił z recitalem w nowojorskiej Carnegie Hall. Stało się to początkiem jego międzynarodowej kariery pianistycznej. Najchętniej wykonywał dzieła klasyków i romantyków, jednak najważniejsza dla niego była muzyka Chopina. Interpretacje Witolda Małcużyńskiego pełne rozmachu i żarliwości nawiązywały do wielkiej tradycji romantycznej. Urodził się w 1914 roku.

1610 (18) Zmarł Michelangelo Caravaggio - malarz włoski, przedstawiciel baroku. Odznaczał się żywiołowym charakterem i wielką niezależnością artystyczną. Karierę malarską rozpoczął w Rzymie, ale miasto to musiał opuścić, uchodząc przed karą za zabicie człowieka. Schronił się w Neapolu, który w tym czasie był pod jurysdykcją hiszpańską. Dużo przebywał z ludźmi niższych warstw, a obserwacje ich zachowań przenosił na swe płótna. Modelami byli biedacy i prostytutki, których przedstawiał jako świętych. Duchowieństwo było wzburzone. "Śmierć Marii wzbudziła gwałtowne protesty. Jego modelką była znajoma prostytutka. Malował scenki uliczne, martwe natury oraz wydarzenia zaczerpnięte z Ewangelii. Do najbardziej znanych dzieł należą: "Nawrócenie św. Pawła", "Wróżenie z ręki", "Kosz z owocami". Jego malarstwo cechuje stosowanie charakterystycznych środków wyrazu, polegające na zestawianiu jasnych i ciemnych plam. Caravaggio był zatruty ołowiem, który w tym czasie stanowił ważny składnik farb malarskich. Związki ołowiu znajdujące się w jego mózgu powodowały, że był agresywny, skrajnie nerwowy, osłabiony. Zginął w niewyjaśnionych dotychczas okolicznościach. Urodził się w 1571 roku.

1870 (18) Sobór Watykański Pierwszy przyjął dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności. Sobór zwołał Pius IX (1792-1878), który na tronie papieskim zasiadał przez 32 lata. Był to dotychczas najdłuższy pontyfikat. Pius IX hołdował idei kościoła zamkniętego. Po przyłączeniu Rzymu do Włoch ogłosił się więźniem Watykanu. Promował centralizm, rządził twardą ręką. W encyklice "Quanta cura" potępił wolność wyznania i prasy oraz równość ludzi wobec prawa. Dołączył do niej słynny "Syllabus", w którym wskazał 80 błędnych tez sprzecznych z katolicką nauką - między innymi rozdział Kościoła od państwa, ważność małżeństw cywilnych, racjonalizm i modernizm. Uważał, że papież "nie powinien pogodzić się z liberalizmem i współczesnym państwem". Dogmat o nieomylności jest kwestionowany przez inne wyznania chrześcijańskie. Stał się jedną w z istotnych przeszkód na drodze do ekumenicznego pojednania.

1900 (18) Z okazji 25 - lecia pracy literackiej, Henryk Sienkiewicz otrzymał majątek w Oblęgorku pod Kielcami. Był to dar dla wybitnego pisarza zakupiony ze składek społeczeństwa polskiego. 26 października 1958 r. w dworku w Oblęgorku utworzono muzeum Henryka Sienkiewicza gromadzące rękopisy, dokumenty i różne pamiątki po autorze "Krzyżaków". Każdego roku Muzeum Sienkiewicza odwiedzają tysiące turystów z całej Polski.

1901 (18) Urodził się Stanisław Mikołajczyk - polityk, mąż stanu. 14 lipca 1943 r., po tragicznej śmierci Władysława Sikorskiego, został mianowany na premiera polskiego rządu na uchodźctwie w Londynie. Należał do przeciwników Powstania Warszawskiego. W czerwcu 1945 r. przyjechał do Polski i został wicepremierem w Rządzie Jedności Narodu w Warszawie. Stał na czele Polskiego Stronnictwa Ludowego. W październiku 1947 r., nie widząc szans realizacji swych zamierzeń politycznych, na pokładzie amerykańskiego samolotu, wyjechał z Polski. Zmarł 13 grudnia 1966 roku. W czerwcu 2000 r. jego prochy zostały sprowadzone do kraju i spoczęły na cmentarzu w Poznaniu wśród Zasłużonych Wielkopolan.

1927 (18) Urodził się Tadeusz Łomnicki - aktor teatralny i filmowy, reżyser, pedagog, jeden z największych artystów w dziejach sceny polskiej. Przez wiele lat pełnił funkcję rektora Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Był odtwórcą Małego Rycerza w filmie "Pan Wołodyjowski". Pisał książki o teatrze. Stworzył w 1976 r. Teatr na Woli, jeden z najlepszych w Warszawie. Teatr na Woli nosi jego imię. Zmarł 22 lutego 1992 r. podczas próby generalnej "Króla Leara" na deskach teatru w Poznaniu.

1764 (19) Urodził się Krzysztof Celestyn Mrongowiusz - pedagog, językoznawca, tłumacz i kolekcjoner poloników, wybitny kaznodzieja ewangelicki. Opracował kilka słowników i podręczników gramatyki języka polskiego. Mieszkał w Gdańsku, gdzie wpływy germańskie od setek lat były bardzo silne. Mrongowiusz zasłużył się jako obrońca języka polskiego i polskiej kultury. Zgromadził ponad tysiąc książek o Polsce. Wiele lat poświęcił badaniom regionu kaszubskiego. Zmarł 3 czerwca 1855 roku.

1870 (19) Wybuchła wojna między Prusami i Francją. Niemcy opanowali znaczną część terytorium swego wroga i zajęli Paryż. Francja poniosła klęskę. Skończyło się panowanie cesarza Napoleona III. Po wojnie Francja nie powróciła do ustroju monarchicznego. Na mocy układu zawartego w Metz we wrześniu 1871 r. Utraciła na rzecz Prus Alzację i Lotaryngię. Ziemie te odzyskała dopiero po zakończeniu pierwszej wojny światowej. Zwycięska wojna z Francją przyczyniła się do wielkiego wzrostu ekonomicznej, militarnej i politycznej potęgi bismarckowskich Niemiec.

1893 (19) Urodził się Włodzimierz Majakowski - poeta, główny przedstawiciel rosyjskiej awangardy, entuzjasta i piewca Wielkiej Rewolucji Październikowej, współtwórca rosyjskiego futuryzmu. Do najbardziej znanych jego poematów należą: "Obłok w spodniach", "Dobrze" i "Włodzimierz Iljicz Lenin". Niejako programowym utworem Majakowskiego w tym okresie był poemat "Lewą marsz". Wystawiane są jego komedie satyryczne: "Łaźnia" i "Pluskwa". Poeta odszedł w nich od apologii komunistycznej Rosji. Rozczarowany wynikami i skutkami rewolucji, zwłaszcza terrorem stalinowskim,14 kwietnia 1930 r. popełnił samobójstwo.

1974 (19) W Warszawie oddano do użytku Trasę Łazienkowską wraz z częścią drogi szybkiego ruchu - Wisłostrady. Zakończono także odbudowę głównej bryły Zamku Królewskiego.

1304 (20) Urodził się Francesco Petrarka - włoski poeta, jeden z największych twórców, otwierający epokę Renesansu. Idealna miłość poety do Laury zaowocowała zbiorem liryków "Canzoniere" (pieśni) należących do arcydzieł literatury światowej. Zbiór zawiera 317 sonetów, 29 pieśni i dwadzieścia innych form poetyckich. Miłość Petrarki, którą nosił w sercu przez 47 lat aż po kres swoich dni, skazana była od początku na niespełnienie. On był bowiem wtedy po święceniach kapłańskich, a ona od roku zamężna. Po przedwczesnej śmierci Laury Petrarka nie przestaje pisać. Jego wiersze stają się jeszcze piękniejsze; Świadomość przemijania dodaje im głębi, bo miłość ta była jak grom, który poraził poetę, ogarnął całe jego ludzkie życie. Niespełniona miłość dała mu szczęście. Była ona tak wielka, że nie przestaje poruszać ludzkich serc mimo upływu już wielu wieków. Pieśni Petrarki tłumaczyli najwybitniejsi poeci, wśród nich - Adam Mickiewicz. Imię Laury stało się symbolem poezji miłosnej. Petrarka zmarł 19 lipca 1374 roku.

1888 (20) Urodził się Emil Zegadłowicz - dramatopisarz, prozaik, poeta, ekspresjonista. Większość jego utworów stylizowana jest na kulturę ludową. Jest autorem powieści "Żywot Mikołaja Srebrempisanego", dramatu "Domek z kart".

1904 (20) Urodziła się Hanna Ożogowska - pisarka, dziennikarka i tłumaczka. W latach 1952 - 1969 kierowała redakcją "Płomyka". Jej twórczość, przeznaczona dla dzieci i młodzieży, cieszyła się wielką poczytnością. Powieści: "Głowa na tranzystorach", "Ucho od śledzia", "Dziewczyna i chłopak, czyli heca na 14 fajerek" - były wielokrotnie wznawiane i tłumaczone na kilkanaście języków. Liczne czytanki i wypisy szkolne nadal cieszą się dużym powodzeniem. Zmarła w 1995 roku.

1944 (20) W kwaterze głównej Adolfa Hitlera, nazwanej Wilczy Szaniec, w miejscowości Gierłoż na Ziemi Warmińskiej, koło Kętrzyna, niemieccy oficerowie Wermachtu dokonali zamachu na fuhrera. Spiskowcy, pod naporem klęsk, jakie armia niemiecka ponosiła na frontach wojennych, planowali zawrzeć układy pokojowe na Zachodzie i całe siły skierować na front wschodni. Na czele nieudanego spisku stał płk Klaus von Staufenberg. On podłożył bombę w pomieszczeniu, w którym Hitler miał przemawiać do swych współpracowników. Bomba wybuchła, Hitler został ranny, ale nie zginął, natomiast śmierć poniosło siedem innych osób. Hitlerowcy skazali na śmierć nieco ponad 10 tysięcy osób podejrzanych lub zamieszanych w spisek, wśród nich kilkuset oficerów, których powieszono. Inni zostali zesłani do obozów koncentracyjnych. Klaus von Staufenberg jest w Niemczech symbolem ruchu oporu przeciw nazizmowi. W dniu jego rozstrzelania - 20 lipca - w Berlinie na miejscu egzekucji odbywają się patriotyczne uroczystości.

1899 (21) Urodził się Ernest Hemingway - amerykański pisarz, dziennikarz i podróżnik. Należał do największych twórców prozy na świecie. Do najbardziej znanych jego powieści należą: "Pożegnanie z bronią" - temat: pierwsza wojna światowa - jedna z najważniejszych pozycji literatury pacyfistycznej, "Komu bije dzwon" - wojna domowa w Hiszpanii, oparta na przeżyciach własnych apologia heroicznej walki republiki, którą zaatakował faszyzm, "Pożegnanie z Afryką" oraz opowiadania "Śniegi Kilimandżaro", a także "Stary człowiek i morze". 1954 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Metoda twórcza pisarza, polegająca na dziennikarskim zapisie połączona z liryzmem, znalazła wielu naśladowców, zwłaszcza w literaturze amerykańskiej. O wielu lat prześladowała go myśl o samobójstwie przy pomocy strzelby. Opisywał w kilku swych utworach, jak dokona tego czynu. Prawie każdego dnia pił alkohol. Zmarł śmiercią samobójczą wczesnym ranem 2 lipca 1961 roku.

1920 (21) W Krzemieńcu urodził się Izaak Stern - wybitny skrzypek amerykański. Z pierwszym recitalem wystąpił w San Francisco, gdy miał trzynaście lat. W Carnegie Hall debiutował w 1943 r., między innymi - utworami Wieniawskiego i Szymanowskiego. Grał na XVII-wiecznych skrzypcach Guarneriego, najchętniej muzykę klasyczną - Bacha, Beethovena, Brahmsa. Występował na całym świecie, od Islandii po Australię. Nie zgodził się jednak nigdy na występy w Niemczech. W najbardziej aktywnym okresie miał 200 koncertów rocznie. Nagrał ponad 100 płyt z muzyką klasyczną. Był też wykonawcą muzyki do wielu filmów (najsłynniejszy z nich to "Skrzypek na dachu") i programów telewizyjnych - "Ulicy Sezamkowej". Aktywnie wspierał życie muzyczne w Izraelu. Zmarł 22 września 2001 roku.

1944 (21) Krajowa Rada Narodowa, stanowiąca zaczątek polskiego parlamentu działającego na uchodźctwie w Moskwie, wydała dekret o powołaniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego - tymczasowego rządu Polski. W tym samym czasie wojska pierwszego frontu białoruskiego wkroczyły do Chełma Lubelskiego. Dzień później - 22 lipca - w Chełmie, PKWN opublikował tekst "Manifestu Do Narodu Polskiego", w którym przedstawił swój program społeczno - gospodarczy i polityczny. Dzień 22 lipca został ogłoszony jako święto narodowe. Zniesiono je po przewrocie politycznym w 1989 roku.

1955 (21) W Warszawie oddano do użytku Pałac Kultury i Nauki, wybudowany w czasie trzech lat. Ambasador ZSRR Pantielejmon Ponomarienko przekazał klucze do wieżowca ówczesnemu premierowi - Józefowi Cyrankiewiczowi. Przy wnoszeniu pałacu pracowało około 7000 budowniczych rosyjskich i polskich. Autorem projektu był Lew Rudniew - absolwent jeszcze przedrewolucyjnej petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, a także autor największego moskiewskiego drapacza chmur - gmachu Uniwersytetu im. Łomonosowa. Pałac Kultury ma nowatorską, jak na lata 50., konstrukcję stalową. Stal pochodziła z martenów Magnitogorska. Budowla była darem narodów Związku Radzieckiego dla narodu polskiego. Znajduje się w nim 3300 pomieszczeń o łącznej powierzchni 140.000 metrów kwadratowych. Jest to najwyższy budynek w kraju. Jego wysokość, razem z iglicą, wynosi 280 metrów. Taras widokowy znajduje się na trzydziestym piętrze. W pałacu mieszczą się placówki naukowe, oświatowe, kulturalne , a wśród nich - Sala Kongresowa - mająca ponad 4000 miejsc, największa w Warszawie. 21 lipca tego samego roku w stolicy został oddany do użytku Stadion Dziesięciolecia Polski Ludowej. Mógł pomieścić sto tysięcy osób. Stadion był największym obiektem sportowym w Polsce i jednym z największych w Europie. Zaprojektował go architekt Jerzy Hryniewiecki. Po przełomie 1989 roku Stadion Dziesięciolecia zamieniono na olbrzymi bazar. Władze miasta zlikwidowały go dopiero w 2008 roku. Na miejscu Stadionu Dziesięciolecia zaczęto budowę stadionu narodowego

2011 (21) Zmarł Andrzej Zalewski - wybitny dziennikarz radiowy i telewizyjny, znawca rolnictwa i leśnictwa, klimatolog. Po raz pierwszy w Polskim Radiu wystąpił w marcu 1949 roku i z anteną nie rozstawał się niemal do ostatnich dni życia. Od 1957 roku przez ponad 30 lat związany był również z Telewizją Polską. Zajmował się problematyką rolną. Cieszył się wielką popularnością w całym kraju. Jego informacje i porady dla rolników przeplatane były wiadomościami kulturalnymi, obyczajowymi i naukowymi. W 1990 roku Andrzej Zalewski zainicjował audycję "Ekoradio". W Polskim Radiu można go było usłyszeć rano i w południe każdego dnia. Jego stronę internetową odwiedzały dziesiątki tysięcy osób. W "Ekoradiu" omawiał prognozy pogodowe, w połączeniu ze zdrowiem słuchaczy i troską o czyste lasy, wody i powietrze, o sprzyjające człowiekowi warunki ekologiczne. Zainicjował obchody Święta Polskiej Niezapominajki. Do akcji włączały się setki, tysiące szkół i ośrodków kultury oraz organizacje młodzieżowe. Andrzej Zalewski urodził się w 1924 roku.

1603 (22) Zmarł w Krakowie Łukasz Górnicki - humanista, pisarz polityczny, związany z dworem królewskim. Należał do elity intelektualnej Polski doby Odrodzenia. W latach 20. XVI wieku w Mantui ukazał się traktat społeczno - polityczny "Il Cortegiano" - autorstwa włoskiego poety Baltazara Castiglione. Rozprawa znana była w całej Europie. Górnicki, tłumacząc ją na język polski, dokonał przeróbki dzieła, aby dostosować je do realiów kraju nad Wisłą. W polskiej wersji traktat otrzymał tytuł: "Dworzanin". Jest to największe osiągnięcie literackie Łukasza Górnickiego. "Dworzanin" wywarł duży wpływ na kulturę polityczną w kręgach władzy w Polsce.

1807 (22) Cesarz Napoleon Pierwszy nadał Księstwu Warszawskiemu konstytucję, która ogłaszała równość wszystkich obywateli wobec prawa, znosiła poddaństwo chłopów i wprowadzała system nowoczesnej administracji na wzór francuski, tak zwany Kodeks Napoleona. Kodeks odegrał ważną rolę w rozwoju polskiego prawodawstwa. Po upadku cesarstwa napoleońskiego, a wraz z nim - Księstwa Warszawskiego, Kodeks Napoleona został unieważniony. W Królestwie Kongresowym, ustanowionym na Kongresie Wiedeńskim, obowiązywały prawa stosowane w carskiej Rosji, ale Kodeks Napoleona rzutował na kształt prawodawstwa w sposób przyszłościowy i wyznaczał kierunki jego rozwoju w całej Europie.

1834 (22) W Paryżu Adam Mickiewicz zawarł ślub z Celiną Szymanowską, pianistką. Państwo Mickiewiczowie mieli sześcioro dzieci - dwie córki i czterech synów. Małżeństwo trwało 21 lat. Oboje zmarli w 1855 roku - Celina 5 marca, a Adam - 26 listopada.

1878 (22) Urodził się Janusz Korczak (Henryk Goldszmit, Stary Doktor) - lekarz, pedagog, pisarz, działacz społeczny. W okresie międzywojennym miał w Polskim radiu stały cykl felietonów poświęconych wychowaniu dzieci. Jego książki dla dzieci - cykl "Król Maciuś Pierwszy" i "Król Maciuś na wyspie bezludnej" uczyły szacunku, uczciwości, przyjaźni, wyrozumiałości i życzliwości dla drugiego człowieka. Był kierownikiem sierocińca dla dzieci żydowskich i ich wychowawcą. Niemcy wywieźli go wraz z dziećmi zakładu opiekuńczego w Warszawie, do obozu zagłady. Janusz Korczak mógł się uratować, wybrał jednak śmierć razem ze swoimi wychowankami. Zginął w Treblince 6 sierpnia 1942 roku.

1949 (22) W Raszynie koło Warszawy oddano do użytku nową, centralną radiostację Polskiego Radia z 335-metrowym masztem. Nowy, 250 - kilowatowy nadajnik pozwolił na jednoczesne nadawanie dwu programów - jednego z nowej radiostacji, drugiego ze starych nadajników. Oddano również do użytku nową, centralną rozgłośnię Polskiego Radia w Warszawie przy ulicy Myśliwieckiej. Jak na ówczesne czasy była ona bardzo nowoczesna. W tym samym czasie w Warszawie otwarto Trasę W - Z (Wschód – Zachód) i uruchomiono most Śląsko - Dąbrowski. Ponadto odsłonięto, zrekonstruowany po zniszczeniach wojennych, pomnik Mikołaja Kopernika i kolumnę Króla Zygmunta III Wazy.

1952 (22) Sejm Ustawodawczy uchwalił Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Przyjęto ustawę o jednoizbowym parlamencie. Zniesiony został urząd prezydenta. Rolę tę powierzono Radzie Państwa. Konstytucję lipcową znowelizowano w grudniu 1989 roku. Po przystosowaniu jej do warunków politycznych i ekonomicznych powstałych po przełomie w rządzeniu państwem, który dokonał się w 1989 r. obowiązywała jeszcze przez osiem lat. Nową konstytucję Zgromadzenie Narodowe przyjęło w październiku 1997 roku.

1842 (23) Urodził się Henryk Jordan - lekarz ginekolog, położnik, działacz społeczny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był pionierem wychowania fizycznego młodzieży w Polsce. W 1888 r. założył w Krakowie pierwszy w Polsce i jeden z pierwszych w Europie ogród gier i zabaw ruchowych dla dzieci, nazwany później ogrodem jordanowskim. W krótkim czasie ogrody jordanowskie zaczęto zakładać nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach. Dziś znajdują się we wszystkich większych miastach i odgrywają wielką rolę w fizycznym i kulturalnym wychowaniu dzieci. Dr Jordan zmarł w 1907 roku.

1875 (23) Zmarł Izaak Singer - amerykański inżynier, wynalazca, konstruktor. 12 sierpnia 1851 r. opatentował maszynę do szycia. Dzięki wysokiej jakości, maszyna wkrótce zdobyła rynki całego świata. Stała się symbolem trwałości i niezawodności. Mimo upływu czasu i wielkiego postępu technicznego, singerowskie maszyny do szycia do dziś znajdują się w wielu domach i nadal dobrze spełniają swą rolę użytkową.

1944 (23) Wojska radzieckie i polskie wyzwoliły obóz zagłady w Majdanku koło Lublina. Był to jeden z największych hitlerowskich obozów śmierci w Europie. Uruchomiono go w 1941 r. W okresie trzech lat zamordowano w nim 500 tysięcy ludzi - przedstawicieli 52 narodowości, głównie jednak Żydów. W Majdanku znajduje się muzeum martyrologii i pamięci pomordowanych przez niemiecki faszyzm.

1986 (23) Zmarł w Warszawie Kazimierz Sikorski - kompozytor, teoretyk muzyki, pedagog. Studiował w Paryżu, Warszawie i Lwowie. Należał do najwybitniejszych nauczycieli muzyki w Polsce. Wykładał w uczelniach Łodzi, Poznania i Warszawy, gdzie pełnił również funkcję rektora. Jego uczniami byli: Stefan Kisielewski, Andrzej Panufnik, Grażyna Bacewicz, Jan Ekier, Kazimierz Serocki i Jan Krenz. Opracowane przez niego podręczniki ciągle stanowią podstawę nauki harmonii i kontrapunktu. Kazimierz Sikorski skomponował m.in. sześć symfonii. Urodził się w Zurychu w 1895 roku.

1783 (24) Urodził się Simon Bolivar - bohater walk z Hiszpanią o wyzwolenie Ameryki Południowej. Całe życie poświęcił idei utworzenia federacji wolnych państw Ameryki Środkowej. Na jego cześć dawne Górne Peru zostało nazwane Boliwią. Zmarł 17 grudnia 1830 roku.

1802 (24) Urodził się Aleksander Dumas (ojciec) - francuski pisarz i dramaturg. Popularność wśród współczesnych przyniosły mu dramaty: "Henryk Walezy i jego dwór", "Piekielna wieża". Wielkie powodzenie miały i do dziś cieszą się poczytnością powieści historyczne i obyczajowo - przygodowe: "Trzej muszkieterowie", "Hrabia Monte Christo", "Karol szalony", "Królowa Margot", "Dwadzieścia lat później". Utwory Dumasa są dobrze udokumentowane historycznie, dlatego we Francji uważa się, że jest on w swym kraju nauczycielem historii. Pisarz zostawił po sobie ponad 500 książek. Oprócz powieści i dramatów są wśród nich pamiętniki i opisy podróży. Duża ich część stała się kanwą obrazów filmowych i telewizyjnych. Na początku lat 50. odbył długą podróż do Petersburga, Moskwy, Astrachania i na Kaukaz. Relacje z tej podróży spowodowały, że Rosja stała się modna we Francji. Ostatnim dziełem Dumasa był "Wielki słownik kulinarny", z którego autor uczynił dzieło literackie. Aleksander Dumas zmarł 5 grudnia 1870 roku.

1893 (24) Urodził się Rafał Urban - śląski pisarz, gawędziarz, humorysta, działacz społeczny. Spisywał podania, baśnie ludowe i wspomnienia ludzi zasłużonych dla Śląska. Jego twórczość oryginalną cechuje nastrój liryczny i gawędziarski. Gadki i "bojki" odznaczają się barwnym słownictwem gwarowym .Odbija się w nich codzienne życie mieszkańców Śląska oraz jej specyficzny humor i kultura. Wiele opowiadań ma charakter autobiograficzny. "Pofyrtaniec na zolytach" to najbardziej znana jego komedia obyczajowa. Rafał Urban - piewca Śląska - zmarł w 1972 roku.

1900 (24) Urodził się Aleksander Żabczyński - aktor teatralny i rewiowy, piosenkarz, wielki amant przedwojennego filmu. Miał charakterystyczny, ciepły i głęboki głos. Najbardziej znaną piosenką w jego wykonaniu jest "Całuję Twoją dłoń, Madame" Hemara. Zmarł w 1958 roku.

1922 (24) W Wilnie urodził się Bernard Ładysz - śpiewak operowy, wspaniały bas. W 1946 r. zamieszkał w Warszawie. Otrzymał liczne, międzynarodowe nagrody. Zachwyca cały świat. Od 1950 roku prawie przez trzydzieści lat był solistą opery warszawskiej, (a następnie Teatru Wielkiego). Międzynarodową karierę artystyczną rozpoczął w 1956 r. Występował razem z najwybitniejszymi artystami epoki, między innymi w duecie z Marią Callas. Do jego najlepszych kreacji na scenach Polski i innych krajów należą wielki inkwizytor i król Filip w "Don Carlosie", Mefisto w "Fauście", Borys Godunow i Skołuba w "Strasznym dworze". Występował również w utworach Pendereckiego. Chętnie brał udział w wykonaniach muzyki lżejszej - pieśniach i musicalach. Nagrywały go wytwórnie płytowe w Polsce, Wielkiej Brytanii i Niemczech. W wieku 78 lat nagrał płytę zawierającą 30 pieśni , zatytułowaną: "Piosenki bliskie sercu".

1933 (24) Urodził się Jerzy Harasymowicz - poeta. Debiutował na łamach "Życia Literackiego" w 1953 r. Do najbardziej znanych jego dzieł poetyckich należą zbiory: "Pastorałki polskie", "Madonny polskie", "Polowanie z sokołem". Przez dłuższy czas przebywał na Nowosądecczyźnie i temu regionowi poświęcił wiele swoich wierszy. Szczególnie rozmiłowany był w Muszynie. Założył grupę literacką pod nazwą "Muszyna". Książkowym debiutem Harasimowicza był tomik wierszy "Cuda", wydany w 1956 r. Wydał ponad 50 tomów poezji w nakładzie przekraczającym 700 tysięcy egzemplarzy. Zmarł w Krakowie 21 sierpnia 1999 roku.

1932 (25) Rząd Polski zawarł pakt o nieagresji z Niemcami i Związkiem Radzieckim. Układ z rządem w Berlinie, już po dojściu Adolfa Hitlera do władzy, został potwierdzony i uzupełniony 26 stycznia 1934 r. Pakt polsko - radziecki zawierał klauzulę o możliwości przedłużenia go o10 lat. Wydarzenia z jesieni 1938 (Układ Monachijski) i wiosny 1939 r. (zajęcie przez Niemcy Czechosłowacji) otrzeźwiły państwa zachodnie i ujawniły prawdziwe zamiary władz hitlerowskich Niemiec. Wszelkie złudzenia rozwiał "pakt Ribbentrop - Mołotow" podpisany 23 sierpnia 1939 roku.

1939 (25) Polscy naukowcy przekazali funkcjonariuszom angielskiego wywiadu replikę niemieckiej maszyny szyfrującej "Enigma". Dzięki temu alianci znali aż do końca wojny treść najtajniejszych depesz, rozkazów i planów niemieckich formacji bojowych na lądzie, morzu i w powietrzu. Bohaterami tego historycznego wyczynu byli trzej polscy matematycy z Uniwersytetu Poznańskiego: Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki. W1932 r. przeniesiono ich do Biura Szyfrów Generalnego Sztabu w Warszawie. Enigma musiała być nieustannie doskonalona i dostosowywana do zmian wprowadzanych przez Niemców. Pod koniec wojny nad rozszyfrowywaniem niemieckich depesz pracowało 10 tysięcy brytyjskich kryptologów. Niemieccy sztabowcy nie podejrzewali, że Enigma została rozszyfrowana. Wydawało im się, iż mają czasem do czynienia ze zdradą w swoich szeregach, przypadkiem, zbiegiem okoliczności, szpiegostwem, umiejętnością przewidywania. Sam admirał Karl Doenitz, który po samobójstwie Hitlera stanął na czele III Rzeszy, nigdy nie uwierzył, że tajemnica Enigmy została złamana. Sprawę Enigmy utrzymywano w tajemnicy do połowy lat 70. Oddanie w ręce wywiadu brytyjskiego "Enigmy" miało decydujący wpływ na losy II wojny światowej i pokonanie hitlerowskich Niemiec.

1943 (25) W wyniku spisku w armii włoskiej, na polecenie króla, został aresztowany Benito Mussolini - przywódca włoskich faszystów, najbliższy sprzymierzeniec Hitlera. Na czele państwa stanął płk Pietro Badoglio. Włochy przestały być sojusznikiem III Rzeszy Niemieckiej. We wrześniu 1943 r. zespół niemieckich komandosów pod wodzą Otto Skorzenego uwolnił uwięzionego na Sardynii Mussoliniego i przywiózł go do Niemiec. Wkrótce po przewrocie politycznym w Italii , wojska niemieckie zajęły cały teren Włoch, które teraz stały się główną areną wojny na Zachodzie. 6 czerwca 1944 r. alianci wyzwolili Rzym. Pod koniec wojny Włosi ponownie zaaresztowali Mussoliniego i w czasie publicznej egzekucji rozstrzelali go i powiesili, wraz z jego przyjaciółką - Klarą Petacci - 25 kwietnia 1945 roku. Włochy przyłączyły się do sojuszników Stanów Zjednoczonych i krajów zachodnioeuropejskich. 2 czerwca 1946 roku we Włoszech odbyło się referendum, w którym naród miał zdecydować, czy Italia ma być monarchią, czy republiką. Zwyciężyła republikańska koncepcja państwa. Król wyemigrował do Portugalii.

1946 (25) Na atolu Bikini, na Oceanie Spokojnym, nastąpiła pierwsza, amerykańska , podwodna eksplozja bomby atomowej. W wyniku wybuchu w powietrzu utworzyła się potężna chmura w postaci grzyba. Atomowy grzyb stał się na kilka lat elementem mody stosowanym w ubraniu i zdobnictwie wielu przedmiotów w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej. Zwolenników tego stylu nazywano bikiniarzami.

1978 (25) Urodziło się pierwsze na świecie dziecko "z probówki", czyli pochodzące ze sztucznego zapłodnienia poza organizmem matki. Dokonali tego dwaj brytyjscy naukowcy - lekarz i fizjolog z Cambridge. Drogą chirurgiczną pobrali jajo od niepłodnej pacjentki, zapłodnili je plemnikami męża i po dwu dniach wszczepili do łona przyszłej matki. Wydarzenie miało przełomowe znaczenie w leczeniu niepłodności kobiet.

1984 (25) Swietłana Sawicka - radziecka kosmonautka, jako pierwsza kobieta w dziejach, odbyła "spacer w kosmosie". Należy, tak, jak Walentyna Tiereszkowa, do bohaterów Związku Radzieckiego.

1856 (26) Urodził się George Bernard Shaw - angielski dramatopisarz i eseista pochodzenia irlandzkiego. Był samoukiem. Nie ukończył studiów. W swoich utworach zwalczał obłudę, nietolerancję i inne przywary występujące wśród ludzi, utrudniające współżycie między nimi. Wychodzące spod jego pióra dramaty szybko uznane zostały za arcydzieła i zdobyły mu sławę geniusza. W 1925 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Utwory: "Cezar i Kleopatra", "Pigmalion", "Profesja pani Warrren", "Człowiek i nadczłowiek" i inne sztuki - zajmują ważną pozycję w literaturze światowej. Bernard Shaw zmarł 2 listopada 1950 roku.

1895 (26) W Paryżu Maria Skłodowska i Piotr Curie wzięli ślub cywilny. Oboje pracowali nad sztuczną promieniotwórczością. Maria urodziła się na Lubelszczyźnie w 1867, a Piotr - w Paryżu w 1859 roku. Mieli dwie córki - Irenę i Ewę. Piotr zginął na paryskiej ulicy 19 kwietnia 1906 r. pod kołami dwukonnego, ciężarowego wozu, a Maria zmarła w 1934 roku.

1894 (26) Urodziła się Magdalena Samozwaniec - pisarka, felietonistka, córka Wojciecha Kossaka i siostra poetki Marii Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej. Jej felietony przez kilkadziesiąt lat ukazywały się w centralnych tygodnikach kulturalnych. Powieści Magdaleny Samozwaniec cieszą się dużą poczytnością. Do najbardziej znanych należą: "Moja wojna trzydziestoletnia", "Zalotnica niebieska" oraz "Maria i Magdalena". Zaczynając od lat dziecięcych, w barwny sposób, z dużą dozą humoru i ironii, autorka przedstawia w niej własne życie i swojej siostry, a także liczne wydarzenia z życia ojca. Poznajemy również sylwetki pisarzy, malarzy i innych wielkich ludzi epoki, z którymi Kossakowie spotykali się na co dzień.

1953 (26) Fidel Castro, na czele młodych rewolucjonistów kubańskich, zaatakował koszary w Santiago de Kuba. Plany związane z zamachem nie powiodły się, ale bunt stał się początkiem walk zbrojnych z władzą Fulgencia Batisty, które doprowadziły do obalenia jego rządów. W 1956 r., w czasie ataku na obiekty rządowe zginęło 69 osób. Od tamtych wydarzeń, ruch rewolucyjny, kierowany przez Fidela Castro, przyjął nazwę "26 lipca". Ostateczne zwycięstwo rewolucyjne oddziały odniosły 1 stycznia 1959 roku. Nowy rząd pod kierownictwem Fidela Castro uwolnił się od zależności amerykańskiej. Nawiązał bliską współpracę gospodarczą, polityczną i militarną ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami obozu socjalistycznego. Za podstawę swej działalności rewolucyjne władze przyjęły koncepcje marksistowskie. 19 października 1960 r., Stany Zjednoczone, dążąc do zniszczenia nowych struktur w Hawanie, wprowadziły gospodarczą blokadę Kuby. Sankcje ekonomiczne oraz naciski militarne okazały się nieskuteczne. Na początku lat 60. Kuba stała się najbardziej zapalnym punktem na świecie. Z jej powodu, w lecie 1963 r., omal nie doszło do wybuchu wojny nuklearnej między Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim. Nowy system kubańskiej państwowości, nawet po załamaniu się Związku Radzieckiego, nie zszedł z drogi budowy społeczeństwa socjalistycznego. Stał się trwałym elementem w krajobrazie politycznym Ameryki Łacińskiej. Fidel Castro urodził się 13 sierpnia 1926 roku.

1963 (26) Wielkie trzęsienie ziemi zniszczyło stolicę Macedonii - Skopje - kraju należącego wówczas do Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii. Pod gruzami walących się budynków zginęły tysiące ludzi. Po kilku latach, dzięki międzynarodowej pomocy, pod kierownictwem polskich architektów, Skopje zostało odbudowane.

1974 (26) Zmarł dr Jan Żabiński - pisarz i felietonista, biolog, popularyzator wiedzy o zwierzętach, organizator i długoletni dyrektor warszawskiego ogrodu zoologicznego. Napisał kilkadziesiąt książek o zwierzętach. Przez ponad dwadzieścia lat występował przed mikrofonami Polskiego Radia ze swymi przyrodniczymi felietonami. Należał do najbardziej znanych i lubianych naukowców w Polsce. Ogród zoologiczny w Warszawie otwarto 11 marca 1928 r. Dr Jan Żabiński odegrał główną rolę w jego rozwoju. Ogrodem zoologicznym kierował przez kilkadziesiąt lat. Pod jego opieką warszawski ogród zoologiczny stał się jedną z największych w Europie placówek naukowych i doświadczalnych, dotyczącą zwierząt ze wszystkich stref klimatycznych. Jan Żabiński urodził się w 1897 roku.

1597 (27) W Krakowie zmarł ks. Jakub Wujek - jezuita, kaznodzieja, pedagog, pisarz religijny. Jemu zawdzięczamy pierwszy przekład Ewangelii z łaciny na język polski. Ewangelia ks. Wujka odegrała ważną rolę w ukształtowaniu się kultury i charakteru narodu polskiego. Przyczyniła się do upowszechnienia katolicyzmu w Polsce, rozwoju literatury religijnej oraz języka polskiego.

1844 (27) Zmarł John Dalton - angielski fizyk i chemik, twórca atomistycznej budowy materii. Badał i określił naturę fal świetlnych. Od jego nazwiska pochodzi wyraz daltonizm - oznaczający zaburzenia w widzeniu niektórych kolorów, zwłaszcza zielonego i czerwonego. Odkrycie ma duże praktyczne znaczenie, gdyż z uwagi na bezpieczeństwo daltoniści nie mogą kierować pojazdami mechanicznymi na drogach publicznych, na których ruch jest sterowany sygnalizacją świetlną.

1904 (24) Urodził się Jerzy Liebert - najmłodszy członek "Skamandra", poeta duchowo związany z Towarzystwem Opieki nad Ociemniałymi w Laskach oraz z nurtem intelektualnym i filozoficzno - religijnym reprezentowanym w okresie międzywojennym przez ten ośrodek. Poezja Lieberta pozostawała pod wpływem Jarosława Iwaszkiewicza, ale niosła własne przesłanie i własną poetykę - prostotę i odwoływanie się do porządku boskiego. Za życia twórcy ukazały się dwa tomy poezji: "Druga ojczyzna" i "Gusła", a po śmierci - "Jodłowa kołysanka". Jego wiersze najczęściej inspirowane były przez wewnętrzne przeżycia i stany duchowe. Wiele swoich myśli zawarł w "Listach do Agnieszki" - siostry Katarzyny, lekarki - franciszkanki z Lasek, z którą łączyły go wspólne poglądy estetyczne i filozoficzne oraz więzy uczuć i przyjaźni. Zmarł 19 czerwca 1931 roku.

1906 (27) Urodził się Jerzy Giedroyć - intelektualista, pisarz, wydawca, dziennikarz, polityk, wielki autorytet moralny. W czasie wojny służył w II korpusie polskim na Zachodzie. Jego epokowym dziełem było stworzenie w Paryżu Instytutu Polskiego i redagowanie przez ponad 50 lat miesięcznika "Kultura". W okresie międzywojennym wydawał czasopisma: "Bunt Młodych" i "Polityka". W "Kulturze" zamieszczali swe publikacje emigracyjni i krajowi ludzie pióra. Czasopismo wyrażało nieskrępowaną myśl we wszystkich dziedzinach. Jego najbliższymi współpracownikami byli: Zofia i Zygmunt Hertzowie i Józef Czapski. Jerzy Giedroyć skupiał wokół siebie najwybitniejszych polskich intelektualistów. Był głęboko przekonany, że Związek Radziecki się rozpadnie, a wtedy Polska odzyska pełną niepodległość i powstaną, jako państwa samodzielne, Ukraina i Białoruś. Pewność tę potrafił zaszczepić innym. Literatura rosyjska była mu bardzo bliska. Przez cały czas pozostawał w konflikcie z dominującym nurtem polskiej emigracji. Był zwolennikiem utrzymywania bliskich kontaktów z krajem, uznania powojennych realiów geopolitycznych i budowania porozumienia z sąsiadami na wschodzie. Po przełomie w 1989 r. Jerzy Giedroyć miał krytyczny stosunek wobec krajowych polityków, w większości niechętnych Rosji. Jego dewiza: "Polska będzie coś znaczyła na Zachodzie, jeśli będzie miała bardzo dobre stosunki na Wschodzie" - nie znajdowała wśród nich uznania. Z rąk prezydenta Polski - Aleksandra Kwaśniewskiego, który odwiedził pisarza w Paryżu - otrzymał Order Orła Białego. Od 1947 r. mieszkał i działał w swej podparyskiej siedzibie w Maisons - Laffitte. Zmarł nagle 14 września 2000 roku. Jego bogata biblioteka oraz komplet egzemplarzy "Kultury", na życzenie rodziny zmarłego, 18 maja 2001 r., przekazane zostały Bibliotece Narodowej Białorusi w Mińsku. Zgodnie z wolą Giedroycia, "Kultura"- po jego śmierci, przestała wychodzić.

1955 (27) Na mocy porozumienia między czterema mocarstwami, koalicjantami w II wojnie światowej - Stanami Zjednoczonymi, Związkiem Radzieckim, Wielką Brytanią i Francją - Austria odzyskała niezależność. Wojska tych mocarstw zakończyły okupację Austrii. Zgodnie z zawartym układem, Austria stała się państwem neutralnym. Nie może należeć do bloków wojskowych oraz zbroić się w stopniu umożliwiającym agresję. Nie może również podżegać do jakichkolwiek działań zbrojnych i akcji militarnych. W czasie II wojny światowej Austria była częścią składową III Rzeszy Niemieckiej.

1723 (28) Zmarła Mariana Alcoforado - portugalska mniszka, niepokalanka, autorka "Pięciu listów miłosnych" pisanych do kapitana wojsk francuskich - Noela Bouton’a - markiza de Chamilly. Francuski oficer, znany lekkoduch, korespondencję porzuconej kochanki opublikował w Kolonii w 1669 r. Listy miłosne, pełne żarliwej erotyki, zapewniły Marianie Alcoforado stałe miejsce w literaturze światowej. Tłumaczeniem ich zajmowali się najwybitniejsi poeci. Przekład polski, autorstwa Stanisława Przybyszewskiego, ukazał się w 1911 r. Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, w serii miniaturowej, opublikowało go, wraz ze wstępem tłumacza, w 1986 roku. Mariana Alcoforado urodziła się w kwietniu 1640 roku.

1741 (28) Zmarł Antonio Vivaldi - włoski skrzypek i kompozytor, autor sonat skrzypcowych, oper, oratoriów i muzyki kościelnej. Skomponował około tysiąca utworów. Do dziś największą popularnością cieszą się koncerty: "Burza morska Es - dur" i "Cztery pory roku". Urodził się w 1678 roku.

1804 (28) Urodził się Ludvig Feurbach - niemiecki filozof, krytyk Hegla, czołowy teoretyk ateizmu. W swych dziełach zwalczał religię, widząc w niej źródło wszelkiego zła społecznego. Wierzył, że wraz z likwidacją religii usunięte zostaną źródła nierówności społecznej, wszelkiego wyzysku, egoizmu i niewoli. Jego filozofia miała wielki wpływ na poglądy twórcy materializmu historycznego - Karola Marksa. Ludvig Feurbach zmarł 13 sierpnia 1872 roku.

1812 (28) Urodził się Józef Ignacy Kraszewski - pisarz, publicysta i wydawca, twórca nowoczesnej powieści w polskiej literaturze, działacz społeczny. Plonem jego twórczości są zbeletryzowane kroniki ilustrujące dzieje Polski. Napisał kilkaset powieści, np. "Stara baśń", "Bracia zmartwychwstańcy", "Bruhl", "Chata za wsią", "Matka królów", "Hrabina Cosel". Z powieściach Ignacego Kraszewskiego nurt faktograficzny jest tak silny i tak realistycznie powiązany z wątkami fikcyjnymi, że można się z nich uczyć historii Polski. Jego pisarstwo i działalność wydawnicza wywarły wielki wpływ na świadomość narodową Polaków. Zmarł 19 marca 1887 roku.

1972 (28) Zmarła Mieczysława Ćwiklińska - aktorka, jedna z najwybitniejszych artystek sceny polskiej. Grała w ponad czterdziestu filmach. Kreowała ponad sto ról teatralnych. Do ostatnich lat swego życia występowała na scenie odtwarzając rolę babki w sztuce Alejandro Casony "Drzewa umierają - stojąc". Aktorka urodziła się w 1880 roku.

1588 (29) W bitwie morskiej na Atlantyku, flota angielska pokonała Wielką Armadę Hiszpańską liczącą 130 okrętów. Klęska marynarki hiszpańskiej przypieczętowała upadek potęgi Hiszpanii. Rozpoczęło się panowanie Anglii na morzach trwające ponad 300 lat. Dominacja floty brytyjskiej doprowadziła do podboju wielu krajów na wszystkich kontynentach, skolonizowania ich, a w konsekwencji - do wszechstronnego rozwoju potęgi Wielkiej Brytanii.

1507 (29) Zmarł Martin Behaim - niemiecki geograf i kosmograf. Przez wiele lat przebywał na dworze w Portugalii . Był doradcą króla Jana II w sprawach nawigacji. Spisywał relacje podróżników. Sam także uczestniczył w dalekich wyprawach aż do wybrzeży Gwinei. W 1492 r. wymyślił i wykonał pierwszy w dziejach globus ziemski. Jego globus ilustruje stan wiedzy geograficznej przed odkryciem Ameryki. Urodził się w 1459 roku.

1808 (29) Warszawę nawiedziła wielka powódź. Wisła zerwała wszelkie przeprawy , zalała drogi. Pod wodą znalazły się Łazienki i całe Powiśle. Była to największa powódź w stolicy w ostatnim trzechsetleciu.

1844 (29) Zmarł w Karlsbadzie Franciszek Ksawery Mozart - syn Amadeusza Wolfganga, także kompozytor i pianista. Komponował muzykę kameralną i religijną oraz liczne utwory na fortepian, w tym dwa koncerty. Kilka lat spędził na Podolu, gdzie uczył muzyki w rodzinach polskich arystokratów, potem przeniósł się do Lwowa. Tu mieszkał 25 lat, dlatego często nazywany jest Mozartem Lwowskim. We Lwowie założył chór muzyki religijnej. Powierzono mu również funkcję kapelmistrza teatralnego. Wykonywał utwory własne i swego ojca. Urodził się w 1791 roku.

1888 (29) Urodził się Stanisław Bartłomiej Łoza - historyk i bibliograf. Zajmował się historią budownictwa i architektury. Wydał "Słownik architektów i budowniczych Polaków i cudzoziemców w Polsce pracujących". Tematem kilku jego prac były ordery i odznaczenia wojskowe, a także sylwetki biograficzne ludzi, którzy otrzymali Krzyż Virtuti Militari oraz Legię Honorową. Był ponadto felietonistą, publicystą i biografem. Wielką zasługą Stanisława Łozy jest upowszechnienie w społeczeństwie interesujących go zagadnień dotyczących dziejów Polski. Spod jego pióra wyszła również - pierwsza w Polsce - książka pt. "Czy wiesz, kto to jest?". Wydano ją w 1937 r. Tego typu wydawnictwa stały się w późniejszych latach bardzo popularne na całym świecie. Zmarł w 1956 roku.

1964 (29) W Kijowie zmarła Wanda Wasilewska - pisarka, publicystka, działaczka polityczna, związana z ruchem komunistycznym w Polsce. Jej książki: "Ojczyzna", "Oblicze dnia", "Tęcza" i kilkanaście innych powieści o silnym wydźwięku społecznym - ukazują trudną dolę polskiej wsi oraz nędzę i poniżenie robotników niemających pracy. W czasie wojny Wanda Wasilewska była działaczką i współorganizatorką Związku Patriotów Polskich w Moskwie i wiceprzewodniczącą Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Spośród polskich działaczy politycznych miała największy wpływ na Stalina. Urodziła się w 1905 roku.

2001 (29) Zmarł Edward Gierek - syn Ziemi Śląskiej, działacz ruchu robotniczego w Polsce Ludowej, pierwszy sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach, a od grudnia 1970 do sierpnia 1980 r. - pierwszy sekretarz Komitetu Centralnego Partii. Prowadził politykę otwarcia Polski na Zachód, sprowadzał nowoczesne technologie w przemyśle maszynowym, elektrotechnicznym, elektronicznym i samochodowym. Modernizował transport oraz intensyfikował budowę dróg. W celu zmniejszenia zależności gospodarczej od Związku Radzieckiego wybudował Hutę Katowice oraz Port Północny w Gdańsku, nastawiony na morski import ropy i jej przetwarzanie. W czasie pełnienia przez niego najwyższych funkcji w Partii powstało hasło: "Socjalizm z ludzką twarzą". Odstąpiono od sekciarskiego traktowania religii. Pogrzeb Edwarda Gierka odbył się 4 sierpnia w Sosnowcu z udziałem wielu tysięcy ludzi, zwłaszcza górników i hutników. Edward Gierek urodził się w 1913 roku.

1853 (30) Urodził się Julian Fałat - malarz, pejzażysta i akwarelista, laureat światowych i krajowych wystaw sztuki. Był rektorem i reorganizatorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Cesarz Rzeszy Niemieckiej mianował go na nadwornego malarza. Za swą działalność artystyczną otrzymał najwyższe odznaczenia i ordery Rzeczpospolitej Polskiej. Nikt nie mógł mu dorównać w odkrywaniu urody krajobrazu. Malował najczęściej sceny rodzajowe. Muzeum poświęcone jego pamięci znajduje się w Bystrej Śląskiej (Fałatówka), w domu, w którym artysta mieszkał pod koniec swego życia. Zmarł 9 lipca 1929 roku.

1898 (30) Zmarł Otto von Bismarck - wybitny polityk pruski, premier Prus, a następnie - kanclerz Rzeszy Niemieckiej. Zjednoczył kilkadziesiąt małych państw, tworząc z nich jedną, silną strukturę państwowo - militarną. Dominowały w niej Prusy, ze swą żelazną dyscypliną w szkole, wojsku i całym życiu publicznym. Pod jego kierownictwem Niemcy toczyły wojny zaborcze - z Austro - Węgrami w 1866 i Francją 1870 r. Był twórcą ogólnopaństwowej ideologii nazwanej "Kulturkampf", zwalczającej kulturę i religię. Miał wrogi stosunek do Polaków. W zaborze pruskim obejmującym całą zachodnią część Polski wprowadzał restrykcyjne zarządzenia dyskryminujące polską gospodarkę. Rugowano chłopów z ziemi rolnej. W wyniku polityki germanizacyjnej niszczona była polska kultura, zakazany język polski w instytucjach państwowych, między innymi - w szkołach. Bismarck ma wielkie zasługi dla Niemiec. Stworzył z nich potęgę terytorialną, gospodarczą i militarną. Panujący w niej duch pruski, bismarckowski - doprowadził w niedalekiej przyszłości do dwu krwawych wojen światowych i ludobójstwa na niespotykaną wcześniej skalę. W 1891 r. Otto von Bismarck ustalił wiek emerytalny w niemieckim systemie ubezpieczeń społecznych na 65 lat. Ta zasada przyjęła się we wszystkich krajach europejskich.

1974 (30) Oddano centrum nadawcze Polskiego Radia w Konstantynowie koło Gąbina, w województwie mazowieckim. Maszt miał 646 metrów wysokości i był najwyższą konstrukcją w świecie. Zasięgiem fal obejmował całą Europę i tereny położone daleko poza nią. 8 sierpnia 1991, w czasie remontu wykonywanego przez firmy zagraniczne, maszt runął. Próby odbudowy nie powiodły się z powodu sprzeciwu miejscowej ludności uważającej, że promieniowanie emitowane przez maszt negatywnie oddziałuje na zdrowie.

1978 (30) Zmarł Umberto Nobile - włoski konstruktor sterowców i kolei linowych, wielki autorytet w dziedzinie budowy statków powietrznych, podróżnik polarny. Sterowiec jego konstrukcji zakupił Roald Amundsen i na pokładzie tego statku, 12 maja 1926 r., wraz z Umberto Nobile i amerykańskim finansistą - norweski polarnik po raz pierwszy przeleciał nad biegunem północnym. Mussolini uznał to za triumf włoskiego faszyzmu i na Nobilego posypały się zaszczyty, między innymi - szlify generalskie. W marcu 1928 r. sterowiec "Italia", na którego pokładzie znajdowała się 17- osobowa ekspedycja pod kierownictwem gen. Nobile, opuścił Włochy, udając się na Spitzbergen. Zaplanowano trzy loty badawcze. Celem trzeciego lotu był biegun. Złe warunki atmosferyczne uniemożliwiły lądowanie. W drodze powrotnej sterowiec spadł, a uderzając o lód, rozpadł się na dwie części. Dziewięć osób zginęło. Ośmiu członków załogi, pozostałych przy życiu, po siedmiu tygodniach odnalazł lodołamacz radziecki. Umberto Nobile, oskarżany i potępiany w swej ojczyźnie, musiał pracy szukać poza granicami Włoch. Pełnej rehabilitacji doczekał się dopiero w latach 60., gdy w cyklu wystąpień telewizyjnych mógł oczyścić się z niesłusznych oskarżeń sprzed ponad 30 lat. Po wojnie gen. Nobile pracował na stanowisku dyrektora Instytutu Aerodynamicznego. Był także profesorem w Politechnice w Neapolu. Umberto Nobile urodził się w1885 roku.

1802 (31) Urodził się Ignacy Domeyko - polski geolog i mineralog, podróżnik, pamiętnikarz, przyjaciel Adama Mickiewicza. Był wychowankiem Uniwersytetu Wileńskiego. Uczestniczył w Powstaniu Listopadowym. Po Powstaniu wyemigrował, najpierw do Francji, a stamtąd do Chile. Opracował syntezę fizjograficzną Polski, ale największe zasługi miał dla nauki w Chile. Prowadził tam rozległe badania geograficzne i geologiczne. Odkrycia mineralogiczne przyniosły mu światową sławę. Zorganizował wyższe nauczanie. Powierzono mu funkcję rektora uniwersytetu w Santiago de Chile. Imię Domejki nosi pasmo górskie w Andach. Są to Góry Domeyki. Należy do najbardziej zasłużonych ludzi dla Ameryki Łacińskiej. Zmarł 23 stycznia 1889 roku.

1944 (31) Tadeusz Komorowski "Bór" - komendant Armii Krajowej i Stanisław Jankowski - delegat londyńskiego rządu emigracyjnego RP na kraj - podjęli decyzję o rozpoczęciu w Warszawie powstania zbrojnego przeciw Niemcom. Dla mieszkańców Warszawy powstanie stało się wielkim zrywem patriotycznym, natomiast dla przywódców miało być manifestacją polityczną skierowaną przeciw układom pomiędzy Rosją, Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią, dotyczącym ustalenia nowych granic państwa polskiego i podziału Europy na strefy wpływów. Zakładano, że wykorzystany zostanie czas, kiedy ze stolicy wycofają się wojska niemieckie, a nie wkroczą jeszcze jednostki radzieckie i utworzony będzie powstańczy rząd polski - reprezentujący emigracyjne władze w Londynie. Powstania warszawskiego nie aprobowały rządy Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, a także niektórzy członkowie rządu emigracyjnego w Londynie, wśród nich - Stanisław Mikołajczyk. Bezpośrednim dowódcą polskich oddziałów walczących był płk Antoni Chruściel "Monter". Powstanie warszawskie stało się jednym z największych i najbardziej krwawych dramatów oraz największą militarną i polityczną klęską w historii narodu i państwa polskiego.