„zawsze redaktor”Maj 1890 (1) Po raz pierwszy, również na ziemiach polskich, obchodzono święto robotnicze - 1 Maja. Było ono proklamowane w czasie kongresu założycielskiego II Międzynarodówki Socjalistycznej w dniach 14-15 lipca 1889 r. Pierwszego maja obchodzony był w Polsce, najpierw pod zaborami, a następnie w okresie międzywojennym, jako dzień protestu klasy robotniczej. W czasie pochodów nierzadko manifestanci w ostrych starciach z policją byli bici ranieni. Pierwszomajowe pochody przeważnie wiązały się z określoną ideą. Pod koniec XIX wieku była nią walka o ośmiogodzinny dzień pracy. Przed pierwszą wojną światową manifestanci domagali się zachowania pokoju. W okresie międzywojennym chodziło o poprawę warunków życia ludzi pracy. Po II wojnie światowej najważniejszą ideą było rozbrojenie nuklearne. Świętem państwowym 1 maja jest w Polsce (na podstawie ustawy sejmowej z dnia 26 kwietnia 1950 r.) od 1950 roku. 1899 (1) Urodził się Witold Doroszewski - znawca języka polskiego, profesor, pedagog, kierownik katedry językoznawstwa w Uniwersytecie Warszawskim. Stworzył kilkanaście dzieł naukowych i popularnych poświęconych zagadnieniom językoznawstwa. Spośród nich najbardziej znany jest "Słownik języka polskiego". Wychował wielu naukowców zajmujących się polską kulturą. Zmarł 26 stycznia 1976 roku. 1900 (1) Urodził się Aleksander Wat - poeta, prozaik, tłumacz. Należał do współtwórców polskiego futuryzmu. W okresie międzywojennym był związany z ruchem komunistycznym. W czasie II wojny światowej został aresztowany przez władze Związku Radzieckiego i osadzony w więzieniu. Napisał pamiętnik mówiony zatytułowany "Mój wiek". Dzieło to nagrał na taśmie magnetofonowej i opracował Czesław Miłosz. Wat był ofiarą, świadkiem, a zarazem sędzią systemu totalitarnego. Utwory Wata mają duże wartości historyczne, psychologiczne i ogólnoludzkie. Ukazują drogi, jakimi ludzie, w imię człowieczeństwa, nigdy iść nie powinni. Od 1963 r. przebywał na emigracji. Aleksander Wat zmarł 29 lipca 1967 roku. Ciężko chory, nie mogąc znieść cierpienia, wielkiego bólu, spowodowanego okupacyjnymi, więziennymi przeżyciami, zażył 40 tabletek Nembutalu. 1951 (1) Rozpoczęło działalność Radio Wolna Europa. Jego siedzibą było Monachium. Finansowały je Stany Zjednoczone. RWE nadawało swe audycje w kilkudziesięciu językach. Polska rozgłośnia rozpoczęła pracę 3 maja 1952 r. Zadaniem Radia Wolna Europa było zwalczanie rządów w państwach znajdujących się pod wpływami Związku Radzieckiego oraz informowanie społeczeństw o różnych sprawach, o których nie dowiadywały się z gazet i rozgłośni we własnych krajach, a także naświetlanie faktów z pozycji antykomunistycznych. Pierwszym dyrektorem stacji polskiej RWE został Jan Nowak Jeziorański. Funkcję tę pełnił przez 25lat. Po jego rezygnacji, rozgłośnią polską kierował Zygmunt Michałowski, a bod 1982 r. do końca jej istnienia - Zdzisław Najder. Działalność rozgłośni polskiej RWE zakończyła się w 1994 r., ponieważ nie miała już słuchaczy. W 1995 r. RWE przeniosło się z Monachium do Pragi. Nadal nadaje audycje w kilkunastu językach kierowanych głównie do niektórych krajów powstałych z rozpadu Związku Radzieckiego oraz krajów bałkańskich. 2004 (1) Polska została przyjęta do Unii Europejskiej. Starania o połączenie się z organizacją krajów zachodnich rozpoczęły się na początku lat 90. 1 lutego 1994 r. weszła w życie umowa o stowarzyszeniu Polski z Unią. 13 grudnia 2002 w Kopenhadze, na konferencji szefów rządów państw należących do Unii Europejskiej, Polska otrzymała akces do Unii. Delegacji polskiej przewodniczył ówczesny premier Leszek Miller. Wraz z Polską do Unii zostało przyjętych dziewięć innych państw wschodnio i środkowoeuropejskich. Od 1. maja 2004 roku do Unii Europejskiej należy 25 państw: Austria, Belgia, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemiecka Republika Federalna, Norwegia, Polska, Portugalia, Republika Czeska, Słowenia, Słowacja, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy. 1 stycznia 2007 do Unii Europejskiej przyjęte zostały kolejne dwa kraje - Bułgaria i Rumunia, a więc liczba członków wzrosła do 27. W krajach unijnych mieszka ponad 500 mln ludzi. Władze Unii Europejskiej mieszczą się w Brukseli. 1729 (2) W Niemczech urodziła się Zofia Augusta Fryderyka Anhalt - Zerbst. Gdy miała 15 lat, wydano ją za mąż, za Karola Piotra – 16 - letniego księcia rosyjskiego, który po koronacji na cara, przyjął imię Piotra III. W lipcu 1762, z inicjatywy swej żony, w zamachu został zamordowany przez braci Orłowów. Dwa miesiące później Zofia, jako Katarzyna II, stała się wszechwładną cesarzową, imperatorką Rosji. Cechowały ją wybitne zdolności sterowania państwami, prowadzenia polityki zagranicznej, której celem było nieustanne zwiększanie i ugruntowywanie potęgi Rosji. Poszerzyła terytorialne granice państwa. Storpedowała w Polsce akcję reformatorską, która znalazła wyraz w Konstytucji 3 maja. Na usilną prośbę niektórych magnatów polskich poparła Konfederację Targowicką. Wzięła udział we wszystkich trzech rozbiorach Polski. W uznaniu zasług obdarzono ją przydomkiem "Wielka". Zginęła w zamachu w listopadzie1796 roku. 1846 (2) Urodzi się Zygmunt Noskowski - kompozytor, pedagog, dyrygent publicysta, główny przedstawiciel muzyki polskiej w okresie pomoniuszkowskim. Studiował u Stanisława Moniuszki. Stworzył Warszawskie Towarzystwo Muzyczne i dyrygował jego zespołami chóralnymi. Spośród utworów Noskowskiego największą sławę zdobyły "Step" - pierwszy polski poemat historyczny, uwertura koncertowa "Morskie Oko" oraz zbiór pieśni dla dzieci do słów Marii Konopnickiej. W swej twórczości obficie czerpał z polskiej muzyki folklorystycznej. Był także dyrygentem Filharmonii Warszawskiej. Przywiązywał wielką wagę do działalności pedagogicznej. Jako profesor Instytutu Muzycznego wykształcił wielu polskich kompozytorów. Są wśród nich Grzegorz Fitelberg, Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Ludomir Różycki, Witold Friemann. Zygmunt Noskowski zmarł 23 lipca 1909 roku. 1942 (2) Urodził się Bogusław Kaczyński - muzyk i muzykolog, historyk muzyki i krytyk publicysta, działacz społeczny i kulturalny. Od początku lat 70. organizuje koncerty, spotkania i konkursy muzyczne. W stałych audycjach radiowych i wystąpieniach telewizyjnych popularyzuje dzieje polskiej i światowej muzyki oraz jej najwybitniejszych twórców i wykonawców. Najbardziej znaną spośród jego utworów literackich jest książka "Dzikie orchidee" - stanowiąca kompendium wiedzy o sztuce operowej. 1954 (2) W sali klubu "Energetyk" w Warszawie, Studencki Teatr Satyryków przedstawił swój pierwszy program. Tytuł spektaklu brzmiał: "To idzie młodość". STS został założony w marcu tego samego roku. Założyli go Jerzy Markuszewski i Andrzej Drawicz. Później dołączyli Andrzej Jarecki, Jarosław Abramow - Newerly, Witold Dąbrowski i Agnieszka Osiecka. Rozgłos przyniósł program z kwietnia 1955 zatytułowany "Konfrontacje". Następny spektakl - "Myślenie ma kolosalną przyszłość" - stał się niejako charakterystyką całej działalności STS. Teatr odegrał wielką rolę w życiu intelektualnym całego kraju. Teksty piosenek i musicali napisane przez Agnieszkę Osiecką, na trwałe weszły do polskiej kultury. STS przetrwał do 1965 roku. 1437 (2) Urodził się Kallimach - włoski dyplomata działający w Polsce, pisarz, humanista, człowiek o szerokich horyzontach myślenia. Miał wszechstronne wykształcenie. Król Kazimierz Jagiellończyk powierzył mu kształcenie i wychowanie swoich pięciu synów. Był jednym z doradców króla. Miał istotny wpływ na politykę dworu. Zmarł 1 listopada 1496 roku. 1626 (3) Amerykańscy Indianie sprzedali białym przybyszom z Europy wyspę Manhattan za ubrania i guziki wartości 24 dolarów. Wyspa znajduje się u ujścia rzeki Hudson wpływającej do Atlantyku. Odkrył ją 4 września 1609 r. angielski żeglarz - Henry Hudson. Dziś Manhattan jest centralną dzielnicą Nowego Jorku, największym skupiskiem drapaczy chmur. Skupia głównie funkcje bankowe i handlowo - usługowe. Tu ma również swą siedzibę Organizacja Narodów Zjednoczonych. 1791 (3) Czteroletni Sejm Rzeczypospolitej Polski uchwalił konstytucję, nazwaną później Konstytucją 3 Maja. Zawierała ona regulacje prawne mające na celu: zniesienie liberum veto, liczebne zwiększenie armii i stworzenie nowoczesnego systemu obronności kraju, uzdrowienie sądownictwa, zmniejszenie nierówności społecznej, stworzenie administracji państwowej, upowszechnienie oświaty, zwiększenie władzy króla i wszechstronne umocnienie państwa. Nowa konstytucja działała czternaście miesięcy. Przeciwnicy reform, skupieni w Konfederacji Targowickiej, zwrócili się do władczyni Rosji z prośbą o pomoc w likwidacji nowych praw. Po wkroczeniu do Polski stutysięcznej armii rosyjskiej w maju 1792 r., doszli do głosu wewnętrzni i zewnętrzni wrogowie Konstytucji. 7 maja 1793 nastąpił drugi rozbiór Polski. Po upadku Insurekcji Kościuszkowskiej - w październiku 1795 r., Rosja, Prusy i Austro - Węgry dokonały między sobą kolejnego podziału Polski. Był to trzeci rozbiór Kraju. Sejm Czteroletni rozpoczął swe obrady 6 października 1788 a zakończył 29 maja 1792 roku. Obrady ostatniego posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Szlacheckiej zakończyły się w Grodnie 21 czerwca 1793 r. Pod naciskiem wojsk rosyjskich zatwierdzono drugi rozbiór Polski. 1825 (4) Urodził się Thomas Henry Huxley - angielski filozof, zoolog i paleontolog, obrońca i propagator teorii Darwina - o ewolucji gatunków. Ustalił genealogię konia. Wykazał pochodzenie ptaków od gadów i płazów od ryb. Huxley stworzył termin agnostyk. 1910 (4) W Warszawie urodził się Jerzy Waldorff - Preyss - pisarz, publicysta, krytyk muzyczny, felietonista, działacz społeczny wielkiego formatu. Przed wojną pisał w "Kurierze Porannym", a po wojnie - w "Przekroju", tygodniku "Świat" i "Polityce". Współpracował także z telewizją i Polskim Radiem. W swych felietonach walczył o to, co w polskiej kulturze jest najbardziej wartościowe. Napisał ponad dwadzieścia książek. Spośród których najbardziej popularne są: "Taniec życia ze śmiercią", "Sekrety Polihymnii", "Słowo o Kisielu". Zainicjował społeczną zbiórkę w celu wykupienia zakopiańskiej willi Atma i przekształcenia jej w Muzeum Karola Szymanowskiego, a także zbiórkę pieniędzy na odbudowę pomników nagrobnych na warszawskich Powązkach. Jego dziełem jest Społeczny Komitet Opieki Nad Starymi Powązkami. Przez 25 lat kierował działalnością Komitetu. Aktywnie wspierał odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie. Zainicjował i prowadził zbiórkę eksponatów dla powstającego w stolicy Muzeum Teatralnego. Dzięki jego staraniom powstał Festiwal Pianistyki Polskiej w Słupsku i festiwal "Chopin w barwach jesieni" w Antoninie. Zmarł 29 grudnia 1999 roku. 1980 (4) Zmarł Josip Broz Tito - szef państwa jugosłowiańskiego. W czasie II wojny światowej był głównodowodzącym jugosłowiańskich sił zbrojnych walczących z niemieckim okupantem o wyzwolenie kraju. Partyzantka pod jego kierownictwem działała skutecznie i odegrała ważną rolę w wyeliminowaniu sił zbrojnych Niemiec z półwyspu bałkańskiego. Po wojnie Broz Tito pełnił funkcję sekretarza Związku Komunistów Jugosławii i prezydenta państwa. W 1950 r. politycznie odłączył kraj od sfery wpływów Związku Radzieckiego i związał go z państwami zachodnimi, nie zmieniając jednocześnie polityki wewnętrznej. Naraził się w ten sposób na potępienie krajów obozu socjalistycznego. Broz Tito wszystkie republiki związkowe Jugosławii trzymał żelazną ręką, dzięki temu nie było między nimi otwartych konfliktów. Po jego śmierci jedność państwa zaczęła w szybkim tempie ulegać erozji. Doprowadziło to na początku lat 90. do bratobójczej, krwawej i bardzo okrutnej wojny między poszczególnymi republikami. Jugosławia rozpadła się i powstało sześć odrębnych państw - Serbia, Czarnogóra, Chorwacja, Słowenia, Macedonia oraz Bośnia i Hercegowina. Po kilku latach, dzięki interwencji organizacji Narodów Zjednoczonych i NATO - udało się bałkańską wojnę powstrzymać. Josip Broz Tito urodził się w 1892 roku. 1813 (5) Urodził się Soren Kierkegaard - filozof duński. Wywarł duży wpływ na rozwój myśli racjonalistycznej w europie. Był prekursorem filozofii egzystencjalnej. Najbardziej znane jego dzieła: "Albo - albo" oraz " Bojaźń i drżenie" przetłumaczył na język polski Jarosław Iwaszkiewicz. Należał do myślicieli, którzy najmocniej zakwestionowali filozoficzną koncepcję metafizyczną. Kierkegaard zmarł w 1855 roku. 1818 (5) Urodził się Karol Marks - niemiecki myśliciel i rewolucjonista, twórca teoretycznych podstaw międzynarodowego socjalizmu. Stworzył trzytomowe dzieło "Kapitał", zawierające filozoficzne, społeczne i polityczne uzasadnienie konieczności walki klasy robotniczej z międzynarodowym kapitalizmem. Ściśle współpracował z angielskim organizatorem walki klasy robotniczej - Fryderykiem Engelsem. W 1948 r. wydali "Manifest komunistyczny" wzywający i organizujący robotników do walki o swoje prawa społeczne i ekonomiczne. W krótkim czasie manifest rozpowszechniony został w całej Europie i Ameryce. Działalność Karola Marksa zapoczątkowała ruchy rewolucyjne w całym świecie. Jej praktyczna realizacja znalazła najbardziej dobitny wyraz w Wielkiej Rewolucji Październikowej w Rosji oraz przemianach ekonomicznych i społecznych w Chinach. Marks zmarł w 1883 roku. 1819 (5) W Wilnie urodził się Stanisław Moniuszko - kompozytor, twórca polskiej opery narodowej. Muzyki uczył się, najpierw u swojej matki, później studiował w Warszawie i Berlinie. Od 1840 r. działał w Wilnie jako kompozytor, organista, dyrygent i organizator życia koncertowego. Tworzył pieśni, utwory sceniczne i muzykę religijną. W latach 50. i 60. pełnił funkcję dyrektora Teatru Wielkiego w Warszawie. Na jego scenie, 24 września 1858 r. odbyła się premiera opery "Flis". Dyrygował sam jej twórca. Światową sławę przyniosły mu opery: "Halka", "Straszny dwór" i "Hrabina", porównywana często, ze względu na swój charakter, do epopei narodowej - "Pana Tadeusza". Przez całe życie Moniuszko pisał pieśni osiągające najwyższe szczyty artyzmu, opartych na utworach 91 poetów. Są one zebrane w sześciotomowym "Śpiewniku domowym". Dzięki pieśniom utwory poetyckie, zakazane przez carską cenzurę, docierały pod każdą polską strzechę, wskrzeszały patriotyzm. Jego twórczość odegrała wielką rolę w krzewieniu ducha narodowego w okresie niewoli politycznej. Narodowy charakter muzyki Moniuszki w ogromnym stopniu wpłynął na postawę następnych pokoleń kompozytorów. Zmarł 4 czerwca 1872 roku. 1846 (5) Urodził się Henryk Sienkiewicz (Litwos) - powieściopisarz, nowelista, publicysta, jeden z najwybitniejszych twórców prozy polskiej i światowej. Do największych jego dzieł należą: "Krzyżacy", historyczny cykl powieściowy: "Ogniem i mieczem", "Potop" i "Pan Wołodyjowski". Za powieść "Quo vadis" w 1905 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Wielką popularność na całym świecie zdobył epicko - reportażowy utwór dla dzieci i młodzieży "W pustyni i w puszczy". Prawie wszystkie jego powieści zostały sfilmowane. We wczesnej młodości Henryk Sienkiewicz wydał zbiór opowiadań wpisujących się tematycznie i ideowo w problematykę polskiego pozytywizmu. Jako przykłady niech posłużą takie opowiadania, jak: "Janko muzykant", "Szkice węglem", "Bartek zwycięzca", "Za chlebem". Zmarł w Szwajcarii 15 listopada 1916 r. 25 października 1924 roku prochy wielkiego pisarza, przywiezione ze Szwajcarii, złożono w katedrze św. Jana w Warszawie. 5 maja 2000 r., w parku Łazienkowskim w Warszawie, odsłonięty został pomnik Henryka Sienkiewicza. 1758 (6) Urodził się Maksymilian Robespierre - jeden z najbardziej radykalnych polityków Wielkiej Rewolucji Francuskiej, przywódca Klubu Jakobinów. W miarę radykalizowania się poglądów i nastrojów ludu Paryża, rewolucja zbierała coraz obfitsze, krwawe żniwo. Wydłużały się kolejki do gilotyny. Pod ostrzem jej noży spadały głowy najbardziej oddanych synów rewolucji. Robespierre’a ścięto 28 lipca 1794r. Wraz z nim zgilotynowano Saint Justa i dwudziestu innych rewolucjonistów. 1840 (6) W Wielkiej Brytanii ukazał się w sprzedaży pierwszy na świecie znaczek pocztowy do przyklejania na kopercie. Był to jednopensowy, czarny znaczek, na którym znajdował się wizerunek królowej Wiktorii. W ciągu zaledwie kilku lat w ślady poczty brytyjskiej poszły urzędy pocztowe na całym świecie. Wprowadzenie znaczków przyczyniło się do wielokrotnego zwiększenia usług pocztowych. 1856 (6) Urodził się Zygmunt Freud - austriacki neurolog, psycholog, psychiatra, twórca teorii psychoanalitycznej. Motywów działań ludzkich poszukiwał w nieuświadamianych kompleksach seksualnych. Wywarł wielki wpływ na rozwój psychologii i psychiatrii. Zmarł 23 sierpnia 1939 roku. 1895 (6) We Włoszech urodził się Rudolf Valentino - amerykański aktor filmowy i tancerz, wielki amant kina niemego, bożyszcze tłumów. Gdy miał osiemnaście lat - wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Początkowo otrzymywał podrzędne role. Sławę przyniósł mu film: "Czterej jeźdźcy Apokalipsy", który wszedł na ekrany w 1921r., a utrwaliły ją obrazy: "Syn szejka" i "Dama kameliowa". Jego życie obfitowało w miłosne skandale. Miał opinię biseksualisty. Był narzeczonym polskiej aktorki - Poli Negri. Po przedwczesnej śmierci - 23 sierpnia 1926 r. - jego pogrzeb stał się widownią zbiorowej histerii. Kilka kobiet popełniło samobójstwo. Powstało stowarzyszenie wdów po Rudolfie Valentino, do którego należały tysiące kobiet. 2001 (6) Papież Jan Paweł II, w czasie swej pielgrzymki do Syrii - "Śladami św. Pawła Apostoła", jako zwierzchnik kościoła katolickiego, po raz pierwszy w historii przekroczył próg meczetu. W Damaszku, w meczecie Umajjadów, modlił się o pokój między narodami, o zbliżenie ludzi różnych religii. Tam też przeprosił wyznawców Islamu za wszystkie krzywdy, jakie wyrządzili im chrześcijanie. W meczecie Umajjadów znajduje się grób św. Jana Chrzciciela. 1763 (7) Urodził się książę Józef Poniatowski - bratanek króla Stanisława Poniatowskiego, generał. Był żarliwym orędownikiem ścisłej współpracy Polski z napoleońską Francją. W Księstwie Warszawskim pełnił funkcję ministra wojny. Powierzono mu także naczelne dowództwo armii polskiej. Dowodził wojskiem polskim w bitwie z Austriakami pod Raszynem w 1809 r. Po klęsce oddziały polskie przeniosły się na prawy brzeg Wisły i tam toczyły krwawe boje z Austrią. Gen. Poniatowski należał do bliskich współpracowników cesarza Bonaparte. Dowodził stutysięczną armią polską w wyprawie francuskiej na Moskwę. Idei napoleońskiej był wierny do końca życia, również wtedy, gdy wiedział, że klęska jest nieunikniona. Z okrzykiem: "Bóg mi powierzył honor Polaków i Bogu go oddaję" - zginął w nurtach Elstery w czasie osłaniana odwrotu armii napoleońskiej w bitwie pod Lipskiem 19 października 1813 roku. W historycznej siedzibie Poniatowskich - "Pałacu pod Blachą" w Warszawie mieszczą się instytucje mające wielkie znaczenie dla całego państwa. 1774 (7) Urodził się francuski admirał Francis Beaufort - twórca, stosowanej do dziś w marynarce i meteorologii, dwunastostopniowej skali nazwanej jego imieniem. Wyznacza ona szybkość i siłę wiatru na morzach, wysokość fal i prędkość ich przepływu, a więc - stopień bezpieczeństwa dla ludzi i statków na morzu. 1833 (7) Urodził się w Hamburgu Johannes Brahms - niemiecki kompozytor, jeden z największych symfoników. Osiągnął mistrzostwo w tworzeniu wielkich form. Stosował bardzo urozmaicone rozwiązania harmoniczne i melodyczne. Większość jego dzieł weszła do stałego repertuaru zespołów orkiestrowych, zwłaszcza jego symfonie, koncerty, kwartety, sonaty, a także słynne "Niemieckie requiem". Zmarł 3 kwietnia 1897 roku. 1840 (7) Urodził się Piotr Czajkowski - kompozytor, najwybitniejszy twórca muzyki rosyjskiej w XIX wieku. Do arcydzieł w skali światowej należą balety: "Jezioro łabędzie", "Dziadek do orzechów" i " Śpiąca królewna" oraz opery: "Dama pikowa" i "Eugeniusz Oniegin". Zachwyt budzą jego pieśni, a także "Koncert fortepianowy b - moll" i "Symfonia Szósta Patetyczna". Czajkowski ukształtował wyraźny styl łączący cechy muzyki rosyjskiej z tradycją zachodnioeuropejską. Został skazany za homoseksualną orientację. Zmarł 6 listopada 1893 roku. 1867 (7) Urodził się Władysław Stanisław Reymont - powieściopisarz i nowelista, przedstawiciel realistycznego nurtu w literaturze w okresie Młodej Polski. Zanim zdobył sławę pisarską, pracował jako urzędnik na kolei. Ten motyw często występuje w jego utworach. Największym dziełem Reymonta jest czteroczęściowa powieść "Chłopi" - przedstawiająca różne aspekty życia ludzi na wsi, ich obyczaje, pracę, radości i dramaty. Za tę powieść otrzymał w listopadzie 1924 r. literacką Nagrodę Nobla. Dużą wartość artystyczną i poznawczą mają również powieści: "Komediantka" i "Ziemia obiecana" - ukazujące problemy społeczne, kulturowe i obyczajowe rodzącego się wielkiego ośrodka przemysłowego - miasta Łodzi, na przełomie XIX i XX wieku. Zmarł 5 grudnia 1925 roku. 1868 (7) Urodził się Stanisław Przybyszewski - pisarz i wydawca, tłumacz, publicysta, krytyk literacki i teatralny, jedna z najbardziej barwnych postaci polskiego modernizmu i cyganerii artystycznej przełomu wieków. Przyjaźnił się ze Strindbergiem i Nitschem. Pisał po polsku i niemiecku. Był autorem esejów filozoficznych oraz powieści zawierających ekscytujące wątki erotyczne. Należał do pionierów ekspresjonizmu w literaturze europejskiej. Miał istotny wpływ na program Młodej Polski. W 1899 r. założył w Krakowie czasopismo "Życie". Na jego łamach opublikował manifest p.t. "Confiteor". Głosił, że sztuka nie ma żadnego celu. Jest celem sama w sobie, absolutem, bo jest odbiciem absolutu - duszy. w 1902 r. napisał rozprawę "Studium o dramacie i scenie". Wywierał wielki wpływ na całokształt życia kulturalnego Polski, a zwłaszcza środowiska krakowskiego. Otaczała go aura skandalizujących wydarzeń i alkoholowych ekscesów. Jego norweska żona - Dagny Juell w 1900 r. porzuciła go i z dwojgiem dzieci i innym mężczyzną wyjechała do Niemiec. Przybyszewski zabrał żonę poecie - Janowi Kasprowiczowi. Po latach Tadeusz Boy - Żeleński, który także uległ sile przyciągania przybysza z Niemiec, w swych felietonach wyzna, że Przybyszewski był mizernym artystą, a jego wpływy na literaturę należy przypisać nowym prądom, jakie wnosił w zatęchłe środowisko krakowskie. Na początku wieku Stanisław Przybyszewski przeniósł się do Warszawy. Zmarł 23 listopada 1927 roku. 1828 (8) Urodził się Jean Henri Dunant - szwajcarski filantrop i humanista, założyciel Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. 24 czerwca 1859 r., podczas wojny francusko - austriackiej, rozegrała się wielka bitwa pod Solferino we Włoszech. Naprzeciw siebie stanęło 300 tysięcy żołnierzy. Po jednej stronie Austriacy, po drugiej - Francuzi i Włosi. Dunant był świadkiem cierpień rannych żołnierzy. Umierali w palącym słońcu od ran, z pragnienia, z braku jakiejkolwiek pomocy. Pod wpływem tych przeżyć postanowił założyć organizację, która niosłaby ludziom pomoc i ulgę w cierpieniu. Jego książka "Wspomnienie Solferino" wywarła wstrząsające wrażenie w całej Europie. Dunant stworzył Komitet Pięciu, który w 1864 r. zwołał w Genewie zjazd przedstawicieli szesnastu państw. Podpisano dokument nazwan "Konwencją Genewską". Przyjęto dziesięciopunktowy dokument, który stał się pierwszym aktem międzynarodowego prawa humanitarnego dotyczącego niesienia pomocy rannym na polu bitwy. Konwencja stała się inspiracją dalszych regulacji prawnych, najpierw dla jeńców wojennych, a następnie dla ludności cywilnej. Konwencja Genewska powołała krajowe komitety pomocy rannym, ochronę personelu medycznego w czasie działań wojennych i znak - czerwony krzyż na białym tle. W 1867 r. Dunant został, na skutek własnych niepowodzeń finansowych, zmuszony do rezygnacji z pracy Komitetu Pięciu, wycofał się z aktywnego działania w organizacji. Zamieszkał w przytułku dla ubogich i poświęcił się pisaniu prac służących sprawie polepszenia sytuacji ludzi krzywdzonych. Wśród jego pomysłów było stworzenie światowej organizacji zdrowia, międzynarodowego trybunału sprawiedliwości, a także międzynarodowej organizacji mającej zapobiegać wojnom. Po latach zapomnienia odnalazł go w przytułku dziennikarz i napisał artykuł, który błyskawicznie obiegł całą Europę. Do twórcy Czerwonego Krzyża zaczęły napływać listy ze wszystkich państw. Dunant jako pierwszy otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Zmarł 30 października 1910 roku. 8 maja jest Dniem Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. 1919 (8) W Poznaniu nastąpiła inauguracja działalności Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Był najdalej wysuniętą na zachód polską uczelnią kształcącą nowe kadry inteligencji. Kierownictwo uniwersytetu w swej pracy naukowej dużą wagę przywiązywało do stosunków polsko - niemieckich, tak w wymiarze historycznym, jak i współczesnym. Uczelnia należy do największych i najbardziej prestiżowych zakładów naukowych w Polsce. 1945 (8) W Berlinie, feldmarszałek Johan Keitel, podpisał bezwarunkową kapitulację III Rzeszy Niemieckiej. Kapitulację przyjęli dowódcy armii państw sprzymierzonych - Związku Radzieckiego, Stanów Zjednoczonych Wielkiej Brytanii i Francji. Oznaczało to zakończenie w Europie II wojny światowej. 8. maja obchodzony jest jako Międzynarodowy Dzień Zwycięstwa. Na Dalekim Wschodzie II wojna światowa zakończyła się 2 września 1945 roku. Dowódcy armii amerykańskiej i rosyjskiej przyjęli kapitulację cesarza Japonii. 1980 (8) Zmarł w warszawie Stefan Jarociński - muzykolog, pisarz, krytyk muzyczny, publicysta. Studiował w Warszawie i Paryżu, prawo, socjologię i filozofię. Od 1950 r. związany był z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Najbardziej interesowały go związki między różnymi dziedzinami sztuki. Był wybitnym znawcą kultury francuskiej. Napisał kilka prac poświęconych twórczości Debussy’ego. Książka "Debussy a impresjonizm i symbolizm" przetłumaczona została na wiele języków. Spośród innych utworów Jarocińskiego największym powodzeniem cieszą się: "Mozart", "Antologia krytyki muzycznej XIX i XX wieku" oraz "Orfeusz na rozdrożu" - sylwetki muzyków XX wieku. Uważał, że artystyczna krytyka jest odpowiedzialna na kontakt między twórcą a odbiorcą. Jego książki i eseje publicystyczne napisane są pięknym językiem. Urodził się w 1912 roku. 1989 (8) Ukazał się w Warszawie pierwszy numer "Gazety Wyborczej" - dziennika mającego największą poczytność spośród codziennych wydawnictw prasowych. Redaktorem naczelnym został wybitny publicysta, polityk, historyk - Adam Michnik. Początkowo gazeta była ideowo i organizacyjnie związana z NSZZ "Solidarność", ale drogi dziennika i organizacji związkowej szybko się rozeszły, co znalazło wyraz w żądaniu ówczesnego przewodniczącego Krajowej Komisji NSZZ - Lecha Wałęsy, aby gazeta nie posługiwała się znakiem "Solidarności". Adam Michnik nadał "Gazecie Wyborczej" charakter wydawnictwa niezależnego politycznie i ideowo, służącego sprawie demokracji i tolerancji. 1944 (8) Zmarł Tadeusz Zieliński - pisarz, filolog, historyk, piszący w językach: polskim, rosyjskim i niemieckim. Napisał ponad trzysta prac na tematy kultury antycznej i jej oddziaływania na kulturę europejską. Wiele z nich ma znaczenie ogólnoświatowe. Do takich należą dzieła poświęcone tragedii greckiej, religiom starożytnym i historii antyku: "Religie świata antycznego", "Świat antyczny", "Ciceron". "Z życia idei. Studia i szkice" napisane zostały w języku rosyjskim. Dzieło to przyniosło mu światową sławę. Tadeusz Zieliński zajmował się również twórczością Mickiewicza i Sienkiewicza. Wysoko cenione są jego felietony i artykuły na tematy kulturalne. Urodził się w 1859 roku. 1874 (9) Urodził się Howard Carter - brytyjski naukowiec, archeolog. 4 listopada 1922 r. odkrył schody wiodące do nietkniętego przez tysiąclecia grobowca młodocianego egipskiego faraona - Tutenchamona, który zmarł około 1323 r. p.n.e. Jego grobowiec był jednym z niewielu z nieobrabowanych, dlatego odkrycie go jest tak niezmiernie ważne. W grobowcu znaleziono wielką ilość przedmiotów i bezcennych dzieł sztuki. Mumia 19 - letniego władcy spoczywała w sarkofagu obitym złotą blachą. Znalezisko uznano za największe odkrycie archeologiczne wszystkich czasów. Carter zmarł w 1939 roku. 1924 (9) Urodził się Bułat Okudżawa - rosyjski poeta, muzyk, pisarz, kompozytor, autor refleksyjnych ballad i powieści. Jego pieśni o najgłębszych ludzkich przeżyciach i pragnieniach sprawiały, że był uwielbiany na całym świecie. Do najbardziej wzruszających należą: "Nie wierzcie piechocie", "Trzy miłości", "Modlitwa". Miłośnicy Okudżawy dla niego przebudowali w Moskwie historyczną ulicę Arbat. Często przyjeżdżał do Warszawy i przyjaźnił się z polskimi artystami. Napisał pieśń dla Agnieszki Osieckiej. Zmarł w Paryżu 12 czerwca 1997 roku. 1935 (9) Urodziła się Halina Poświatowska - poetka. Od wczesnej młodości chorowała na serce. Fakt ten miał silny wpływ na charakter jej twórczości. Utwory Haliny Poświatowskiej zawierają nuty smutku i cierpienia oraz refleksję nad nieuchronnym przeznaczeniem. Wydała cztery zbiory poezji, a także biograficzną opowieść "Dla przyjaciela". Pierwszą operację serca miała w Stanach Zjednoczonych w 1958 r. Zmarła w Krakowie podczas drugiej operacji 11 października 1967 roku. 1950 (9) Robert Schuman - polityk, minister spraw zagranicznych Francji, zaproponował Konradowi Adenauerowi - kanclerzowi Niemiec - połączenie produkcji stali i wydobycia węgla w obydwu krajach. W wyniku tej koncepcji, 18 kwietnia 1951 r. powstała Wspólnota Węgla i Stali - pierwsza międzynarodowa organizacja gospodarcza w Europie Zachodniej. Poza Francją i Niemiecką Republiką Federalną - przystąpiły do niej trzy kraje Beneluksu. 25 marca 1957 r. przedstawiciele Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, Niemiec i Włoch podpisali Traktat Rzymski o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Układ wszedł w życie 1 stycznia 1958 roku. Były to początki jednoczenia się Europy, które doprowadziły do powstania Unii Europejskiej. 9 maja jest Dniem Europy. 1987 (9) W Warszawie w Lasku Kabackim rozbił się samolot pasażerski "Tadeusz Kościuszko" – IŁ- 62M, który wystartował do lotu do Nowego Jorku. Samolot, po niespełna dwustukilometrowym locie, gdy piloci spostrzegli usterki w silnikach, zawrócił, aby wylądować na płycie lotniska w Warszawie, niestety, tuż przed lotniskiem nastąpiła ostateczna awaria. Piloci, chcąc zapobiec uderzeniu spadającego samolotu w budynki mieszkalne, skierowali go na przestrzeń niezabudowaną. W pożarze zginęli wszyscy pasażerowie i członkowie załogi - 183 osoby. Była to jedna z największych katastrof lotniczych w powojennej Polsce. 1879 (10) Urodził się Symon Petlura - ukraiński dziennikarz, polityk, zwolennik wolnej Ukrainy. Na początku 1920 r. zawarł układ wojskowo - polityczny z Józefem Piłsudskim. Efektem porozumienia był marsz polskich wojsk na Kijów, a następnie dramatyczny odwrót. Największym i najbardziej krwawym starciem była bitwa o Warszawę w połowie sierpnia 1920 r. Stała się ona punktem zwrotnym w wojnie, gdyż wojska rosyjskie na całym froncie zaczęły się cofać. Po klęsce koncepcji dotyczącej niepodległości Ukrainy i niepowodzeniach w walce z armią bolszewicką, Symon Petlura schronił się na emigracji w Paryżu. 1869 (10) W Stanach Zjednoczonych zakończono budowę pierwszej, transkontynentalnej linii kolejowej, łączącej Atlantyk z Pacyfikiem. Długość linii przekraczała trzy tysiące kilometrów. Wybudowanie trasy miało olbrzymie znaczenie dla rozwoju amerykańskiej gospodarki, tworzenia się nowych stosunków społecznych oraz umacniania się spoistości tego olbrzymiego kraju. Wzdłuż linii kolejowej powstawały nowe miasta oraz zakłady produkcyjne i usługowe. Ułatwiając pokonywanie dalekich odległości i zbliżając ludzi do siebie, kolej sprzyjała tworzeniu się nowych więzi międzyludzkich. 1933 (10) W Niemczech wydano dekret o publicznym paleniu książek uznanych przez rząd Hitlera za niesprzyjające nazistowskiej ideologii. Pierwsze stosy zapłonęły już w kilka dni po opublikowaniu dekretu. Palono nie tylko niemieckie wydawnictwa, ale również innych europejskich pisarzy. Był to początek praktycznego wprowadzania w czyn polityki NSDAP w Niemczech, a następnie w innych państwach podbitej Europy. Z największą zaciekłością niszczone były książki autorów żydowskich. 1940 (10) Wojska hitlerowskie, po wkroczeniu do Belgii, Holandii i Luksemburga, rozpoczęły ofensywę przeciwko Francji. Linia Maginota - system potężnych i bardzo kosztownych umocnień obronnych wzdłuż całej granicy francusko niemieckiej, zbudowanych w latach 30. XX wieku - została całkowicie ominięta i okazała się bezużyteczna. Francuzi mieli wielki potencjał zbrojeniowy, ale nie chcieli walczyć. Akcja wojsk niemieckich zakończyła się po niespełna 40 dniach - 17 czerwca podbiciem całej Francji. Akt kapitulacji przedstawiciele rządu francuskiego podpisali w tym samym wagonie kolejowym w Compaigne pod Paryżem, w którym w listopadzie 1918 roku kapitulację podpisali przedstawiciele Niemiec. W wyniku poddania się Francji, w Vichy powstał kolaboracyjny rząd francuski, współpracujący z władzami hitlerowskich Niemiec, na którego czele stanął weteran pierwszej wojny światowej - marszałek Petain. Jednocześnie rozpoczęło się organizowanie francuskich sił oporu pod kierownictwem gen. Charles’a de Gaulle’a. Francja została wyzwolona przez wojska alianckie skoncentrowane na froncie zachodnim, latem w 1944 roku. 1941 (10) Rudolf Hess - zastępca Adolfa Hitlera, wyskakując z samolotu ze spadochronem nad terytorium Szkocji dotarł z tajną misją do Wielkiej Brytanii. Miał wynegocjować z rządem angielskim układ pokojowy. Władze Niemiec chciały mieć wolną rękę w wojnie na Wschodzie i skoncentrować tam cały potencjał militarny. Hess został aresztowany i osadzony w więzieniu. Po wojnie w procesie norymberskim skazano go na dożywocie. Po czterdziestu latach - w 1987 r. - powiesił się w celi berlińskiego więzienia Spandau. 1945 (10) Po sześciu latach milczenia, ponownie zabrzmiał na cztery strony świata krakowski hejnał z wieży Bazyliki Mariackiej. Hejnał grany jest przez trębacza o każdej pełnej godzinie, a w południe każdego dnia transmituje go Polskie Radio w Programie Pierwszym. Tradycja hejnału krakowskiego sięga ponad 600 lat i jest najdłuższa w Europie. 1812 (11) Do angielskich sal balowych po raz pierwszy został wprowadzony walc - przyjęty bardzo niechętnie przez znaczną część społeczeństwa. Początkowo uznano go za taniec niesmaczny i niemoralny, ale po kilkunastu latach opanował całą Europę i Amerykę. Walc angielski stał się tańcem najbardziej powszechnym, mającym duże walory estetyczne. Mimo upływu lat, jego popularność nie maleje. Zajmuje jedną z głównych pozycji w tańcach klasycznych. 1895 (11) Urodził się Jan Parandowski - pisarz, historyk, tłumacz, wielki mistrz prozy. Należał do najwybitniejszych znawców starożytności i kultury śródziemnomorskiej. Przez długie lata pełnił funkcję przewodniczącego polskiego Pen Clubu. Dzieła literackie Parandowskiego: "Mitologia Greków i Rzymian", "Dysk olimpijski ", "Alchemia słowa" - przetłumaczone zostały na wiele języków. Wielkim powodzeniem cieszą się jego zapiski autobiograficzne, rozmaite szkice i eseje oraz zbeletryzowane biografie, między innymi - Petrarki i Oskara Wilda "Król życia". Z utworów wspomnieniowych najbardziej znane są: "Niebo w płomieniach" i "Godzina śródziemnomorska". Przetłumaczył wiele dzieł literackich, a wśród nich - "Odyseję" i "O wojnie domowej" Juliusza Cezara. Jan Parandowski zmarł 26 września 1978 roku. 1904 (11) Urodził się Salvador Dali - hiszpański malarz, surrealista, grafik, teoretyk malarstwa. Sam siebie nazywał "artystą boskim". Należy do najwybitniejszych, a zarazem najbardziej kontrowersyjnych twórców dwudziestego wieku. Stworzył własną metodę twórczą, którą określił jako "paranoiczno - krytyczną". Napisał dziennik "Moje sekretne życie ". Ważnym kierunkiem jego działalności artystycznej były ilustracje do książek. Ilustrował między innymi - "Komedię boską" Dantego, "Don Kichota" Cervantesa, a także bajki La Fontaine’a. Zmarł 23 stycznia 1989 roku. 1951 (11) Opatentowano komputerową pamięć operacyjną. Wynalazek przyczynił się do burzliwego rozwoju informatyki. W latach 70., mimo, że urządzenia komputerowe były ciężkie i zajmowały dużo miejsca, informatyka zaczęła opanowywać wszystkie dziedziny życia. Wynalezienie komputera miało w dziejach ludzkości przełomowe znaczenie. Potężnym impulsem w rozwoju informatyki stało się skonstruowanie małego komputera do użytku indywidualnego. Produkcja urządzeń komputerowych i programów informatycznych należy do najszybciej rozwijających się gałęzi przemysłowych na świecie. 330 (12) Został założony Konstantynopol - stolica wielkiego państwa na Bałkanach i w Azji mniejszej - cesarstwa bizantyńskiego. Wkrótce miasto stało się centrum kultury średniowiecznej Europy. Przez ponad tysiąc lat Konstantynopol był siedzibą cesarzy Bizancjum. Na początku drugiego tysiąclecia na Bliskim Wschodzie w szybkim tempie rozwijały się państwa, w których dominowały społeczne, polityczne i religijne ruchy związane z islamem. Cechowała je wielka ekspansywność ideologiczna i agresywność militarna. Konstantynopol upadł pod naporem armii tureckiej w 1453 roku. Turcy okupowali państwa bałkańskie ponad 400 lat. 1364 (12) Król Polski - Kazimierz Wielki - powołał do życia Akademię Krakowską. Jej celem było kształcenie kadr niezbędnych dla prawidłowego rozwoju państwa. Prośbę o zgodę na otwarcie w Krakowie uczelni - Studium Generale - król złożył do papieża Urbana Piątego 17 marca 1363r. W 1400 roku, podupadającą uczelnię wsparła królowa Jadwiga, przeznaczając na jej potrzeby wszystkie swoje kosztowności. Ponadto wyjednała u papieża, aby w Akademii Krakowskiej został utworzony Wydział Teologiczny, który wówczas był niejako koroną każdej uczelni. Dzięki pomocy królowej Jadwigi uniwersytet stał się uczelnią odgrywającą ważną rolę w Europie. W celu upamiętnienia tego wydarzenia uczelni nadano nazwę - Uniwersytet Jagielloński. 1817 (12) W Warszawie po raz pierwszy ustalono kurs papierów wartościowych emitowanych w Królestwie Kongresowym. Ta historyczna operacja finansowa stała się początkiem giełdy warszawskiej. Pierwsza giełda na świecie rozpoczęła działalność w Nowym Jorku przy ulicy Wall Street 17 maja 1792 roku. Giełda nowojorska do dziś odgrywa pierwszorzędną rolę w świecie w obrocie papierami wartościowymi. 1926 (12) Spod warszawskiego Sulejówka, na czele swych wiernych wojsk, wyruszył Józef Piłsudski i wkroczył do Warszawy w celu obalenia dotychczasowego rządu pod kierownictwem Wincentego Witosa. Walki na ulicach miasta trwały trzy dni. Zginęło ponad 400 żołnierzy, a około 3000 zostało rannych. Wojskami wiernymi Piłsudskiemu dowodzili generałowie: Józef Beck i Gustaw Dreszer. 15 maja Józef Piłsudski spotkał się na Moście Poniatowskiego z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim. Nie chcąc dopuścić do dalszego rozlewu krwi i rozszerzenia się bratobójczej wojny, prezydent przekazał mu władzę w państwie. Celem przewrotu było wzmocnienie Polski poprzez zlikwidowanie chaosu parlamentarnego. Marszałka Piłsudskiego niepokoiły także wydarzenia w polityce zagranicznej - pakt w Locarno - sojusz między Niemcami i Związkiem Radzieckim oraz przyjęcie przez państwa zachodnie kierunków politycznych, które umożliwiały Niemcom marszu na wschód. Po przewrocie majowym rządy objął gabinet premiera Kazimierza Bartla. Marszałek Józef Piłsudski - organizator zamachu majowego - został ministrem spraw wojskowych. On jednak odgrywał decydującą rolę w autorytarnym rządzeniu państwem. Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku. Jego szczątki złożono w podziemiach katedry wawelskiej. Część historyków wyraża opinię, że marszałek Piłsudski, organizując bunt przeciw władzy państwowej, nie planował konfliktu zbrojnego. Jego wystąpienie miało być demonstracją siły. Był przekonany, że jego wojska bez walki opanują Warszawę, a prezydent zdymisjonuje rząd Witosa i powoła nowy gabinet, ale wypadki, ku wielkiemu zaskoczeniu Piłsudskiego, przybrały zupełnie inny obrót. 1917 (13) Według źródeł kościelnych, w Fatimie w środkowej Portugalii nastąpiło, pierwsze z sześciu, objawienie Matki Bożej. Świadkami objawienia było troje wiejskich dzieci - Hiacynta, Łucja i Franciszek. Ostatnie objawienie miało miejsce 13 października 1917 roku. Spośród trójki dzieci najdłużej żyła Łucja. Zmarła 13 lutego 2005 roku, mając 98 lat. Fatima stała się miejscem pielgrzymek z całego świata. 1981 (13) Na placu św. Piotra w Rzymie dokonano zamachu na życie papieża Jana Pawła II. Zamachowcem był turecki terrorysta - Mehmet Ali Agca. Papieża dosięgły dwie kule. Po operacji trwającej kilkanaście godzin i kilkumiesięcznym leczeniu Jan Paweł II, niemal cudem, powrócił do zdrowia i podjął swe normalne zadania. 22 lipca 1981 r., włoski wymiar sprawiedliwości wydał wyrok skazujący Ali Agcę na dożywotnie więzienie. W czerwcu 2000 roku został ułaskawiony i wysłany do Turcji, gdzie osadzono go w więzieniu za wcześniejsze zabójstwo tureckiego dziennikarza. Dotychczas nie zdołano wykryć faktycznych sprawców zamachu na papieża. 1792 (14) Pod przewodnictwem magnatów: Seweryna Rzewuskiego, Ksawerego Branickiego i Szczęsnego Potockiego zawiązana została konfederacja targowicka. Deklarację programową konfederacji opracował Seweryn Rzewuski. Znosiła ona wszystkie ustawy i prawa uchwalone przez Sejm Wielki, a zawarte w Konstytucji 3 Maja. Celem konfederacji targowickiej było niedopuszczenie do jakichkolwiek zmian ustrojowych w Polsce wzmacniających kraj i zwiększających władzę królewską. Na prośbę władz Targowicy, 18 maja 1792 roku, do Polski wkroczyła stutysięczna armia rosyjska. Konstytucja 3 maja została obalona. W wyniku działań konfederacji targowickiej, 7 maja 1793 roku, nastąpił drugi rozbiór Polski, w którym udział wzięły Prusy i Rosja. 1816 (14) Nastąpiła inauguracja działalności Uniwersytetu Warszawskiego. Utworzono go z połączenia szkoły prawa i administracji oraz szkoły lekarskiej. Przez długi czas funkcjonował, jako jedyna wyższa uczelnia w Polsce pod zaborem rosyjskim. Po Powstaniu Listopadowym uniwersytet przechodził różne okresy, w których zmieniała się jego nazwa i status. 15 listopada 1862 odrodził się, jako Szkoła Główna. Miano "Uniwersytet Warszawski" otrzymał 15 listopada 1915 roku. Uczelnia należy do największych i najbardziej prestiżowych w świecie. 1912 (14) Zmarł August Strindberg - szwedzki pisarz, dramaturg i poeta. W dramatach Strindberga prawie zawsze występuje konflikt małżeński, nienawiść między mężczyzną i kobietą, piekło życia rodzinnego. Według Strindberga winę prawie zawsze ponosi kobieta. Strindberg buntował się przeciw kobietom dążącym do równouprawnienia z mężczyznami, sięgającymi po stanowiska. Uważał, że miejsce kobiety jest przy ognisku domowym. Większość jego utworów została sfilmowana. 1948 (14) Zostało proklamowane państwo Izrael ze stolicą Tel Awiwie. Idea wolnego państwa żydowskiego ożyła już w XIX wieku. Głosił ją Teodor Herzl, inicjator ruchu syjonistycznego, w książce p.t. "Der Judenstaat" ("Państwo Żydów"). Z okazji Światowego Kongresu Syjonistycznego w Bazylei w 1897 r. napisał: "Jeżeli nie za 5 lat, to za 50 lat państwo żydowskie stanie się rzeczywistością". Na jego apel do Palestyny zaczęli przyjeżdżać Żydzi ze wszystkich stron świata. Od samego początku państwo izraelskie pozostaje w nieustającym konflikcie ze swymi arabskimi sąsiadami. 1955 (14) W Warszawie podpisane zostało porozumienie pomiędzy rządami socjalistycznych państw europejskich o powołaniu do życia międzynarodowej organizacji militarnej pod nazwą "Układ Warszawski". Był on odpowiedzią na powstanie NATO - związku wojskowego państw zachodnich. Do Układu Warszawskiego należały: Bułgaria, Czechosłowacja, Niemiecka Republika Demokratyczna, Polska, Rumunia, Węgry i Związek Radziecki. Zadaniem układu była obrona granic zrzeszonych państw, wspólne działanie wobec wszelkich zagrożeń, zewnętrznych i wewnętrznych. 1 lipca 1991 r., w wyniku zmian politycznych i ekonomicznych, jakie dokonały się w Europie, Doradczy Komitet Polityczny Układu Warszawskiego podpisał w Pradze protokół o rozwiązaniu układu. 1567 (15) W Cremonie został ochrzczony Claudio Monteverdi - jeden z największych geniuszy w historii muzyki, twórca "Orfeusza" - pierwszego arcydzieła w dziejach opery. Młode lata spędził w rodzinnym mieście. Tutaj też opublikował pierwsze swoje kompozycje. Około 1590 r. został członkiem kapeli Vincenza Gonzagi i tu został do śmierci swego protektora - do 1612 r. W tym okresie powstały kolejne księgi madrygałów. Wielkie znaczenie ma księga piąta. W przedmowie do niej kompozytor przedstawił różnice między stylem starym i nowym - "Prima i seconda prattica". Ta druga oznacza podporządkowanie muzyki słowu. Od 1613 Monteverdi pełnił funkcję maestro di capella w bazylice św. Marka w Wenecji. W muzyce sakralnej najważniejszą pozycję zajmują "Nieszpory Marii Panny". Z jego licznych dzieł dramatycznych zachowały się, skomponowane w ostatnich latach życia, "Powrót Ulissesa do ojczyzny" i "Koronacja Poppei". Monteverdi w decydujący sposób przyczynił się do powstania nowych środków ekspresji. Jego ciągle fascynująca twórczość stała się pomostem między stylem renesansowym i barokowym. 1859 (15) Urodził się Piotr Curie - francuski fizyk, mąż Marii Skłodowskiej. Ślub cywilny wzięli w Paryżu 26 lipca 1895 r. Oboje byli laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie pierwiastków promieniotwórczych. Małżeństwu Curie urodziły się dwie córki - Irena i Ewa. Piotr Curie zginął na paryskiej ulicy 19 kwietnia 1906 r. pod kołami dwukonnego, ciężkiego wozu. Maria urodziła się na Lubelszczyźnie w 1867, a zmarła 4 lipca 1934 roku. 1891 (15) Urodził się Michał Afanasjewicz Bułhakow - pisarz rosyjski, dramaturg, nowelista, publicysta. Największą sławę przyniosła mu napisana pod koniec życia, powieść społeczno - filozoficzna "Mistrz i Małgorzata". Ukazuje w niej życie elity kulturalnej w porewolucyjnej Moskwie oraz - w alegorycznej postaci - skutki totalitarnego ustroju. Wysoko cenione są również jego opowiadania: "Zapiski na mankietach" i "Psie serce " oraz powieść - o końcu przedrewolucyjnego świata: "Biała Gwardia". Sztuka "Szkarłatna Wyspa" jest śmiałą obroną wolności słowa. Bułhakow nie cieszył się pełną wolnością. Nie pozwolono mu wyjechać za granice Rosji. Powieść "Mistrz i Małgorzata", należąca do największych osiągnięć literatury światowej, wywiera wstrząsające wrażenie. Zaczyna się wypadkiem tramwajowym spowodowanym przez szatana. W Związku Radzieckim czytelnicy mogli ją poznać częściowo w 1966 r., a w całości dopiero - w okresie "pierestrojki". Bułhakow zmarł 10 marca 1940 roku. 1935 (15) W Moskwie oddano do użytku pierwszy odcinek metra. Kolej podziemna funkcjonuje w większości dużych miast Rosji i krajów powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego. Do linii najdłuższych, przewożących największą liczbę pasażerów - należą metra w Moskwie, Sankt Petersburgu i Kijowie. 1955 (15) W Wiedniu podpisano traktat o wycofaniu się z terytorium Austrii państw okupacyjnych - Francji, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego. Austria zobowiązała się do przestrzegania statusu państwa neutralnego. Nie może należeć do żadnego bloku militarnego ani tworzyć i utrzymywać własnych sił zbrojnych. 1657 (16) Nieopodal Pińska na Polesiu, został zamordowany Andrzej Bobola - jezuita i kapłan. Urodził się w Strachocinie koło Sanoka w 1591 r. Do zakonu jezuitów wstąpił, mając 20 lat. Skończył studia filozoficzno - teologiczne. Pracował w Warszawie, Nieświeżu, Płocku, ale najdłużej w Wilnie. Ostatnie pięć lat życia poświęcił pracy misjonarskiej wśród ludności na Polesiu. Przez lasy i bezdroża docierał do mieszkańców - katolików i prawosławnych, niosąc im pomoc duchową. Nazywano go łowcą dusz. Nie podobało się to Kozakom. Zamordowali go w okrutny sposób. W 1938 r. został kanonizowany jako męczennik za wiarę. Papież Pius XII poświęcił mu odrębną encyklikę. Św. Andrzej Bobola został ogłoszony jako jeden z patronów Polski. Jego relikwie znajdują się w Kościele św. Andrzeja Boboli w Warszawie. 1902 (16) W Sosnowcu urodził się Jan Kiepura - śpiewak, tenor, znakomity amant filmowy, ulubieniec tłumów, jeden z największych artystów sceny operowej dwudziestego stulecia. Debiutował na początku lat 20. Występował na największych scenach świata - w Paryżu, Londynie, Wiedniu, mediolańskiej La Scali, w Ameryce Północnej i Południowej. Porywał publiczność pięknie brzmiącym głosem, temperamentem, radością życia i doskonałą prezencją. W latach 30. występował w licznych filmach oraz przedstawieniach operetkowych. W 1934 r. poznał w Londynie równie wielką artystkę - śpiewaczkę i aktorkę filmową - Martę Eggerth, nazwaną "Słowikiem Budapesztu". Imponowała wspaniałym sopranem koloraturowy oraz zachwycała niezwykłą urodą i wdziękiem. Pobrali się dwa lata później. Odtąd występowali przeważnie razem na scenie i w filmach. Stanowili najsłynniejszą parę artystów na świecie. Przed II wojną światową Kiepura wyjechał do Stanów Zjednoczonych i pozostał tu do końca życia. Wyprzedzał swoją epokę, gdyż chętnie śpiewał dla wielotysięcznych tłumów, stojąc na dachu własnego samochodu lub na balkonie teatru czy hotelu. Był bohaterem masowej wyobraźni. W czasie wojny wielokrotnie dochody ze swych koncertów przeznaczał na polską armię na Zachodzie. Po wojnie ostatni raz w Polsce był w 1958 r. Zmarł 15 sierpnia 1966 roku. Zgodnie ze swym ostatnim życzeniem, spoczął na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. 15 maja 2002 r. w Sosnowcu odsłonięty został pomnik Jana Kiepury autorstwa Tadeusza Markiewicza i Gabriela Karbowskiego. 1920 (16) Urodził się Leopold Tyrmand - pisarz, dziennikarz, publicysta, krytyk muzyczny. Należał do wybitnych znawców jazzu. Począwszy od 1956 r. organizował festiwale tej muzyki. Wraz ze Stefanem Kisielewskim napisał książkę "U brzegów jazzu". Jego zbiory opowiadań cieszyły się wielką poczytnością, zwłaszcza młodzieży, a powieść "Zły", która wyszła w 1955 r., należała do największych bestsellerów tego okresu. Podobnym powodzeniem cieszył się "Dziennik 1954". Zmarł na emigracji w Stanach Zjednoczonych w 1985 roku. 1620 (17) Na targowisku w Turcji ustawiono pierwszą na świecie karuzelę. Wprawiano ją w ruch siłą ludzkich rąk. W następnych wiekach karuzela, jako przedmiot rozrywki i zabawy, została upowszechniona na wszystkich kontynentach. Z biegiem czasu, siłę ludzkich mięśni zastąpiono napędem elektrycznym. Oprócz krzesełek, zawieszano na jej linkach drewniane koniki, łabędzie, karoce, łódki, samochody i samoloty. W masowej rozrywce karuzela nadal stanowi jedno z najbardziej popularnych urządzeń zabawowych dla dzieci. 1870 (17) Urodził się Lucjan Rydel - poeta, dramaturg, prozaik i tłumacz, historyk sztuki i literatury. Spod jego pióra wyszły szkice historyczne, baśń dramatyczna: "Zaczarowane koło", widowisko jasełkowe: "Betlejem polskie", trylogia historyczna: "Zygmunt August" oraz liczne tłumaczenia. Należał do elity kulturalnej Młodej Polski. Jest prototypem postaci pana młodego z "Weselu". 20 listopada 1900 r., zgodnie z modą młodopolską, Rydel poślubił córkę chłopa z podkrakowskich Bronowic - Jadwigę Mikołajczykównę. Wydarzenie to zainspirowało Stanisława Wyspiańskiego do napisania dramatu pt. "Wesele", należącego do arcydzieł literatury polskiej. Lucjan Rydel zmarł 8 kwietnia 1918 roku. . 2007 (17) Zmarł Wiktor Zin - architekt i rysownik, pedagog, znawca zabytków i przyrody. 1868 (18) Urodził się Mikołaj II - ostatni car Rosji. Jego koronacja odbyła się w Moskwie 26 maja 1896 r. Rosyjska monarchia została obalona w wyniku rewolucji lutowej. Mikołaj II abdykował 3 marca 1917 r. Dynastia Romanowów panowała w Rosji od 1613 roku. Po wybuchu Wielkiej Rewolucji Październikowej, na polecenie władz bolszewickich, 18 lipca 1918 r. Mikołaj II został rozstrzelany w Jekaterynburgu. Zabito także członków jego rodziny. W sierpniu 2000 roku, wśród tysiąca męczenników prawosławnych, został wraz z rodziną - żoną, dwiema córkami i synem, kanonizowany przez patriarchę Wszechrusi - Aleksieja II, jako męczennik za wiarę chrześcijańską. Jest świętym prawosławia. Szczątki zamordowanej rodziny carskiej zostały sprowadzone do Sankt Petersburga i pochowane w podziemiach świątyni. 1905 (18) Urodził się Władysław Hańcza - aktor teatralny i filmowy, reżyser, jeden z najwybitniejszych ludzi polskiej sceny. Występował w teatrach Krakowa, Łodzi i Warszawy, a także w telewizyjnym serialu Jana Rybkowskiego "Chłopi" w roli Boryny oraz w filmie "Sami swoi" Sylwestra Chęcińskiego jako Kargul. Był wykładowcą w Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Zmarł 19 listopada 1977 roku. 1920 (18) W Wadowicach urodził się Karol Wojtyła - ksiądz, arcybiskup krakowski, kardynał, 264 biskup Rzymu, najwyższy kapłan w kościele rzymsko - katolickim, zwierzchnik państwa watykańskiego - papież Jan Paweł II. Kalendarium: 18 maja 20 - narodziny w Wadowicach. 20 czerwca 1920 - chrzest w kościele parafialnym. wrzesień 1926 - rozpoczęcie nauki w szkole powszechnej. 13 kwietnia 1929 - śmierć matki. wrzesień 1930 - rozpoczęcie nauki w Państwowym Męskim Gimnazjum im. Marcina Miechowity (profil neoklasyczny). 5 grudnia 1932 - śmierć brata. maj 1938 - egzamin dojrzałości, bierzmowanie. sierpień 1938 - przeprowadzka z ojcem do Krakowa. październik 1938 - rozpoczęcie studiów polonistycznych w Uniwersytecie Jagiellońskim. marzec - październik 1940 - praca gońca restauracyjnego. październik 1940 - początek pracy w Zakładach Solvay. 18 lutego 1941 - śmierć ojca. 22 sierpnia 1941 - inauguracja działalności tajnego Teatru Rapsodycznego, udział w przedstawieniach. październik 1942 - początek studiów teologicznych w konspiracyjnym Seminarium Duchownym. marzec 1943 - pożegnanie z pracą w Teatrze Rapsodycznym. 1 listopada 1945 - praca na Wydziale Teologicznym UJ (stanowisko młodszego asystenta). 1 listopada 1946 - święcenia kapłańskie. 10 listopada 1946 - wyjazd na studia doktoranckie do Rzymu. czerwiec 1948 - doktorat z teologii (Angelicum) lipiec 1948 - początek pracy duszpasterskiej (wikariat w Niegowici) grudzień 1948 - doktorat w Uniwersytecie Jagiellońskim. marzec 1949 - wikariat w parafii św. Floriana w Krakowie 1 września 1951 - początek urlopu naukowego na przygotowanie pracy habilitacyjnej grudzień 1953 - habilitacja w Uniwersytecie Jagiellońskim 1954 - rozpoczęcie pracy wykładowcy katolickiej nauki społecznej w seminariach duchownych oraz kontraktowego wykładowcy historii doktryn etycznych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 1956 - etat zastępcy profesora KUL listopad 1957 - objęcie kierownictwa Katedry Etyki KUL lipiec 1958 - sakra biskupia w Krakowie czerwiec 1962 - wybór na wikariusza kapitulnego archidiecezji krakowskiej 11 października 1962 - wyjazd na I sesję Soboru Watykańskiego II 5 -15 grudnia 1963 - pielgrzymka do Ziemi Świętej 30 grudnia 1963 - nadanie godności arcybiskupa metropolity krakowskiego maj 1967 - nadanie godności kardynalskiej lato 1969 - pobyt w Kanadzie i USA luty 1973 - udział w Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym w Melbourne, pobyt w Australii, Nowej Zelandii, Nowej Gwinei oraz na Filipinach wrzesień 1974 - pobyt w RFN luty 1975 - udział w Międzynarodowym Kolokwium Fenomenologicznym w Szwajcarii wrzesień 1975 - pobyt w NRD 16 października 1978 - wybór na papieża 22 października 1978 - uroczysta inauguracja pontyfikatu 2 kwietnia 2005, godz. 21.37 - śmierć papieża - Jana Pawła II. 1944 (18) Żołnierze drugiego Korpusu Polskiego, pod dowództwem gen. Władysława Andersa, po ciężkich walkach trwających siedem dni zdobyli wzgórze Monte Cassino, otwierając aliantom drogę na Rzym. W walkach śmierć poniosło 923 żołnierzy, ponad trzystu zaginęło, a około trzech tysięcy odniosło rany. O wzgórze Monte Cassino żołnierze alianccy walczyli od 12 stycznia 1944 r., ale sztandary zwycięstwa, na szczycie Monte Cassino, zatknęli dopiero Polacy. Bitwa na wzgórzu Monte Cassino została utrwalona w pieśni Feliksa Konarskiego "Czerwone maki na Monte Cassino" i literackim reportażu Melchiora Wańkowicza "Monte Cassino". 1593 (19) Urodził się Jacob Jordaens - niderlandzki malarz, należący obok Rubensa i Van Dycka do największych twórców flamandzkich tego czasu. Tworzył kompozycje rodzajowe, religijne, alegoryczne i portrety. Wiele uwagi poświęcał malarstwu dekoracyjnemu. Był mocno związany z rodzimą tradycją malarstwa barokowego. Jego obrazy cechuje pochwała obfitości i żywiołowej radości życia. W Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się obraz Jordaensa "Adoracja Dzieciątka". Artysta zmarł w 1678 roku. 1862 (19) W Warszawie powołano do życia Muzeum Sztuk Pięknych, przekształcone wkrótce w Muzeum Narodowe. Gromadzi ono dzieła sztuki obrazujące historię oraz rozwój kultury duchowej i materialnej narodu polskiego. W czasie okupacji hitlerowskiej Muzeum było nieczynne. Część eksponatów udało się uratować. Po wojnie wznowiło działalność już 4 maja 1945 r. Jego dyrektorem został ponownie, mianowany w 1936 r., prof. Stanisław Lorentz. Z jego inicjatywy w 1946 r. w muzeum została otwarta wystawa "Warszawa oskarża". Przedstawiała ona dokumenty świadczące o bezwzględnym terrorze władz okupacyjnych wobec mieszkańców Warszawy, a także dowody totalnego niszczenia - równania z ziemią - stolicy Polski po Powstaniu Warszawskim. Na wystawie znalazły się również dokumenty obrazujące zbrojny opór ludności Warszawy wobec hitlerowskiego okupanta. Wystawa "Warszawa oskarża" odegrała wielką rolę w ukazaniu światu potwornych zbrodni dokonanych przez niemieckie władze w stolicy Polski. 1976 (19) Zmarł Julian Krzyżanowski - historyk literatury, jeden z najwybitniejszych znawców polskiego folkloru, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk. Wykładał w uczelniach zagranicznych i Uniwersytecie Warszawskim. Opracował zbiór pięciu tysięcy przysłów polskich "Mądrej głowie dość dwie słowie" i wiele innych antologii z tej dziedziny. Wielkie znaczenie dla nauki polskiej ma jego wnikliwa i rzetelna synteza "Dzieje literatury polskiej od początku do czasów najnowszych". Julian Krzyżanowski urodził się 4 lipca 1892 roku. 1799 (20) Urodził się Honoriusz Balzac - francuski pisarz i nowelista, jeden z najwybitniejszych twórców literatury XIX wieku. Nazywany jest ojcem francuskiej powieści realistycznej. Jego 85 - tomowy cykl powieściowy "Komedia ludzka", przedstawia obraz życia społecznego, obyczajowego i kulturalnego we Francji w okresie po Wielkiej Rewolucji. Duża część jego powieści, jak na przykład: "Ojciec Goriot", "Stracone złudzenia", "Kuzynka Bietka" czy "Eugenia Grandet" - weszły do kanonów literatury światowej. Przez wiele lat wymieniał listy z Polką z Podola - Eweliną Hańską z Rzewuskich, a pod koniec życia, po śmierci jej męża, pojął ją za żonę. Balzac zmarł 18 sierpnia 1850 roku. Jego utwory przetłumaczył na język polski Tadeusz Boy - Żeleński. 1881 (20) Na Rzeszowszczyźnie urodził się Władysław Sikorski - mąż stanu, generał, uczestnik pierwszej wojny światowej, jeden z dowódców w wojnie antybolszewickiej w 1920 r. Po przewrocie majowym musiał opuścić Polskę, gdyż nie popierał polityki obozu Józefa Piłsudskiego. W listopadzie 1939 r. został mianowany na naczelnego wodza polskich sił zbrojnych na Zachodzie i premiera polskiego rządu na emigracji w Londynie. Funkcje te pełnił przez cztery lata. Dzięki jego staraniom i układowi z rządem Rosji radzieckiej w 1941 r., powstała w Związku Radzieckim armia polska, która następnie poprzez Iran została przetransportowana do zachodniej Europy. Władysław Sikorski strzegł interesów Polski w okresie II wojny światowej. Zginął śmiercią tragiczną w wypadku lotniczym w Gibraltarze 4 lipca 1943 roku. Okoliczności jego śmierci dotychczas nie zostały wyjaśnione. Rząd brytyjski utajnił dokumenty związane z tym wydarzeniem. 1919 (20) W Skrzelczycach koło Kielc urodził się Gustaw Herling - Grudziński - pisarz, nowelista, publicysta, krytyk literacki. Najbardziej znane jego dzieła to: "Dziennik pisany nocą" i "Inny świat" oraz liczne opowiadania. Dwa lata przebywał w obozie pracy na północy ZSRR pod Archangielskiem. Po wydostaniu się z Rosji uczestniczył w bitwie pod Monte Cassino. W swoich utworach opisał tragiczne przeżycia i cierpienia Polaków zesłanych do radzieckich łagrów. Należał do współzałożycieli paryskiej "Kultury" i bliskich współpracowników Jerzego Giedroycia. Zdecydowany antykomunizm poróżnił go pod koniec życia z redaktorem "Kultury" do tego stopnia, że wycofał z tego czasopisma druk "Dziennika pisanego nocą". Miał swój dom w Neapolu. Zmarł 4 lipca 2000 roku. 1932 (20) Urodził się Andrzej Drawicz - pisarz, tłumacz, krytyk literacki, historyk literatury polskiej i rosyjskiej. Należał do wybitnych znawców kultury wschodnioeuropejskiej. Przetłumaczył na język polski wiele utworów poetyckich i epickich z literatury rosyjskiej. W latach 1989-1991 powierzono mu stanowisko prezesa Komitetu do Spraw Radia i Telewizji. Był orędownikiem zbliżenia polsko - rosyjskiego. Zmarł 15 maja 1997 roku. 1894 (20) W Krakowie urodziła się Ewa Bandrowska - Turska - śpiewaczka. Należała do najwybitniejszych polskich artystek wokalnych. Debiutowała w Operze Warszawskiej. Występowała również na scenach poznańskich i lwowskich. W latach 30. gościła w Paryżu. Tam rozpoczęła się jej międzynarodowa kariera. Dała się poznać jako niezrównana wykonawczyni pieśni. Wielu twórców dla niej komponowało utwory wokalne. Szymanowski opracował na orkiestrę "Pieśni księżniczki z baśni". Koncertowała w całej Europie i Stanach Zjednoczonych. Szczególnie gorąco przyjmowano ją w Związku Radzieckim. Ewa Bandrowska - Turska dysponowała sopranem o wszechstronnych możliwościach. Występowała w rolach lirycznych i dramatycznych. Rozstała się ze sceną w 1960 r. Wystąpiła wówczas w tytułowej roli Hrabiny z opery Moniuszki. Zmarła w 1979 roku. 1265 (21) Urodził się Dante Alighieri - włoski poeta, prekursor renesansu w literaturze, autor prozy i wierszy. Stworzył jedno z największych dzieł w epoce średniowiecza - epicki poemat "Boska komedia". Opowiada w nim o swej duchowej podróży do piekła i czyśćca. Poeta rozważa najważniejsze zagadnienia ówczesnej myśli filozoficznej i moralnej. Utwór jest podsumowaniem osiągnięć średniowiecznej sztuki, filozofii i nauki. Wywarł istotny wpływ na kształt wielu dzieł artystycznych w następnych wiekach. Do "Boskiej komedii" nawiązywali twórcy literatury, między innymi i Zygmunt Krasiński, kompozytorzy, malarze. Oto kilka głęboko humanistycznych myśli Dantego, które mimo upływu czasu, nie straciły nic na aktualności: "Idź swoją drogą, a ludzie niech mówią, co chcą". "Miłość jest pierwszą wśród rzeczy nieśmiertelnych". "Mało kocha ten, kto potrafi wyrazić słowami, jak bardzo kocha". "Nadzieja przychodzi do człowieka wraz z drugim człowiekiem". Dante zmarł w Rawennie 13 września 1321 roku. 1498 (21) Vasco da Gama - portugalski żeglarz i podróżnik, opływając po raz pierwszy w dziejach Afrykę, drogą morską dotarł do Indii. Dzięki temu złamany został monopol krajów arabskich na zaopatrywanie Europy przez Morze Śródziemne w cenne korzenie i inne produkty pochodzące z Azji. Odkrycia Vasco da Gamy otworzyły przed Europejczykami, zwłaszcza Portugalczykami, nowe tereny ekspansji gospodarczej i politycznej. W związku z odkryciami Vasco da Gamy i Krzysztofa Kolumba, w 1494 r. po raz pierwszy w historii ustanowiono podział świata na strefy wpływów. Podział przebiegał wzdłuż linii między biegunami, przekraczającej 2000 kilometrów na zachód od Zielonego Przylądka. Obszary na zachód od tej linii należały do Hiszpanii, a na wschód - do Portugalii. Vasco da Gama zmarł 24 grudnia 1524 roku. 1921 (21) Urodził się Andrzej Sacharow - rosyjski fizyk, badacz reakcji jądrowych. Nazywany jest ojcem radzieckiej bomby wodorowej. Był przeciwnikiem użycia tej broni w celach wojennych. Stał się żarliwym bojownikiem o prawa człowieka. W 1975 r. otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Zmarł w 1989 roku. 1979 (21) Zmarł Eugeniusz Paukszta - pisarz i publicysta. W czasie wojny uczestniczył w walkach Armii Krajowej. Redagował pisma konspiracyjne. Niemcy zesłali go do obozu koncentracyjnego. Jego twórczość przeznaczona jest głównie dla młodzieży. Do najbardziej znanych książek należą: "Znak żółwia" i "Zatoka żarłocznego szczupaka". Dużą popularność zdobyła książka "Noc jak dzień" - poświęcona życiu ludzi niewidomych w Poznaniu w latach 50., zwłaszcza młodzieży uczącej się. Pisał także reportaże na tematy współczesne. Interesował się przede wszystkim ziemiami zachodnimi oraz Warmią i Mazurami. Codzienne życie ich mieszkańców opisał w powieściach: "Trud ziemi nowej", "Buntownicy" i "Przejaśnia się niebo". Urodził się 9 sierpnia 1916 roku. 1851 (21) Urodził się Stanisław Witkiewicz - malarz i pisarz, krytyk literacki i teatralny, ojciec wielkiego artysty - Ignacego Witkiewicza. Należał do współtwórców zakopiańskiego stylu w budownictwie i był konsekwentnym jego propagatorem. Zaprojektował wiele znanych zakopiańskich willi. Na przełomie wieków, poprzez swą działalność artystyczną i publicystyczną, wywierał znaczny wpływ na życie kulturalne regionu. Malował nastrojowe pejzaże, głównie tatrzańskie. Górom poświęcił jedną ze swych książek "Na przełęczy". Jego autorstwa są również opracowania biograficzne o Juliuszu Kossaku, Janie Matejce i braciach Gierymskich. Zmarł 5 września 1915 roku. 1813 (22) Urodził się Ryszard Wagner - niemiecki kompozytor, poeta, teoretyk sztuki, reformator opery, twórca dramatu muzycznego. Skomponował opery charakteryzujące się potęgą wyrazu artystycznego: "Lohengrin", "Parsifal" ,"Tristan i Izolda" oraz tetralogię "Pierścień Nibelunga". Nowatorstwo harmoniczne Wagnera wywarło wpływ na język muzyczny całej epoki. W miejscowości Bayreuth król Ludwik II wzniósł budynek, który stał się świątynią muzyki wagnerowskiej. Tu odbywają się coroczne, międzynarodowe festiwale dzieł tego wielkiego twórcy. Zmarł 13 lutego 1883 roku. Niemieccy faszyści wykorzystywali muzykę Ryszarda Wagnera do swych ideologicznych celów, uważając, iż wyraża ona duszę narodu niemieckiego, którego przeznaczeniem jest panowanie nad światem. 1859 (22) Urodził się Artur Conan Doyle - angielski twórca powieści kryminalnych, których głównymi bohaterami są: Sherlock Holmes i jego przyjaciel - doktor Watson. Powieści Conan Doyle’a od ponad stu lat cieszą się niezmiennym powodzeniem na całym świecie. Sherlock Holmes - genialny detektyw, stworzony przez pisarza, urodził się 6 stycznia 1854 roku. Anglicy traktują bohaterów powieściowych Conan Doyle’a, jakby byli autentycznymi ludźmi. W Londynie znajduje się muzeum Sherlocka Holmesa. Zgromadzono w nim rekwizyty, którymi posługiwał się w swej pracy powieściowy bohater. 1924 (22) Urodził się Charles Aznavour - francuski aktor i pieśniarz, pochodzenia ormiańskiego, jeden z najwybitniejszych artystów sceny, estrady i filmu. W swych pieśniach opowiadał o zwykłych, codziennych wydarzeniach, ale za sprawą swego talentu potrafił je przemienić w piękne, poetyckie obrazy. Ciepły, serdeczny głos i pełne prostoty zachowanie zdobywały mu wielbicieli na całym świecie. 1927 (22) Urodził się Szymon Kobyliński - grafik, rysownik, ilustrator książek, malarz, pisarz i felietonista. Był wybitnym znawcą herbarzy. Mówiono o nim: "człowiek - instytucja" lub "Franz Fiszer naszych czasów". Upodobniały go do Fiszera - przedwojennego bywalca kawiarni literackich, nieodłącznego towarzysza artystów - sarmacki wygląd, rubaszność, poczucie humoru, sposób bycia, monstrualna broda. Szymon Kobyliński studiował grafikę w Akademii Sztuk Pięknych oraz historię sztuki w Uniwersytecie Warszawskim. Swoje rysunki publikował w pismach satyrycznych, a także w "Polityce", "Kurierze Polskim" i tygodniku "Dookoła Świata" oraz w licznych zbiorach z rysunkami i karykaturami. Zmarł 15 kwietnia 2002 roku. 1842 (23) Urodziła się w Suwałkach Maria Konopnicka - pisarka, poetka, nowelistka, tłumaczka i publicystka. Pisała opowiadania i wiersze liryczne o treści społecznej. Przedstawiała w nich najtrudniejsze problemy polskiego społeczeństwa w drugiej połowie XIX wieku - nędzę materialną, analfabetyzm, trudną sytuację zdrowotną i oświatową dzieci, beznadziejność i brak perspektyw godnego życia. Jej twórczość budziła sumienia ("Jaś nie doczekał"). Znaczna część wierszy i opowiadań przeznaczona jest dla dzieci ("O siedmiu krasnoludkach i sierotce Marysi"). Spośród utworów patriotycznych przez długi czas największą rolę odgrywała Rota: "Nie rzucim ziemi skąd nasz ród". Pieśń ta uznawana była za drugi hymn Polski. Konopnicka zmarła we Lwowie 8 października 1910 roku. 1865 (23) Został stracony przez Rosjan ks. Stanisław Brzózka - dowódca partyzancki w Powstaniu Styczniowym. 1995 (23) Dwaj polarni odkrywcy - Marek Kamiński i Wojciech Moskal - po 70 - dniowej wędrówce po lodowcach, dotarli, jako pierwsi Polacy, do bieguna Północnego. Marek Kamiński w swych wyprawach przewędrował również Antarktydę i Australię. Jako pierwszy bez pomocy z zewnątrz zdobył oba bieguny Ziemi w ciągu jednego roku. Był współorganizatorem i uczestnikiem wyprawy niepełnosprawnego, wówczas szesnastoletniego chłopca, Jasia Meli na biegun północny w kwietniu i biegun południowy w grudniu 2004 roku. Opis wyprawy można przeczytać w książce "Razem na bieguny". 1707 (23) Urodził się Karol Linneusz - szwedzki naukowiec, przyrodnik, lekarz, biolog. Linneusz, pierwszy w dziejach nauki dokonał podziału organizmów żywych na rodzaje i gatunki. Stworzony przez niego system klasyfikacji roślin i zwierząt okazał się na tyle nowoczesny i trwały, że w podstawowej warstwie nie uległ zmianie do dziś. W następnych wiekach biolodzy jedynie go uzupełniali, wzbogacali i opisywali. Teoretyczne i doświadczalne prace Linneusza stały się fundamentem współczesnej biologii. 1498 (23) Spalony został na stosie Girolamo Savonarola - włoski kaznodzieja, dominikanin, reformator religijno - społeczny i polityczny. Głosił poglądy, iż kapłani powinni żyć w ubóstwie. Był potępiany przez część ówczesnych władz kościelnych. Zwalczał papieża Aleksandra VI z rodu Borgiów za jego wystawne i rozpustne życie, pełne intryg i zbrodni politycznych. Jego konflikty z papieżem były źródłem konfliktów między Florencją i Rzymem, a to nie leżało w interesie obydwu miast - państw. Uznano go za heretyka i wyrokiem kościelnych sądów inkwizycyjnych skazano na śmierć. Najpierw go powieszono, a następnie spalono na stosie. 1819 (24) Urodziła się Wiktoria - królowa Wielkiej Brytanii, cesarzowa Indii, monarchini Australii i Kanady oraz licznych kolonii brytyjskich w Afryce. Uroczystość jej koronacji odbyła się 28 czerwca 1837 r. Panowanie Wiktorii przypada na okres świetności oraz szczytowej potęgi gospodarczej, militarnej i politycznej Wielkiej Brytanii - stąd nazwa: epoka wiktoriańska, która wycisnęła specyficzne piętno na całokształcie życia Anglii i jej dominiów, na architekturze, kulturze, polityce. Wtedy powstała maksyma, że w imperium brytyjskim słońce nigdy nie zachodzi. Królowa Wiktoria panowała najdłużej ze wszystkich monarchów angielskich - 63 lata. zmarła 22 stycznia 1901 roku. 1878 (24) Urodziła się Helena Mniszkówna - powieściopisarka, autorka utworów romansowych z życia sfer szlacheckich: "Trędowata" i "Ordynat Michorowski". Zekranizowana "Trędowata" od początku wywoływała wielkie wzruszenie widzów i nadal cieszy się ogromnym powodzeniem. Pisarka zmarła w Warszawie 18 marca 1943 roku. 1905 (24) Urodził się Michał Szołochow - pisarz rosyjski. Za największe swe dzieło – powieść "Cichy Don" - opisującą wojnę domową w imperium rosyjskim i na jej tle dramatyczne przeżycia ludzi - otrzymał w 1965 r. literacką Nagrodę Nobla. Jest także autorem wzruszającego opowiadania "Los człowieka". Zmarł 21 lutego 1984 roku. 1953 (24) Zmarł Rafał Praga, dziennikarz, organizator prasy warszawskiej w pierwszych latach po wojnie, jeden z najbardziej popularnych ludzi w powojennej stolicy. Największą jego zasługą było stworzenie "Expressu Wieczornego - pierwszej warszawskiej, codziennej popołudniówki. Gazeta zaczęła wychodzić w maju 1946 roku. Miała setki tysięcy czytelników. Była odbiciem codziennego życia Warszawy i nieodstępnym przyjacielem każdego jej mieszkańca. Rafał Praga, jako redaktor naczelny, kierował nią do końca życia. Zmarł nagle, w czasie spotkania z czytelnikami. Urodził się w 1916 roku. 992 (25) Zmarł książę Mieszko - pierwszy, historyczny władca polski, o którym zachowały się źródła pisane, zwłaszcza w kronikach zagranicznych. Według przekazów ustnych, opisanych w Kronice Galla, rezydującego na dworze króla Bolesława Krzywoustego, przodkami Mieszka byli: Ziemowit - założyciel dynastii Piastów, jego syn - Lestek - władający już dużym i silnym państwem oraz Ziemomysł - ojciec Mieszka pierwszego. Stolicą ówczesnego państwa było dobrze obwarowane - Gniezno. Wykopaliska z Gniezna i Poznania z ostatnich kilkudziesięciu lat świadczą o tym, że dynastyczni przodkowie Mieszka byli postaciami historycznymi i począwszy od IX wieku władali liczącym się w tej części Europy państwem, nazywanym najczęściej Sklawenią. Mieszko wstępując na tron, otrzymał państwo dobrze zorganizowane i silne, a w okresie ponad trzydziestoletniego panowania - znacznie je wzmocnił i powiększył terytorialnie. Ówczesne państwo liczyło około 200 tysięcy kilometrów kwadratowych. Przez przyjęcie chrztu w 966 r. włączył Polskę do formacji zachodnioeuropejskiego chrześcijaństwa. Książę Mieszko Pierwszy urodził się około 930 r. Po jego śmierci na tron Polski wstąpił najstarszy syn Mieszka - Bolesław Chrobry. Dynastia Piastów panowała w Polsce do 1370 roku, a ostatnim jej przedstawicielem był król Kazimierz Wielki. 1889 (25) Urodził się Igor Sikorski - amerykański inżynier pochodzenia rosyjskiego. W 1940 r. według jego pomysłu został skonstruowany pierwszy udany helikopter. Dzięki temu, Amerykanie już w II wojnie światowej używali śmigłowców do skomplikowanych akcji zbrojnych przeciw Niemcom. Po wojnie produkcja śmigłowców szybko wzrosła wielokrotnie. Używane są do celów wojskowych i cywilnych - głównie w komunikacji i w szeroko pojętym ratownictwie. 1919 (25) Urodził się Adolf Ciborowski - architekt i urbanista. Szczecin podczas działań wojennych w dużej części został niszczony. W pierwszych latach po wojnie Adolf Ciborowski był jego głównym architektem i przyczynił się do szybkiej odbudowy miasta. Po 1956 roku został głównym architektem Warszawy. Również dla stolicy ma wielkie zasługi w dziele planowej odbudowy miasta i jego przemyślanej, dalekowzrocznej urbanizacji. W latach 60. z ramienia ONZ kierował międzynarodową odbudową stolicy Macedonii - Skopie. Miasto zostało zniszczone podczas trzęsienia ziemi. Jest autorem dwu cennych pozycji naukowo - historycznych: "Urbanistyka polska 1945-1955" oraz "Warszawa: o zniszczeniu i odbudowie miasta". Adolf Ciborowski zmarł w 1987 roku. 1865 (26) Wraz z kapitulacją ostatniej armii federacyjnej, w okolicy Nowego Orleanu, zakończyła się wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych. Zwyciężyły wojska Północy. W wyniku wojny domowej w całych Stanach zostało zniesione niewolnictwo. Przyczyniło się to do swobodnego przepływu siły roboczej, a w konsekwencji - szybkiego rozwoju przemysłu i wzrostu amerykańskiej potęgi gospodarczej. 1564 (27) Zmarł Jan Kalwin - szwajcarski reformator religijny, współtwórca kościoła ewangelicko - reformowanego. 1876 (27) Urodzi się Ferdynand Antoni Ossendowski - pisarz i podróżnik. Pisał również prace z zakresu chemii i geografii. Wiele lat spędził w Rosji na Dalekim Wschodzie. Podczas wojny domowej był doradcą gen. Kołczaka jednego z głównych dowódców armii kontrrewolucyjnej; później wyjechał do Mongolii. Do Polski wrócił w 1922 r., nadal jednak wiele podróżował po Europie, Ameryce, Afryce i Azji. Opublikował kilkadziesiąt powieści podróżniczych reportaży i opowiadań. Największy rozgłos przyniosła mu opowieść: "Przez kraj ludzi, zwierząt i bogów", osnuta na tle przygód w Azji centralnej, a także powieść "Orlica" i wspomnienia "Od szczytu do otchłani". Jest także autorem biografii Lenina. Biografia zawiera wiele uwag krytycznych, dlatego w Polsce Ludowej nie była dostępna. Ossendowski zmarł 3 stycznia 1945 roku. 1878 (27) Urodziła się Isadora Duncan - amerykańska aktorka, choreografka i tancerka, legenda XX wieku. Wyszła za mąż za rosyjskiego poetę - Siergieja Jesienina, ale małżeństwo to - związek dwu skrajnych indywidualności - nie miało szans na dłuższe trwanie. Wraz ze swą siostrą założyła kilka szkół tańca ekspresyjnego, czyli wyzwolonego (współczesnego). Zainicjowała także taniec symfoniczny. Zmarła 14 września 1927 r. Koniec długiego szala, który tancerka miała na szyi, dostał się między szprychy koła samochodowego i gdy auto ruszyło - Isadora została uduszona. 1983 (27) Zmarł Józef Lejtes - wybitny, polski reżyser filmowy. Jego pierwszy film "Huragan", opowiadający o Powstaniu Styczniowym, bardzo życzliwie przyjęty, ukazał się w 1928 r. Odznaczał się pięknymi zdjęciami inspirowanymi malarstwem Grottgera. Kilka lat później na ekrany kin weszły inne świetne filmy, na przykład - "Dziewczęta z Nowolipek", oparty na powieści o tym samym tytule - Poli Gojawiczyńskiej czy "Granica" - pierwszy film o treści psychologicznej, osnuty na powieści Zofii Nałkowskiej. W czasie wojny Józef Lejtes służył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich. Po wojnie zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. Reżyserował między innymi filmy telewizyjne: "Bonanza" i "Alfred Hitchcock przedstawia". Zrealizował ponad 600 filmów. Józef Lejtes urodził się w 1901 roku. 1836 (28) Urodził się Jan Aleksander Karłowicz - etnograf i językoznawca, pedagog, muzykolog, inicjator i współtwórca "Słownika języka polskiego" i "Słownika gwar polskich". Zmarł 14 czerwca 1903 roku. 1917 (28) Urodził się Leonid Teliga - dziennikarz, literat, tłumacz, żeglarz. W latach 1967-1969, na jachcie "Opty", już jako nieuleczalnie chory, odbył samotny rejs dookoła świata. Przez 165 dni nie zawijał do portu. Jego rejs zakończył się 30 kwietnia 1969 r. Zmarł 21 maja 1970 roku. 1940 (28) Zakończyła się w Norwegii bitwa o miasto Narvik. W walce z siłami niemieckimi, wraz z oddziałami alianckimi, uczestniczyła polska Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. W bitwie brały również udział polskie niszczyciele "Grom", "Burza" i "Błyskawica". Podczas walk morskich niszczyciel ORT Grom zatonął. Operacja pod Narwikiem zakończyła się klęską aliantów. Niemcy zajęli całą Norwegię. 27 maja 2000 roku w Narwiku został odsłonięty pomnik wdzięczności dla Podhalańczyków. Bitwa o Narvik rozpoczęła się 14 kwietnia 1940 roku. 1961 (28) Ostatni raz wyjechał na trasę pociąg "Orient Express", kursujący przez 78 lat, na linii Paryż - Bukareszt. Zanim dotarł do celu, musiał pokonać kilka tysięcy kilometrów, przejechać przez wiele krajów i stolic. Z pociągiem "Orient Express" związanych jest wiele wydarzeń, prawdziwych i fikcyjnych, występujących głównie w sensacyjnej literaturze europejskiej, a także w licznych czasopismach i filmach. 1860 (29) Urodził się Izaak Albeniz - kompozytor i pianista. Był jednym z głównych twórców narodowego stylu w muzyce hiszpańskiej. Koncertować zaczął we wczesnym dzieciństwie. Inspiracje czerpał z hiszpańskiego folkloru. Najważniejsze kompozycje Albeniza to cykle fortepianowe: "Cantos de Espana" i "Iberia", "Rapsodia hiszpańska" na orkiestrę, oratorium "Chrystus" oraz kilka oper, a wśród nich nieukończona "Trylogia arturiańska". Komponował również małe utwory, które stały się wzorem artystycznej muzyki rozrywkowej. Albeniz zmarł w 1909 roku. 1910 (29) Zmarł w Petersburgu Milij Bałakiriew - rosyjski kompozytor. Z jego inspiracji w drugiej połowie XIX wieku w muzyce rosyjskiej rozpoczęła się wielka odnowa. Zainicjował powstanie "Potężnej Gromadki", grupy artystycznej, do której należeli najwybitniejsi twórcy. W swych kompozycjach Bałakiriew czerpał z rosyjskiego folkloru, a także z muzyki orientalnej oraz z dzieł Chopina. Wyrażał podziw i uznanie dla muzyki polskiego artysty. Z inicjatywy Bałakiriewa w Żelazowej Woli wzniesiono popiersie Fryderyka Chopina, a zaniedbany wówczas dom urodzenia kompozytora zamienił się w ośrodek jego kultu. Do największych osiągnięć twórczych Bałakiriewa należą poematy symfoniczne: "Tamara" i "Ruś". Urodził się w 1837 roku. 1953 (29) Nowozelandczyk Edmund Hillary i Nepalczyk Norgay Tenzing, jako pierwsi ludzie, zdobyli najwyższy szczyt świata - Mount Everest – 8848 m. Wieść o historycznym wyczynie dwu alpinistów dotarła do Anglii cztery dni później - w czasie koronacji królowej Elżbiety II i stała się wspaniałym uświetnieniem tej uroczystości. Walka o zdobycie szczytu trwała 32 lata i pochłonęła 14 istnień ludzkich. Edmund Hillary zmarł 11 stycznia 2008 roku. 1956 (29) Rozpoczął działalność krakowski kabaret "Piwnica pod Baranami", promieniujący na całą Polskę swoją niezwykłością i artystyczną wizją otaczającego świata. Twórcą kabaretu był jeden z największych animatorów kultury w powojennej Polsce, znawca literatury, malarstwa i teatru - Piotr Skrzynecki. W Piwnicy wyrosło kilkudziesięciu artystów o sławie ogólnopolskiej i międzynarodowej - Ewa Demarczyk, Marek Grechuta, Zygmunt Konieczny, Grzegorz Turnau, Zbigniew Preisner. Kabaret zakończył swą działalność po śmierci Piotra Skrzyneckiego, który zmarł 27 kwietnia 1997 roku. "Piwnica pod Baranami" wniosła trwały wkład do skarbca polskiej kultury narodowej. Jej twórca wyznawał naukę kruka Salomona z "Piotrusia Pana", że kto utraci wiarę w siebie, ten już nigdy nie wzbije się ponad ziemię. Najbliższą osobą w życiu Piotra była Janina Garycka - malarka, współtwórczyni "Piwnicy". Dla krakowskiego kabaretu zrezygnowała z kariery naukowej, choć jej pracę magisterską uznano za doktorską. Zmarła 5 grudnia 1997 roku. 862 (30) Wojownik normański - Ruryk - jako książę rozpoczął panowanie w Nowogrodzie Wielkim. Państwo to znajdowało się na ziemiach należących dziś do Rosji, na jej północnozachodnich obszarach. Ruryk dał początek dynastii książąt ruskich i carów moskiewskich z dynastii Rurykowiczów. Za ich pośrednictwem przeniknęło do języka rosyjskiego wiele słów pochodzenia germańskiego. Nowogród, począwszy od dziewiątego wieku, przez prawie 500 lat, był największym, świetnie zorganizowanym państwem oraz centrum handlu i kultury w tej części Europy. W XV wieku zaczęło się organizować i rosnąć w potęgę księstwo Moskiewskie. Jego władcy, upatrując w Nowogrodzie Wielkim zagrożenie, zniszczyli go z całą bezwzględnością. Do wzorów i tradycji Nowogrodu nawiązywali carowie rosyjscy w szesnastym wieku. 1672 (30) Urodził się Piotr Pierwszy (Wielki) - car, twórca nowożytnej Rosji. We wczesnej młodości wyjechał do krajów Zachodniej Europy, aby zapoznać się tam z nowoczesnymi metodami rządzenia państwem. Przez kilka lat pracował w portach Holandii. Po powrocie do Rosji podejmował różne przedsięwzięcia zmierzające do ucywilizowania mieszkańców na wzór zachodni. 5 września 1698 r. nałożył podatki na mężczyzn noszących brody. Druga połowa siedemnastego i pierwsza połowa osiemnastego wieku miały największe znaczenie dla rozwoju potęgi Rosji. Wtedy została opanowana cała Syberia. Rosja stała się wielkim imperium. W maju 1703 r., u ujścia Newy do Bałtyku, młody car Piotr założył Petersburg. Sam nadzorował prace kilkudziesięciu tysięcy ludzi zatrudnionych przy budowie. Wtedy powstał Pałac Zimowy mający 1200 komnat i 111 klatek schodowych. W 1712 r. przeniósł stolicę Rosji z Moskwy do Petersburga. Jest to najdalej wysunięte na północ wielkie, nowoczesne miasto, w którym znajduje się ogromna ilość bezcennych zabytków. Przez dwadzieścia lat Piotr Wielki prowadził wojnę ze Szwecją. W największej bitwie, decydującej o losach wojny, nad Połtawą w 1709 r., Szwedzi ponieśli klęskę. W 1721 r. ogłosił Rosję cesarstwem. Piotr Wielki zmarł 8 lutego 1725 roku. 1836 (30) Urodził się Aleksander Kotsis - malarz, autor pejzaży, portretów i scen rodzajowych z życia ludu krakowskiego i podhalańskiego. W swych obrazach ukazywał różne przejawy życia najbiedniejszych mieszkańców podtatrzańskich wsi i miasteczek. Zmarł 7 sierpnia 1877 roku. 1901 (30) W Warszawie urodził się Mieczysław Fogg - pieśniarz, aktor filmowy, autor wzruszających tekstów piosenek, jeden z najwybitniejszych i najbardziej popularnych artystów polskiej estrady. Jako piosenkarz debiutował w 1925 r. Występował przez ponad 60 lat - w kraju i Stanach Zjednoczonych. Do jego najbardziej znanych przebojów należą: "Pieśń o matce" oraz ballada o zburzonej przez Niemców stolicy Polski: "Warszawo, Ty Moja Warszawo". Zmarł 3 września 1990 roku. 1901 (31) Urodził się Ludwik Landau - ekonomista, statystyk i historyk. W okresie międzywojennym zajmował się analizą i prognozowaniem spraw gospodarczych. Pracował w Głównym Instytucie Statystycznym. Na jego analizach naukowych w znacznej mierze opierały się ustalenia dotyczące dochodu narodowego i rozwoju gospodarczego kraju. Działalność naukową rozwijał również w czasie wojny. Wyniki swych badań zawarł w analitycznych i historycznych dziełach: "Próba syntezy historii gospodarczej" i "Próba dziejów gospodarczych Polski w liniach ogólnych". Podczas okupacji pracował w konspiracyjnym Biurze Informacji i Propagandy Armii Krajowej. W lutym 1944 roku został wyśledzony przez gestapo i osadzony na Pawiaku. Kilka miesięcy późnie naziści niemieccy go zamordowali. Od października 1939 r. aż do momentu zaaresztowania Ludwik Landau notował dokonujące się w Polsce wydarzenia gospodarcze, społeczne i polityczne. Są one zebrane w dziele zatytułowanym "Kronika lat wojny i okupacji". 1907 (31) Na ulice Nowego Jorku wyjechały pierwsze taksówki. W niedługim czasie pozostałe miasta amerykańskie poszły komunikacyjnym śladem Nowego Jorku i ta forma usług wkrótce objęła inne kraje. Obok taksówek pasażerskich pojawiły się taksówki towarowe. Samochody skutecznie zaczęły wypierać z indywidualnej komunikacji pasażerskiej konne dorożki, które nadal zostały w krajobrazie miast, ale głównie jako atrakcja turystyczna. 1913 (31) Urodził się Jerzy Wasowski - kompozytor i pianista, aktor, aranżer i reżyser. Pisał utwory satyryczne i teksty piosenek. Wraz z Jeremim Przyborą stworzył telewizyjny "Kabaret Starszych Panów". Kabaret rozpoczął swą działalność 1 października 1958 r. Jerzy Wasowski należał do głównych jego wykonawców. Zmarł 29 września 1984 roku. Większość piosenek śpiewanych przez "starszych panów" weszła na stałe do klasyki polskiej muzyki rozrywkowej.
|