„zawsze redaktor”Kwiecień 1750 (1) Urodził się Hugo Kołłątaj - ksiądz, filozof, pisarz, polityk, ideolog polskiego Oświecenia. Działalność społeczna i publicystyczna oraz wybitna osobowość duchowa i intelektualna zapewniały mu jedną z najważniejszych ról wśród ludzi decydujących wówczas o losach państwa. Należał do grona głównych reformatorów szkolnictwa i założycieli Liceum Krzemienieckiego. Unowocześnił program nauczania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był członkiem Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Jego dzieło "Porządek fizyczno - moralny" oraz inne rozprawy polityczne i artykuły publicystyczne wywarły wielki wpływ na kształt Konstytucji 3 Maja oraz na przemiany dokonujące się w Polsce. Uznawano go za przywódcę grupy pisarzy związanych z obozem postępu i reform określanych wspólną nazwą "Kuźnica Kołłątajowska". Dążył do przebudowy społecznej Polski i osiągnięcia przez nią wysokiego poziomu cywilizacyjnego i ekonomicznego. Po upadku Powstania Kościuszkowskiego został uwięziony przez Austriaków. Zmarł 28 lutego 1812 roku. 1868 (1) Urodził się Franciszek Popiołek - historyk, nauczyciel i dyrektor polskiego gimnazjum w Cieszynie. Był orędownikiem polsko - czeskiej przyjaźni. Temu zagadnieniu poświęcił kilkanaście prac. Przedstawiał historię Śląska cieszyńskiego oraz stosunki łączące Czechów i Polaków na przestrzeni dziejów. Cała jego działalność pisarska, naukowa i pedagogiczna służyła idei współpracy i przyjaźni między obydwoma bratnimi narodami. 1809 (1) Urodził się Mikołaj Gogol - pisarz, twórca realizmu krytycznego w literaturze rosyjskiej. Światową sławę przyniosły mu dramaty: "Rewizor", "Ożenek", "Martwe dusze", "Płaszcz", "Pamiętnik wariata". Jego dzieła, zwłaszcza "Martwe dusze" i "Rewizor", powszechnie odczytywane były, jako satyra ośmieszająca aparat władzy i stosunki społeczne carskiej, urzędniczej Rosji. Gogol czuł się źle rozumiany. Nie chciał być postrzegany, jako wróg panującego porządku politycznego. Własne utwory stały się dla niego ciężarem. Na kilkanaście dni przed śmiercią spalił drugą część "Martwych dusz". Talent do satyrycznego widzenia rzeczywistości stał się dla niego nieszczęściem. Próbował pisać inaczej, ale nie potrafił. Zmarł 4 marca 1852 roku. 1873 (1) Urodził się Sergiusz Rachmaninow - rosyjski kompozytor, dyrygent i pianista. Studiował w Petersburgu i Moskwie. Jego koncertami zachwycała się publiczność wszystkich stolic europejskich. W 1917 r. osiadł w Stanach Zjednoczonych. W swej twórczości Rachmaninow obficie czerpał z tradycji rosyjskiej. Komponował symfonie, opery i utwory chóralne. Największym powodzeniem cieszą się koncerty fortepianowe, Rapsodia na temat Paganiniego, a także mniejsze kompozycje fortepianowe i pieśni. Zmarł 28 marca 1943 roku. 1873 (1) Urodził się George Noyes - amerykański filolog, slawista, tłumacz poezji polskiej. Jako pierwszy Amerykanin doktoryzował się z filologii słowiańskiej. Najpierw tłumaczył poezję i utwory prozatorskie z języka rosyjskiego, dopiero później zainteresował się literaturą polską. Przetłumaczył prozą na język angielski "Pana Tadeusza" i inne dzieła Adama Mickiewicza. Jemu również społeczeństwo amerykańskie zawdzięcza możliwość czytania utworów Jana Kochanowskiego, Juliusza Słowackiego, Aleksandra Fredry i Stanisława Wyspiańskiego. George Noyes zmarł w 1952 roku. 1951 (1) W Starachowicach koło Kielc uruchomiono produkcję samochodów ciężarowych - "Star 20", a następnie i innych, udoskonalonych typów tego pojazdu. Ciężarówki ze Starachowic odegrały ważną rolę w rozwoju transportu i całej polskiej gospodarki. Eksportowano je do wielu krajów, również pozaeuropejskich. Wokół zakładów w Starachowicach wyrosły duże osiedla, w których mieszkali robotnicy i inżynierowie produkujący polskie ciężarówki. Na początku lat 90., w wyniku przewrotu polityczno - ekonomicznego oraz zalania polskiego rynku produktami firm zachodnich, wytwórnia samochodów została zlikwidowana. 742 (2) Urodził się Karol Wielki - król Franków, założyciel dynastii Karolingów. Nawiązując do potęgi starożytnego Rzymu, ogłosił się w 800 r. cesarzem rzymskim. Jego państwo ze stolicą w Akwizgranie obejmowało obszar od Łaby do Atlantyku i od Morza Północnego do Śródziemnego. Sprzyjał rozwojowi nauki i kultury. W okresie jego panowania powstawały wyższe uczelnie, a twórcy z różnych dziedzin i artyści korzystali z mecenatu państwa. Zmarł 28 stycznia 814 roku. Po śmierci Karola Wielkiego państwo zostało podzielone pomiędzy trzech jego synów i w 843 r. rozpadło się na trzy części - francuską, niemiecką i włoską. 1725 (2) Urodził się Giacomo Girolamo Casanova, kawaler de Seingalt - włoski pisarz, autor pamiętników pisanych po francusku, znany w całej Europie. Awanturnik i uwodziciel. Przebywał także na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zostawił po sobie świetnie napisane i bardzo popularne pamiętniki dające obraz epoki Oświecenia. Jego awanturnicze przygody stały się kanwą wielu utworów literackich, muzycznych i filmowych. I tak na przykład w 1976 r. powstał film: " Il Casanova di Federico Fellini", zrealizowany przez Federica Felliniego. Casanova zmarł 4 czerwca 1798 roku. 1805 (2) Koło Kopenhagi urodził się Hans Christian Andersen - duński poeta, bajko - i baśniopisarz. Jego utwory, nacechowane problematyką społeczną i moralną, zostały przetłumaczone na prawie wszystkie języki. Pisał je i wydawał w cyklicznych zeszytach przez ponad trzydzieści lat. O wrażliwości i geniuszu duńskiego poety świadczy fakt, że baśnie jednakowo wzruszają dzieci, jak i dorosłych na całym świecie. "Bajki i opowiadania" to tytuł pierwszego polskiego przekładu, który ukazał się w 1892 roku i od razu podbił serca czytelników. Od tego czasu baśnie wydawano już wielokrotnie. Na język polski tłumaczył je również Jarosław Iwaszkiewicz, a ilustrował jeden z największych grafików – Jan Marcin Szancer. Hans Andersen pisał także utwory poetyckie, opowiadania i humoreski. Podróżował po całej Europie. Źródłem inspiracji do baśni były dla niego legendy ludowe i sagi skandynawskie. Zmarł 4 sierpnia 1875 roku. 2 kwietnia, w rocznicę jego urodzin, od 1967 r. obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci. 1840 (2) Urodził się Emil Zola - francuski pisarz, teoretyk i jeden z głównych przedstawicieli naturalizmu w literaturze europejskiej. Powieści: "Germinal" i "Nana" oraz inne utwory pisarskie zawierają zdecydowane wątki społeczne. Ukazują nędzę, poniżenie i beznadziejność życia robotników przemysłowych we Francji XIX wieku, a także upadek moralny elit rządzących. Zola zmarł 29 września 1902 roku. 1921 (2) W Poznaniu otwarto pierwsze targi międzynarodowe. Zorganizowano je z inicjatywy prezydenta miasta - Jarogniewa Drwęskiego. Od tego czasu Targi Poznańskie odbywają się co roku, z przerwą na lata niemieckiej okupacji. Pierwsze po wojnie międzynarodowe Targi w Poznaniu rozpoczęły się 27 kwietnia 1947 roku. Odgrywają one ważną rolę w wymianie handlowej w skali światowej i promowaniu polskiej gospodarki. 1997 (2) Zgromadzenie Narodowe Rzeczypospolitej Polski uchwaliło konstytucję, która następnie przyjęta została w ogólnonarodowym referendum. Ustawa zasadnicza, po podpisaniu jej przez prezydenta, weszła w życie 17 października 1997 roku. Po raz pierwszy w polskim prawie pojawiła się instytucja skargi konstytucyjnej. Jako bardzo ważną nowość należy uznać przyznanie obywatelom inicjatywy ustawodawczej. Warunkiem jest zebranie stu tysięcy podpisów. 1886 (3) Urodził się Władysław Tatarkiewicz - filozof, estetyk, historyk sztuki, pedagog. Wykładał w Uniwersytecie Warszawskim. Owocem jego pracy naukowej i twórczej jest trzytomowa "Historia filozofii", a także "Historia estetyki", traktat "O szczęściu" oraz inne dzieła dotyczące egzystencji człowieka, jego kultury i moralności. Należał do największych autorytetów naukowych i moralnych w Polsce XX wieku. Zmarł w 1980 roku. 1896 (3) Urodził się Józef Czapski - malarz, pisarz, publicysta, członek grupy kapistów i jej prezes. Uczestniczył w kampanii antybolszewickiej w1920 i kampanii wrześniowej w 1939 r. W czasie II wojny światowej przebywał w obozach pracy na północy Związku Radzieckiego. Spośród jego książek najbardziej znane są: "Wspomnienia ze Starobielska" i "Na nieludzkiej ziemi". Malował portrety, martwe natury, pejzaże, widoki wnętrz i kompozycje figuralne. Od 1945 r. mieszkał w Paryżu. Należał do współzałożycieli i redaktorów paryskiej "Kultury". Zmarł 12 stycznia 1993 roku. Jego siostra - Maria - także zajmowała się działalnością literacką. Była tłumaczką i historykiem literatury. Miejsce w polskiej kulturze zawdzięcza Czapska książkom wspomnieniowym: "Czas miniony", "Europa w rodzinie" i "Dwugłos wspomnień". Podczas okupacji działała w Radzie Pomocy Żydom "Żegota". 1948 (3) Ze Stanów Zjednoczonych szerokim strumieniem zaczęła płynąć do Europy Zachodniej wszechstronna pomoc mająca na celu wydźwignięcie z ruiny państw europejskich zniszczonych podczas II wojny światowej. Akcja znana jest pod nazwą Planu Marshalla. W ramach bezpłatnej wielomiliardowej pomocy państwa te otrzymywały od Stanów Zjednoczonych żywność i odzież, środki transportu, maszyny przemysłowe i rolnicze oraz fundusze na odbudowę przemysłu i infrastruktury miejskiej. Dzięki realizacji planu, takie kraje, jak Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy już po kilku latach osiągnęły równowagę ekonomiczną i militarną. Polska z przyczyn politycznych - przynależności do bloku państw znajdujących się w radzieckiej strefie wpływów - nie przystąpiła do Planu Marshalla. 1983 (3) Zmarł Aleksander Ścibor Rylski - pisarz, scenarzysta i reżyser filmowy. Jego dziełem są scenariusze do wielu filmów, między innymi - do "Człowieka z marmuru" i "Człowieka z żelaza" Andrzeja Wajdy. Ponadto był autorem sztuk teatralnych, adaptacji filmowych i opowiadań. Najbardziej znana jest jego powieść pt. "Węgiel", zaliczana do tak zwanych produkcyjniaków. Opowiada o życiu górników, ich niebezpiecznej pracy i ludzkiej solidarności. Urodził się w 1928 roku. 966 (4) W Wielką Sobotę, książę Polan - Mieszko, wraz ze swą drużyną, za pośrednictwem państwa czeskiego, przyjął chrzest. Na rozkaz księcia ochrzczeni zostali wszyscy zarządcy grodów i ich drużynnicy oraz zwykli mieszkańcy. Wraz z chrztem Polska przejęła wielowiekową kulturę łacińską, system pisania i sięgające korzeniami starożytności - prawodawstwo. Historycy różnią się w poglądach w odniesieniu do miejsca chrztu. Jedni uważają, że akt ten dokonał się na Ostrowie Lednickim, inni - że w Gnieźnie, a jeszcze inni chrzest Mieszka i jego drużyny wiążą z Poznaniem. Chrztu dokonał kapłan Jordan przysłany z Rzymu wraz z grupą duchownych, których papież przeznaczył do chrystianizacji Polan. W wyniku starań Mieszka - Jordan został pierwszym polskim biskupem. Wśród duchownych najwięcej było kapłanów czeskich, o czym świadczy słownictwo używane do dziś w kręgach kościelnych, na przykład - proboszcz, biskup, a także w liturgii. Przez kilka następnych wieków czczone były jeszcze bóstwa pogańskie i święte miejsca - leśne drzewa, strumienie i źródła. Przyjęcie chrztu uznaje się za początek państwa polskiego, choć zaczęło ono kształtować się na początku w drugiej połowy IX wieku. Mieszko odziedziczył już silne i wielkie państwo - od morza do Karpat i od Odry do Bugu. 965 roku Mieszko Pierwszy poślubił czeską księżniczkę - Dobrawę. Przyjęcie chrztu od Czechów zapobiegło intensyfikacji wpływów niemieckich na ziemie państwa polskiego. 1794 (4) Wojska polskie pod wodzą Tadeusza Kościuszki stoczyły pod Racławicami zwycięski bój z armią rosyjską, którą dowodził gen. Tormasow. W bitwie uczestniczył dwutysięczny, chłopski oddział kosynierów z Bartoszem Głowackim na czele. Oddział chłopski zdobył czternaście armat rosyjskich. Wydarzenie to znalazło dobitny wyraz w polskiej literaturze i malarstwie. Wojciech Kossak wraz z Janem Styką namalował wielką "Panoramę Racławicką" - płótno ponad stumetrowej długości - udostępnioną pierwszy raz publiczności we Lwowie na wystawie w 1894 roku. Po II wojnie światowej "Panorama Racławicka" przeniesiona została do Wrocławia. Bohater bitwy pod Racławicami - Bartosz Głowacki - zmarł 9 czerwca 1794 roku w wyniku ran odniesionych w bitwie z oddziałami rosyjskimi pod Szczekocinami. 1912 (4) Urodził się Jan Rybkowski - reżyser filmowy, scenarzysta. W latach 60. zrealizował serial telewizyjny : "Chłopi", oparty na fabule powieści Władysława Reymonta o tym samym tytule. Rolę Boryny grał jeden z najwybitniejszych aktorów polskich - Władysław Hańcza. Wielkim powodzeniem cieszył się również jego film "Kariera Nikodema Dyzmy", zrealizowany na podstawie powieści Tadeusza Dołęgi Mostowicza. 1919 (4) W Warszawie rozpoczęło swą działalność "Qui Pro Quo" - najsłynniejszy kabaret literacki okresu międzywojennego. Teksty dla niego pisali najsławniejsi poeci. W "Qui Pro Quo" występowali najwybitniejsi artyści - Hanka Ordonówna, Zofia Terne, Mira Ziemińska. Kabaret działał do 1932 roku. Jego kierownikiem literackim był Hemar. 1949 (4) Z inicjatywy Stanów Zjednoczonych, ministrowie spraw zagranicznych dziewięciu państw podpisali w Waszyngtonie układ wojskowo - polityczny - Pakt Północno - atlantycki. (NATO). Układ wszedł w życie 24 sierpnia tego samego roku. Polska wstąpiła do NATO 12 marca 1999 r. W 2000 roku do Paktu Północno-Atlantyckiego należało 19 państw - Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Kanada, Luksemburg, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Republika Czeska, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Turcja, Wielka Brytania, Węgry, Włochy. 21 listopada 2002 r. na konferencji NATO w Pradze do organizacji tej zaproszono kolejnych siedem państw: Bułgarię, Estonię, Litwę, Łotwę, Rumunię, Słowację i Słowenię. Państwa te stały się członkami NATO 29 marca 2004 roku. 1573 (5) W Warszawie oddano do użytku pierwszy, stały most na Wiśle. Znajdował się w okolicy Starego Miasta. Została po nim nazwa ulicy - "Mostowa". Budowa kosztowała 100 tysięcy dukatów. Pieniądze wyłożyli Król Zygmunt August i jego siostra - Anna Jagiellonka. Most z żelaza i dębowych belek budowano pod kierunkiem Erazma z Zakroczymia. Przeprawę zniszczyła wielka powódź w 1605 roku. Następny stały most w Warszawie zbudowany został dopiero w połowie XIX wieku przez inż. Stanisława Kierbedzia. 1884 (5) Urodził się Wincenty Ogrodziński - filolog klasyczny i historyk literatury. Prawie całe życie poświęcił badaniu piśmiennictwa śląskiego. Był inicjatorem i redaktorem serii wydawniczej "Biblioteka Pisarzy Śląskich". Spośród jego prac na temat związków Śląska z Polską na szczególną uwagę zasługują "Dzieje piśmiennictwa śląskiego" - pierwszy pełny przegląd piśmiennictwa polskiego na Śląsku od XVI wieku do 1922 roku. Wincenty Ogrodziński jest również autorem przekładu "Iliady" Homera i pieśni Wergiliusza. Zmarł w 1945 roku. 1908 (5) Urodził się Herbert von Karajan - austriacki dyrygent światowej sławy. Zasłynął, jako wieloletni szef berlińskich filharmoników. Był także dyrektorem opery wiedeńskiej i szefem Festiwalu w Salzburgu. Współpracował z filharmonią w Wiedniu i La Scalą, jednak gra filharmoników berlińskich najbardziej odzwierciadla jego interpretacyjne dążenia. Dyskografia utworów wykonywanych przez Karajana obejmuje cały klasyczny repertuar symfoniczny. Dążył do udoskonalenia zapisu dźwiękowego. Zmarł 16 lipca 1989 roku. 1925 (5) Urodził się Zbigniew Reszewski - historyk teatru, wybitny teatrolog, publicysta. Przez długie lata kierował redakcją "Pamiętnika Teatralnego". przedmiotem jego pracy badawczej były dzieje polskiego teatru od średniowiecza do czasów współczesnych. Jemu zawdzięczamy opisanie rozwoju dramatu, a także dziejów architektury sceny i reżyserii. Szczególne zainteresowanie badacza budził wiek osiemnasty. Napisał obszerną biografię Wojciecha Bogusławskiego oraz "Krótką historię teatru polskiego". Przez kilkadziesiąt lat Zbigniew Reszewski prowadził dziennik: "Raptularz", mający wielką wartość historyczną i literacką. Zmarł w 1992 roku. 1935 (5) Zmarł w Stanach Zjednoczonych Emil Młynarski - dyrygent światowej sławy, kompozytor, pedagog, organizator życia muzycznego w Polsce. Studiował w Petersburgu, między innymi u Rimskiego - Korsakowa. Na początku występował w wielu krajach jako skrzypek, jednak największy rozgłos osiągnął, jako dyrygent. U niego uczyli się: Feliks Rybicki, Kazimierz Wiłkomirski i inni wybitni muzycy. Poprowadził koncert inauguracyjny 5 listopada 1901 r. podczas rozpoczęcia działalności Filharmonii Warszawskiej. Został jej pierwszym dyrektorem, jednak po kilku latach, na skutek nieporozumień - odszedł. Współpracę z Filharmonią odnowił po pierwszej wojnie światowej. Powierzono mu również kierowanie Operą Warszawską. Zapraszano go jako dyrygenta do wielu stolic Europy. Popularyzował muzykę polską. Wystawił między innymi "Halkę" Moniuszki w Pradze, Wiedniu i Belgradzie. Nie mogąc pogodzić się z krytyką pod swym adresem, której w latach 20. nie oszczędzała mu prasa, wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował działalność artystyczną. Po śmierci doceniono jego talenty muzyczne i organizatorskie. Scena Kameralna Opery Narodowej w Warszawie nosi imię Emila Młynarskiego. Wielki dyrygent urodził się w Suwałkach w 1870 rok 885 (6) Zmarł Metody - bułgarski zakonnik, arcybiskup Moraw, uznany za świętego. Metody i inny chrześcijański działacz zakonny, zajmujący wysoką pozycję w hierarchii kościelnej - Cyryl - odegrali kluczową rolę w chrystianizacji wschodniej i środkowej Europy. Obaj pochodzili z bizantyńskiego kręgu kultury. Do krajów wschodnioeuropejskich wprowadzili i upowszechnili pismo, zwane teraz cyrylicą. Dzięki temu mogła się rozwijać literatura, nauka i kultura. Są patronami narodów słowiańskich wschodniej Europy. 1901 (6) Urodził się we Lwowie Marian Hemar (Jan Marian Hescheles) - poeta, komediopisarz, kompozytor, autor tekstów i melodii licznych piosenek. Napisał ich ponad 3000, ale zachowało się tylko niespełna trzysta. Większość z nich na stałe weszła do skarbnicy kultury polskiej: "Kiedy znów zakwitną białe bzy", "Sam mi mówiłeś", "Wspomnij mnie", "Panna Mania gra na mandolinie", "Jak całować to ułana". Po przeniesieniu się do Warszawy, był kierownikiem artystycznym najsłynniejszych kabaretów w okresie międzywojennym, między innymi - "Qui Pro Quo”. Miłością jego życia była aktorka Teatru Narodowego - Maria Modzelewska. W 1939, poprzez Rumunię, wyjechał na Zachód i osiedlił się w Londynie. Tam również rozwijał działalność sceniczną, pisał skecze i teksty piosenek, organizował życie teatralne dla Polaków. Prowadził cotygodniowy kabaret "Teatr Hemara". Utrzymywał bliskie związki z licznymi przyjaciółmi w kraju. Interesował się życiem kulturalnym i społecznym. Czytał krajową literaturę i prasę. Hemar zmarł w Wielkiej Brytanii 11 lutego 1972 roku. 1927 (6) Urodziła się w Warszawie Bogna Sokorska - śpiewaczka, sopran koloraturowy. W arkana sztuki wokalnej wprowadzała ją Ada Sari. Bogna Sokorska należała do zespołu opery warszawskiej, ale występowała przeważnie na scenach innych krajów , głównie w Niemczech, Szwajcarii i Austrii. W jej repertuarze dominowały role z oper włoskich i Mozarta. Zachwycała pięknym głosem, mistrzowską techniką koloraturową oraz finezją i lekkością w wykonywaniu ornamentów wokalnych. Stołeczna publiczność nazywała ją "Słowikiem Warszawy". Wyróżniała się niezwykłą urodą. Występowała również z recitalami pieśni, podczas których akompaniował jej mąż - kompozytor - Jerzy Sokorski. Zmarła 10 maja 2002 roku. 1998 (6) W Japonii zakończono budowę najdłuższego na świecie mostu wiszącego, mającego 3911 metrów długości. Budowano go 10 lat. Jego dwa potężne filary wznoszą się na wysokość 300 metrów nad poziomem morza. Japonia położona jest na kilku tysiącach wysp toteż budownictwo komunikacyjne osiągnęło tam bardzo wysoki poziom techniczny. 1614 (7) Zmarł El Greco - malarz hiszpański greckiego pochodzenia, jeden z największych artystów europejskich. Był uczniem Tycjana. Przebywał w Niderlandach i Włoszech. Pod koniec lat 70. XVI wieku osiadł na stałe w Toledo. Malował głównie portrety i obrazy o treści religijnej. One właśnie przyniosły mu największą sławę. Nowatorstwo jego obrazów nacechowanych ekspresją, irracjonalnymi efektami świetlnymi i mistycyzmem u pełni doceniono dopiero w XX wieku. El Greco urodził się w 1541 roku. 1833 (7) Zmarł Antoni Radziwiłł - kompozytor i wiolonczelista, mecenas sztuki. Był namiestnikiem Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Na tym stanowisku konsekwentnie bronił polskości tych ziem. Jego berlińska siedziba była ośrodkiem życia artystycznego. Chopin skomponował dla niego Poloneza na wiolonczelę i fortepian opus 3 i trio d-moll. Przyjaźnił się z Beethovenem i Johanem Goethem. Najbardziej znanym utworem Antoniego Radziwiłła jest muzyka do "Fausta" Goethego. Urodził się w Wilnie w 1775 roku. 1884 (7) Urodził się Bronisław Malinowski - polski socjolog i antropolog społeczny, teoretyk kultury. Pracę doktorską obronił w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1908 r. Często przebywał w Zakopanem, gdzie poznał ówczesną elitę intelektualną Polski. Przyjaźnił się z Ignacym Witkiewiczem. W 1908 r. wyjechał na studia do Lipska, a następnie - do Londynu. W 1914 r. otrzymał stypendium naukowe i wyjechał do Australii. Badał codzienne życie i kulturę Aborygenów zamieszkujących wyspy u wybrzeży kontynentu australijskiego. W 1920 r. powrócił do Anglii. Uniwersytecie Londyńskim otrzymał tytuł profesora. W tym okresie wyszły jego książki: "Życie seksualne dzikich w północno - zachodniej Melanezji", "Ogrody koralowe i ich magia", "Argonauci Zachodniego Pacyfiku". W latach 30. interesował się Afryką. Z tego okresu pochodzi praca "Podstawy religii i moralności". W 1939 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Wykładał w amerykańskich uniwersytetach i badał kulturę wysokogórskich plemion Indian meksykańskich. Zmarł 16 maja 1942 roku. 1900 (7) Urodził się Adolf Dymsza - aktor teatralny, filmowy, estradowy i kabaretowy, piosenkarz, jeden z najbardziej popularnych artystów na scenie polskiej. Wystąpił w filmie "Skarb", który wyprodukowano w pierwszych latach po wojnie oraz wielu innych komediach. Należał do najwybitniejszych komików polskiej sceny. Występował również w Polskim Radiu i Telewizji. Dzięki temu zachowało się dużo jego nagrań. Zmarł 20 sierpnia 1975 roku. 1949 (7) W Polsce uchwalono ustawę o likwidacji analfabetyzmu. Rozpoczęła się ogólnonarodowa akcja dokształcania ludzi dorosłych na rozmaitych kursach, których celem była nauka pisania i czytania. Kadrę uczącą stanowili nauczyciele szkół podstawowych i średnich. W okresie międzywojennym, w spadku po zaborach, Polska otrzymała olbrzymie zaniedbania w powszechnej oświacie. Dla ponad miliona dzieci brakowało szkół. 29 grudnia 1951 roku, na posiedzeniu Sejmu, ogłoszono komunikat o likwidacji w Polsce analfabetyzmu jako zjawiska masowego. 1525 (8) Do Europy dotarły z Peru pierwsze kartofle. Z początku nie zrobiły większej kariery. Najszybciej przyjęły się w Irlandii i w Niemczech, ale służyły głównie jako karma dla świń oraz pożywienie dla nędzarzy i jeńców wojennych. W 1757 r. do niewoli niemieckiej dostał się zdolny aptekarz francuski - Antoni Augustyn Parmentier. Robił rozmaite eksperymenty - przypiekał ziemniaki na ogniu, smażył na słoninie. Powróciwszy do ojczyzny stał się prorokiem kartofla. Sprzyjała mu Wielka Rewolucja Francuska i zaglądające ludziom w oczy widmo głodu. Władze Paryża nakazują przekształcić królewskie ogrody tuileryjskie, gdzie kartofle uprawiano dotychczas jako pięknie kwitnącą ozdobę, w pole ziemniaczane. Parmentier mianowany został pierwszym agronomem Republiki. Stąd rozpoczął się tryumfalny pochód kartofla na cały świat. Augustyn Parmentier ma w Paryżu aleję i stację metra swojego imienia. 1890 (8) Urodził się Zbigniew Drzewiecki - pianista i pedagog. Studiował w warszawie, Brnie i Wiedniu. Działalność koncertową łączył z pracą pedagogiczną w uczelniach Warszawy, Krakowa i Lwowa. Był współorganizatorem i jurorem wielu konkursów chopinowskich. Ceniono go, jako publicystę muzycznego. Przygotował do wydania dzieła kompozytorów klasycznych oraz Karola Szymanowskiego. Jego książka "Wspomnienia muzyka" przedstawia ciekawy i barwny obraz czasów, w których żył. Wychował kilka pokoleń wybitnych muzyków. Do jego uczniów należeli: Jan Ekier, Roman Jasiński, Halina Czerny Stefańska, Lidia Grychtołówna, Adam Harasiewicz, Wacław Kisielewski, Regina Smendzianka. Zbigniew Drzewiecki zmarł w kwietniu 1971 roku. 1973 (8) Zmarł Pablo Picasso - hiszpański malarz, rzeźbiarz, grafik, twórca nowych kierunków wyrazu artystycznego, jeden z najbardziej wszechstronnych i aktywnych artystów XX wieku. Urodził się w Hiszpanii, ale przez większość życia mieszkał we Francji. Hiszpańskiej ojczyźnie poświęcił dwa wybitne dzieła: "Guernica" oraz cykl graficzny "Sny i kłamstwa generała Franco". Picasso był autorem ponad stu tysięcy dzieł sztuki. Większa ich część znajduje się w prywatnych zbiorach. Do najwyżej cenionych dzieł należy obraz "Panny z Awinionu". Erotyki Picassa - "Naga kobieta ze skrzyżowanymi nogami" (1903r.), "Pocałunek" (1967 r.) - pozbawione są wulgarności, mają wymiar niemal metafizyczny. Picasso urodził się 25 października 1881 roku. 1241 (9) Pod Legnicą rozegrała się bitwa pomiędzy Tatarami i wojskiem polskim, którym dowodził książę Henryk II Pobożny. Chrześcijańskie rycerstwo, mimo poniesionej klęski, zatrzymało pochód hord mongolskich na zachód. W wyniku bitwy legnickiej Tatarzy cofnęli się na Ruś i Krym, skąd jeszcze przez cztery wieki nękali państwa Wschodniej i Środkowej Europy. W bitwie legnickiej zginął Henryk Pobożny. 1757 (9) Urodził się Wojciech Bogusławski - aktor, dramatopisarz, twórca polskiej sceny narodowej. Zostawił po sobie wiele dzieł scenicznych. Najbardziej znana jest śpiewogra "Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale". Utwór stał się najpopularniejszą sztuką epoki. Muzykę do niej napisał Jan Stefani - czeski kompozytor, skrzypek orkiestry Teatru Narodowego, kierownik kapeli katedry warszawskiej. Do Polski przyjechał ok. 1771 r. i tu pozostał do końca życia. Prawykonanie opery odbyło się 1 marca 1794 roku. Od ponad dwustu lat "Krakowiacy i Górale" nie schodzą ze scen teatrów. 4 kwietnia 1811 r. Wojciech Bogusławski otworzył w Warszawie szkołę dramatyczną. Jako pierwszy w Polsce napisał podręcznik dla aktorów. Zmarł 23 lipca 1829 roku. 1901 (9) Urodził się Stanisław Wigura - pilot, konstruktor, pionier sportu lotniczego. Wspólnie z Franciszkiem Żwirką zdobył wiele nagród w konkursach lotniczych. 9 sierpnia 1929 dokonali lotu nad Europą, pokonując samolotem RWD trasę długości 2500 kilometrów. Był to wielki wyczyn lotniczy i techniczny. 28 sierpnia 1932 r. odnieśli zwycięstwo w III Międzynarodowych Zawodach Lotniczych na samolocie polskiej produkcji RWD6. Trasa lotu kończyła się w Berlinie i Niemcy bardzo liczyli na zwycięstwo. Dzień ten jest świętem polskiego lotnictwa. Obaj piloci zginęli w katastrofie lotniczej w czasie burzy na terenie Czechosłowacji 11 września 1932 r. Stanisław Żwirko urodził się 16 września 1895 roku. 1847 (10) Urodził się Joseph Pulitzer - amerykański dziennikarz, publicysta i wydawca (pochodzenia węgierskiego). założył w Stanach Zjednoczonych pierwszą szkołę dziennikarską. Ufundował coroczną nagrodę przyznawaną od 1917 roku za wybitne osiągnięcia dziennikarskie, literackie i muzyczne. Zmarł 29 października 1911 roku. 1899 (10) Urodziła się Ewa Szelburg - Zarembina - pisarka nowelistka, działaczka społeczna, autorka książek dla dzieci i młodzieży. Dla upamiętnienia cierpień dzieci w czasie II wojny światowej, zainicjowała wybudowanie w Międzylesiu pod Warszawą Centrum Zdrowia Dziecka. Zmarła w 1986 roku. 1920 (10) Urodził się Maciej Słomczyński (Joe Alex) - poeta i prozaik, tłumacz literatury angielskiej, autor dramatów, opowiadań, słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych. Przetłumaczył na język polski powieści: "Ulissesa" Joyce’a , "Alicję w krainie czarów" Carolla oraz utwory Faulknera. Jako jedyny człowiek na świecie przełożył całą twórczość Szekspira. Pod pseudonimem Joe Alex opublikował wiele powieści kryminalnych, cieszących się dużą popularnością i książek dla dzieci. Zmarł 21 marca 1998 roku. 1771 (11) Urodził się Bogumił Samuel Linde - językoznawca, wybitny leksykograf, pedagog, jeden z organizatorów Uniwersytetu Warszawskiego i Biblioteki Uniwersyteckiej. Należał do Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które powstało w 1800 r. Towarzystwo, nie mając perspektyw odzyskania niepodległości, skupiało się na szerzeniu oświaty oraz rozwoju kultury i nauki, a także zachowaniu polskiej tradycji narodowej, języka, literatury i geografii ziem polskich. Należeli do niego, między innymi - Stanisław Staszic, księżna Izabela Czartoryska, Józef Maksymilian Ossoliński, Tadeusz Czacki. W okresie Księstwa Warszawskiego Samuel Linde był członkiem Izby Edukacji Publicznej. Powierzono mu funkcję prezesa Towarzystwa Ksiąg Elementarnych. Opracował sześciotomowy słownik języka polskiego. To było jedno z największych osiągnięć polskiej nauki w okresie Oświecenia. Słownik liczył 60 tysięcy haseł zaczerpniętych z druków polskich od XVI do końca XVIII wieku. Zawiera odpowiedniki i cytaty łacińskie, niemieckie i słowiańskie. Na słowniku Lindego wzorowali się późniejsi autorzy podobnych wydawnictw nie tylko w Polsce. Zmarł 18 sierpnia1847 roku. 1861 (11) Zmarł Tytus Działyński - mecenas sztuki, wydawca źródeł historycznych. Pochodził z arystokratycznej rodziny mającej wielkie zasługi dla niepodległości i wszechstronnego rozwoju Polski. Uczestniczył w Powstaniu Listopadowym. Brał również zbrojny udział w Wiośnie Ludów w 1848 r. Rząd Prus ukarał go za te czyny konfiskatą majątku. Przez wiele lat, jako poseł, rozwijał aktywną działalność w sejmie Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Większość swego życia poświęcił przedsięwzięciom służącym rozwojowi i utrwalaniu nauki i kultury polskiej. Należał do założycielu Towarzystwa przyjaciół Nauki. W swoich wielkopolskich dobrach - w Kurniku - założył bibliotekę która odegrała doniosłą rolę w kulturze polski i nadal należy do najważniejszych placówek naukowych. Tytus Działyński urodził się w 1796 roku. 1925 (11) Zmarł Jan Styka - malarz, twórca portretów, obrazów o tematyce historycznej i batalistycznej oraz religijnych. Studiował w Paryżu, Wiedniu i Krakowie, gdzie za nauczyciela miał mistrza Jana Matejkę. Z jego inicjatywy powstały słynne wielkie płótna: "Panorama Racławicka", "Golgota", "Męczeństwo chrześcijan". Namalował je we współpracy z Wojciechem Kossakiem. Należał do najbardziej popularnych artystów, choć znawcy nie szczędzili mu opinii krytycznych. Jego synowie - Adam i Tadeusz - także byli malarzami. Jan Styka urodził się w 1858 roku. 1861 (12) W Stanach Zjednoczonych wybuchła wojna secesyjna pomiędzy Unią z Północy i Federacją Stanów Południowych. Największa bitwa rozegrała się pod Gettysburgiem 3 lipca 1863 r. Zginęło w niej lub odniosło rany 40 tysięcy żołnierzy. Wojska Południa poniosły klęskę. Amerykańska wojna domowa zakończyła się26 maja 1865 roku. W okolicach Nowego Orleanu skapitulowała ostatnia armia federacyjna. Zwyciężyły wojska Północy. W wyniku wojny domowej w całych Stanach zostało zniesione niewolnictwo. Przyczyniło się to do swobodnego przepływu siły roboczej, a w konsekwencji - szybkiego rozwoju przemysłu i wzrostu amerykańskiej potęgi gospodarczej. W wyniku bardzo ostrych konfliktów w społeczeństwie amerykańskim, 14 kwietnia 1965 r. zginął w zamachu prezydent Abraham Lincoln, wybrany na najwyższy urząd w państwie w 1860 roku. 1920 (12) Urodziła się Anna Kamieńska, poetka, eseistka i tłumaczka, przedstawicielka nurtu katolickiego w literaturze. Jej Twórczość przeznaczona była głównie dla dzieci i młodzieży. Na początku lat 50. na krótko dała się unieść prądowi socrealistycznemu. Głębokie przemiany, jakie dokonały się w jej życiu, niektórzy znawcy literatury wiążą ze śmiercią męża, wybitnego poety - Jana Śpiewaka. Poszukując jasnych kryteriów ładu moralnego i wartości estetycznych, nawiązywała do tradycji ludowej i chrześcijańskiej. W kilku jej utworach znajduje odbicie problematyka biblijna. Z tego cyklu najbardziej poczesne miejsce zajmuje opowieść o Starym Testamencie "Książka nad książkami", przeznaczona dla dzieci. Przez wiele lat Anna Kamieńska związana była z poznańskim miesięcznikiem "W Drodze" - wydawanym przez Dominikanów. Z Inicjatywy tego czasopisma, od 1986 r. przyznawany jest medal jej imienia. Anna Kamieńska zmarła 10 maja 1986 roku. 1961 (12) Jurij Gagarin - rosyjski kosmonauta - wystartował w pierwszą w dziejach ludzkości podróż kosmiczną. Jego statek - "Wostok 1" był pierwszym wystrzelonym z Ziemi pojazdem załogowym. Lot trwał 108 minut. Między Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi rozpoczęła się rywalizacja w podboju kosmosu. Pierwszy amerykański astronauta - John Glenn, jako drugi człowiek wystartował do kosmicznego lotu 20 lutego 1962 roku. 12 kwietnia 1982 r. Amerykanie wystrzelili pierwszy prom kosmiczny "Kolumbia", z dwuosobową załogą. Wahadłowiec wrócił na Ziemię po dwu dniach, w których wykonał 36 okrążeń naszej planety. Rozwój techniki związanej z lotami kosmicznymi przyczynił się do wynalezienia i wprowadzenia do codziennego użytku różnych urządzeń, jak telewizja satelitarna, telefony komórkowe, mikroukłady scalone stosowane we wszystkich aparatach elektronicznych. 12 kwietnia jest Międzynarodowym Dniem Lotnictwa i Kosmonautyki. Jurij Gagarin urodził się 9 marca 1934, a zmarł 27 marca 1968 roku. Zginął w katastrofie lotniczej. John Glenn urodził się 18 lipca 1921 roku. 1898 (13) Urodziła się Maria (Maja)Berezowska - malarka, graficzka, scenarzystka, ilustratorka książek i czasopism. Umiejętności malarskie zdobywała na uczelniach Krakowa, Petersburga, Paryża i Monachium. W czasie wojny hitlerowcy więzili ją na Pawiaku, a następnie osadzili w obozie koncentracyjnym w Ravensbruck. Sławę zawdzięczała licznym cyklom ilustracji do dzieł literatury światowej oraz współpracy z czasopismami satyrycznymi: "Cyrulik Warszawski" i "Szpilki ". Ilustrowała między innymi "Dekamerona", a z polskich pisarzy - Reja, Kochanowskiego, Krasickiego i Potockiego. Jej finezyjne rysunki były łatwo rozpoznawalne, dzięki wyrafinowanej formie i żartobliwemu ujęciu tematu. Malowała portrety i kompozycje kwiatowe. Jej piórkowe rysunki o tematyce erotycznej zaliczane są do najwybitniejszych dzieł polskiej i europejskiej klasyki. Zmarła 30 czerwca 1978 roku. 1906 (13) Urodził się Samuel Beckett - irlandzki pisarz, dramaturg, przedstawiciel teatru absurdu. Jego twórczość, zwłaszcza powieści: "Malone umiera", "Nienazywalne" oraz sztuki: "Końcówka", "Szczęśliwe dni" i "Czekając na Godota" wywarły wielkie wrażenie na całym świecie. W swych utworach przedstawia beznadziejność, bezwzględność i przemoc jednych ludzi wobec drugich. Nie ma w nich miłości. Dramat "Czekając na Godota" był jednym z pierwszych przedstawień emitowanych przez polską telewizję w programie ogólnokrajowym. W 1969 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Na początku lat 30. pisarz przeniósł się do Francji i tu mieszkał do końca życia. Zmarł 22 grudnia 1989 roku. 1935 (13) Urodził się Erich Von Daeniken - szwajcarski pisarz, eseista, twórca hipotezy o wpływie przybyszów z kosmosu na powstanie i rozwój cywilizacji ludzkiej na Ziemi. 1743 (14) Urodził się Tomas Jefferson - amerykański polityk, trzeci prezydent Stanów Zjednoczonych. U podstaw amerykańskiej państwowości legła, stworzona przez niego, deklaracja niepodległości. Już w XVIII wieku był zwolennikiem zniesienia niewolnictwa. Jest jednym z głównych bohaterów w historii Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Jego podobizna znajduje się na amerykańskim banknocie dolarowym. 1899 (14) Departament policji w Monachium wydał pierwszą tablicę rejestracyjną. Na prostokącie z blachy widniała pojedyncza liczba - 1. Jest to najstarsza, zachowana do dziś, samochodowa tablica rejestracyjna. Pierwszą stację benzynową otwarto w Pittsburghu w Stanach Zjednoczonych 1 grudnia 1913 roku. Te rozwiązania organizacyjne wkrótce przyjęły się na całym świecie. 1912 (14) W pobliżu Nowej Funlandii na Atlantyku, brytyjski liniowiec pasażerski - "Titanic", w swym pierwszym rejsie do Stanów Zjednoczonych, w czwartym dniu podróży, zderzył się z górą lodową i zatonął. Zginęło około 1500 osób. Statek został wodowany 31 maja 1911 roku. Nazywano go "Pływającym pałacem". Miał opinię niezatapialnego. Wrak statku odnaleziono 1 września 1985 roku. Nurkowie stwierdzili, że otwór w burcie był niewielki, a blachy wygięte na zewnątrz. Mogło to oznaczać, że przyczyną zatonięcia nie było zderzenie z górą lodową, lecz wybuch podłożonego w głębi statku ładunku, a więc zagłada liniowca nastąpiła w wyniku aktu terrorystycznego. Tragiczne wydarzenie mogła spowodować wielka konkurencja panująca wówczas na Atlantyku pomiędzy przewoźnikami pasażerów. 1452 (15) Urodził się Leonardo Da Vinci - włoski badacz przyrody, lekarz, specjalista w anatomii człowieka, filozof, pisarz, rzeźbiarz, architekt, wynalazca i konstruktor, ale przede wszystkim - malarz. Wszechstronność talentu, zainteresowań, pracy badawczej i twórczości artystycznej Leonarda Da Vinci nakazuje zaliczyć go do najwybitniejszych ludzi renesansu. Zainicjował badania, które umożliwiłyby człowiekowi wzniesienie się nad ziemię. Przewidział wynalezienie latających maszyn i statków podwodnych. Do najbardziej znanych jego dzieł malarskich należą: "Mona Lisa", "Ostatnia wieczerza" i "Dama z gronostajem". Obraz ten znajduje się Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Zmarł 2 maja 1519 roku. 1865 (15) Urodziła się Olga Boznańska - malarka, przedstawicielka polskiego impresjonizmu. Studiowała w Krakowie, a następnie - w Monachium. W 1898 r. na stałe zamieszkała w Paryżu. Malowała głównie portrety, pejzaże, kwiaty i wnętrza. Do najbardziej cenionych jej obrazów należą: "Dziewczynka z chryzantemami", "Dwie dziewczynki", " Dziewczynka z koszem jarzyn w ogrodzie ", "Autoportret". Jej styl charakteryzuje się prostotą i wrażliwością artystyczną. Dużą uwagę przywiązywała do kolorystyki swych dzieł. Zmarła 26 października 1940 roku. 1945 (15) Ukazał się pierwszy numer tygodnika "Przekrój". Redagowany i wydawany był w Krakowie. Przez dziesiątki lat należał do najbardziej poczytnych czasopism kulturalnych w Polsce. Skupiał wokół siebie najwybitniejszych dziennikarzy i literatów. Na jego łamach publikował swoje utwory Konstanty Ildefons Gałczyński i wielu innych poetów. "Przekrój", w 2002 roku przeniesiony do Warszawy, choć stracił palmę pierwszeństwa, do dziś cieszy się powodzeniem czytelników w całym kraju. 2007 (15) Zmarł Jerzy Janicki - pisarz, dziennikarz, twórca radiowej powieści "Matysiakowie", autor kilkudziesięciu słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych. Z utworów prozatorskich najbardziej znana jest trzyczęściowa powieść "Dom". 1844 (16) Urodził się Anatol France - pisarz francuski. Debiutował, jako poeta, ale sławę literacką przyniosły mu powieści: "Zbrodnia Sylwestra Bonnard" - wydana w 1881 r. oraz "Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką". Jej libertynizm przysporzył mu wielu przeciwników. Duże znaczenie w jego twórczości ma cykl powieściowy, nawiązujący do stosunków społecznych we Francji - "Historia współczesna". Za swą twórczość literacką, w r. 1921, otrzymał Nagrodę Nobla. Zmarł w 1924 roku. 1858 (16) Urodził się w Warszawie Stanisław Barcewicz - skrzypek, jeden z najwybitniejszych artystów polskich. Studiował w Moskwie, gdzie był uczniem Piotra Czajkowskiego. Koncertował w najważniejszych ośrodkach europejskich. Zaliczany jest do największych skrzypków, obok Paganiniego i Pabla Sarasate. Był także koncertmistrzem i dyrygentem Opery Warszawskiej. Założył Kwartet Smyczkowy, z którym dał kilkaset koncertów. Rozwijał również działalność pedagogiczną. Wykładał głównie w Konserwatorium Warszawskim, którego, w 1910 r. został dyrektorem. Do jego uczniów należał Mieczysław Karłowicz. Swemu mistrzowi Karłowicz dedykował koncert skrzypcowy A - dur. Stanisław Barcewicz zmarł 1929 roku. 1915 (16) Urodził się Tadeusz Kantor - malarz, rzeźbiarz, scenograf, reżyser teatralny. "Dzienniki z podróży" Kantora zawierają opis jego wzruszeń, emocji i bardzo osobistych przeżyć. W 1956 r. założył teatr "Cricot Dwa". Jego spektakle: "Martwa klasa", "Wielopole, Wielopole", "Niech sczezną artyści" na stałe weszły do światowej klasyki. W 1987 r. Kantor, przebywając w Hiszpanii, namalował cykl: "Katedry barcelońskie". Artysta z okna swego hotelu widział katedrę Santa Eulalia. Malował ją w różnych porach dnia, zmieniających się warunkach pogodowych, w różnych chwilach nastroju. Pod koniec życia Kantor stał się symbolistą. Zmarł 8 grudnia 1990 roku. 1950 (16) Na pierwszym kongresie w Warszawie, powstało Zrzeszenie Studentów Polskich. Obejmowało wszystkie uczelnie w kraju. rozwijało działalność artystyczną, socjalną, turystyczną i wypoczynkową. W jego strukturach działały koła skupiające studentów mających ambicje naukowe. Organizowano konferencje , sympozja i seminaria. Wielu dzisiejszych naukowców zaczynało swą karierę w ZSP. Studentom przyznawano stypendia i nagrody. Dużą popularnością cieszył się konkurs "Primus inter pares " (Pierwszy wśród równych). ZSP było szkołą demokracji. Władze pochodziły z tajnych wyborów. Statut przewidywał, iż nie można było pełnić tej samej funkcji dłużej niż dwie kadencje. 1796 (17) Urodził się Stanisław Jachowicz - pisarz, poeta, pedagog, filantrop, jeden z pionierów polskiej literatury dziecięcej. Napisał kilkaset bajek i powiastek o wydźwięku dydaktyczny. Do najbardziej znanych należy wiersz: "Pan Kotek był chory". Jest autorem znanego powiedzenia: "Cudze chwalicie, swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie". Na jego wierszach i opowiadaniach, zawierających wskazówki moralne, wychowało się kilka pokoleń Polaków. Zmarł 24 grudnia 1857 roku. 1884 (17) Na ulicy Marszałkowskiej, między ulicami Złotą i Chmielną, zainstalowano dwie, pierwsze w Warszawie, latarnie elektryczne. Wcześniej stolica była oświetlana lampami gazowymi. Pierwsze latarnie gazowe w Warszawie uruchomiono 27 grudnia 1856 roku. Ma początku XX wieku światło elektryczne stawało się coraz bardziej powszechne, ale jeszcze Przez kilkadziesiąt lat na ulicach i placach miasta spotykało się obok siebie latarnie elektryczne i gazowe. 1981 (17) Zmarł Ludwik Sempoliński - pieśniarz i piosenkarz, aktor estradowy i filmowy, znakomity interpretator piosenek kabaretowych, historyk teatru rewiowego. Przez długie lata był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Najczęściej kreował amanta w wodewilach i operetkach. Wiele jego przebojów zdobyło popularność w całym kraju na przykład piosenka: "Tomasz, ach Tomasz". Przez całą okupację poszukiwali go gestapowcy, chcąc go ukarać za powszechnie śpiewaną piosenkę: "Ten wąsik"- ośmieszającą Hitlera. Ludwik Sempoliński urodził się 18 sierpnia 1899 roku. 1888 (18) Urodziła się Maria Grzegorzewska - psycholog, pedagog, autorka kilkudziesięciu prac naukowych. W 1922 r. zorganizowała w Warszawie Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej. Zadaniem uczelni było przygotowanie czynnych nauczycieli do pracy w szkołach specjalnych dla dzieci upośledzonych umysłowo, niesłyszących, moralnie zagrożonych oraz niewidomych . Maria Grzegorzewska kierowała instytutem do końca swego życia. Wykształciło się w nim dziesiątki tysięcy pedagogów. Zmarła w 1967 r. W 2000 roku instytut przekształcił się w Akademię Pedagogiki Specjalnej. 1934 (18) W Warszawie utworzono Instytut Fryderyka Chopina. Szesnaście lat później Instytut przekształcony został w Towarzystwo im. Fryderyka Chopina. Towarzystwo organizuje konkursy oraz koncerty chopinowskie, opiekuje się dworkiem w Żelazowej Woli, szerzy w Polsce i na świecie wiedzę o genialnym kompozytorze. Ponadto zajmuje się działalnością naukową, wydawniczą i publicystyczną. W całym kraju działa ponad 600 członków Towarzystwa zrzeszonych w kołach chopinowskich. Co pięć lat wybierają oni zarząd Towarzystwa stanowiący jedyną władzę organizacji. 1985 (18) Zmarł Endre Kovacs - węgierski historyk, slawista, tłumacz, wybitny znawca polskiej literatury. Dzięki jego licznym pracom poświęconym pisarzom polskim, Węgrzy mogą poznawać naszą kulturę. W twórczości naukowej, popularyzacyjnej i tłumaczeniowej Kowacza najwięcej miejsca zajmują Adam Mickiewicz, Teodor Tomasz Jeż, Henryk Sienkiewicz, Maria Dąbrowska, Władysław Reymont. Napisał także podręcznik literatury polskiej. W centrum jego naukowych zainteresowań były również historyczne związki pomiędzy Polakami i Węgrami. Kilka lat pracował nad monografią gen. Józefa Bema. Do bardzo wartościowych dzieł należy studium pt "Uniwersytet Krakowski, a kultura węgierska". Endre Kowacs urodził się w 1911 roku. 1809 (19) Pod Raszynem koło Warszawy oddziały Księstwa Warszawskiego stoczyły bitwę z wojskami austriackimi. Polskim korpusem dowodził książę Józef Poniatowski. Na skutek odniesionych ran zginął Cyprian Godebski - poeta i prozaik. Po doznanej porażce polskie siły zbrojne wycofały się na tereny na wschód od Wisły. Tam przez kilka jeszcze miesięcy trwały walki. Najbardziej krwawą bitwę stoczono o Sandomierz. Duża część miasta legła w gruzach. 1943 (19) Rozpoczęło się powstanie w getcie warszawskim. Był to zbrojny opór przeciw podjętej przez Niemców decyzji ostatecznej likwidacji getta i wywiezieniu pozostałych przy życiu 70 tysięcy jego mieszkańców do obozu zagłady. Walczyło około tysiąca bojowników, którymi dowodził 24 - letni komendant Żydowskiej Organizacji Bojowej - Mordechaj Anielewicz. Akcja powstańcza zakończyła się 16 maja. Powstańcom pomagali aryjscy bojownicy z organizacji "Żegota". Powstanie skazane od początku na klęskę, dzięki determinacji i bohaterstwu walczących, stało się psychologicznym i moralnym zwycięstwem nad potężnym i bezkarnym w swych zbrodniach wrogiem. Warszawskie getto zostało utworzone w listopadzie 1940 r. Otaczał je 16-kilometrowy mur, wysoki na trzy metry. Na obszarze 400 hektarów w północnej części warszawskiego śródmieścia stłoczono ponad 350000 ludzi. Likwidacja getta rozpoczęła się 19 stycznia 1943r. i zakończyła 16 maja tego samego roku. Ostatnim jej epizodem było wysadzenie w powietrze wielkiej synagogi przy ulicy Tłomackie. Mordechaj Anielewicz zginął śmiercią samobójczą 8 maja 1943 roku. 1807 (20) Urodził się Wincenty Pol - prozaik, poeta, geograf, wykładowca w Uniwersytecie Jagiellońskim. Należał do najwybitniejszych romantyków krajowych. Uczestniczył w Powstaniu Listopadowym. Spośród jego zbiorów poetyckich najbardziej znany jest tom "Pieśń o ziemi naszej". Pisarstwo Pola cechuje patriotyzm wyrażający się ukazywaniu piękna ziemi ojczystej. Bohaterami utworów często są uczestnicy Powstania Listopadowego - "Stary ułan pod Brodnicą". Zmarł 2 grudnia 1872 roku. 1873 (20) Urodził się Wojciech Korfanty - polityk, publicysta, działacz społeczny, narodowy i niepodległościowy. Większość swego życia poświęcił sprawie przynależności Górnego Śląska do Polski i wszechstronnego rozwoju tej Ziemi. W roku 1920 był komisarzem plebiscytowym na Górnym Śląsku. Jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej w latach 1922-1930, został skazany przez sanacyjne władze Polski na więzienie w Berezie Kartuskiej. Zmarł 17 sierpnia 1939 roku. 1886 (20) W Wadowicach urodziła się Jadwiga Szayer (Ada Sari) - śpiewaczka, sopranistka koloraturowa o światowej sławie, aktorka teatralna i filmowa. Studiowała w Wiedniu i Mediolanie. Już pierwsza rola - Małgorzaty w "Fauście" na scenie rzymskiej - w1909 roku, przyniosła jej rozgłos i zadecydowała o dalszym powodzeniu na niwie artystycznej. Należała do największych gwiazd kina niemego. Wielokrotnie występowała w La Scali pod batutą Toscaniniego. Po dwudziestu latach działalności scenicznej Ada Sari powróciła do Polski i poświęciła się pracy pedagogicznej. Wykształciła wielu wybitnych artystów polskich. Zmarła 12 lipca 1968 roku. 1897 (20) Urodził się Jerzy Petersburski (Jerzy Melodysta) - kompozytor i pianista, autor ciągle żywych przebojów: "Odrobinę szczęścia w miłości", "Ta ostatnia niedziela", Tango Milonga", "Niebieska chusteczka". Jego melodyjne piosenki, łatwo zapamiętywane, przez kilkadziesiąt lat śpiewała cała Polska. Zmarł 7 października 1979 roku. 1905 (20) Urodziła się Hanna Januszewska - pisarka, autorka popularnych książek dla dzieci, m.in. cykl o wędrującej Pyzie. Była mocno związana z Mazowszem. Prawie wszystkie jej opowieści umiejscowione zostały w dolinie Wisły. Większość utworów Hanny Januszewskiej przeniesiono na sceny teatrów dla dzieci i do słuchowisk radiowych. Zmarła 18 lipca 1980 roku. 1910 (20) Urodził się Jan Dobraczyński - pisarz i publicysta. Współpracował z prasą katolicką. Był działaczem Stowarzyszenia "Pax". W jego twórczości ważne miejsce zajmowały szkice literackie, felietony i wspomnienia. Do najbardziej poczytnych dzieł Dobraczyńskiego należą powieści: "Listy Nikodema"- przetłumaczone na kilkadziesiąt języków oraz "Najeźdźcy" poświęcone napaści faszystowskich Niemiec na Polskę. Za ratowanie dzieci żydowskich w czasie okupacji Polski podczas II wojny światowej otrzymał medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W latach 80. popierał politykę gen. Wojciecha Jaruzelskiego, czym ściągnął na siebie wzgardę artystów związanych z ruchem solidarnościowym. Jan Dobraczyński zmarł 5 marca 1994 roku. 1945 (20) Wojska radzieckie wkroczyły do Berlina. 30 kwietnia nad Reichstagiem zawisły flagi - radziecka i polska. 2 maja wojska radzieckie zdobyły Berlin. W walkach brały udział oddziały Pierwszej Armii Wojska Polskiego. W szturmie na Berlin poległo 300 tysięcy radzieckich i polskich żołnierzy. 1995 (20) Szczątki ciał Marii i Piotra Curie przeniesione zostały do Panteonu - miejsca spoczynku najbardziej zasłużonych Francuzów. Maria i Piotr Curie w 1903 roku otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za pracę nad promieniotwórczością i odkrycie radu. Osiem lat później Maria, po raz drugi otrzymała Nagrodę Nobla za odkrycie polonu. Maria Skłodowska - Curie jest pierwszą kobietą, która spoczęła w Panteonie. 1926 (21) Urodziła się Elżbieta II - królowa Wielkiej Brytanii - córka króla Jerzego VI. 20 listopada 1947 r. poślubiła księcia Filipa Mountbattena. Jest matką czworga dzieci - Karola, Anny, Andrzeja i Edwarda. Uroczystość koronacji odbyła się w opactwie westminsterskim 2 czerwca 1953 roku. Należy do najbogatszych ludzi na świecie. Jej majątek, wliczając pałace, dzieła sztuki oraz klejnoty, przekracza dwadzieścia miliardów dolarów. 1950 (21) Została podjęta decyzja o budowie na podkrakowskich polach wielkiego kombinatu metalurgicznego: Huty Lenina - największego obiektu przemysłowego Planu Sześcioletniego, dziś - Huta im. Sendzimira. Huta stała się zaczątkiem wielkiego miasta - Nowej Huty - liczącej ponad 100 tysięcy mieszkańców. W swym szczytowym okresie produkowała dziesięć milionów ton stali rocznie. Umożliwiło to rozwój całego polskiego przemysłu - środków transportu, budownictwa i tras komunikacyjnych. 1965 (21) Zmarł Artur Maria Swinarski - poeta, dramaturg, satyryk i tłumacz. Był także wybitnym scenografem, grafikiem i historykiem sztuki. W okresie międzywojennym należał do współtwórców kabaretów artystycznych: "Różowa Kukułka" i "Klub szyderców". Wielkim powodzeniem cieszyły się jego szopki satyryczne, wystawiane w różnych miastach, zwłaszcza w Poznaniu i Krakowie. Tworzył je we współpracy z Magdaleną Samozwaniec. Pisał ponadto znakomite parodie i komedie - "Achilles i panny", dramaty - "Godzina Antygony", a także wiersze. W czasopismach zamieszczał recenzje teatralne i felietony na tematy kulturalne. Tłumaczył poezję niemiecką, zwłaszcza Goethego, Heinego i Brechta. Urodził się w 1900 roku. 1970 (21) W Stanach Zjednoczonych, wobec degradacji środowiska naturalnego, po raz pierwszy obchodzono "Dzień Ziemi". Z inicjatywą wystąpili amerykańscy studenci i inni ludzie zatroskani o losy naszej planety. Celem akcji była ochrona zwierząt, drzew, zieleni i kwiatów oraz całego naturalnego środowiska człowieka, zagrożonego zniszczeniem. Dwadzieścia lat później Dzień Ziemi świętowano już na całym świecie. 1724 (22) Urodził się Immanuel Kant - filozof idealistyczny, czołowy przedstawiciel klasycznej filozofii niemieckiej, twórca idealizmu transcendentalnego. Jego główne prace dotyczą poznania oraz granic moralnych ludzkiego działania. Swe myśli filozoficzne zawarł w dziełach: "Krytyka czystego rozumu", "Krytyka praktycznego rozumu" oraz "Krytyka władzy sądzenia" Jego rozprawy miały ogromne znaczenie w polemice z racjonalistyczną filozofią oświecenia. Kant głosił, iż: "Poznanie możliwe jest dlatego, że umysł ludzki narzuca niepoznawalnym rzeczom samym w sobie aprioryczne formy i kategorie" Jest autorem tak zwanego imperatywu kategorycznego: "Postępuj według takiej zasady, którą chciałbyś uczynić prawem powszechnym". Mieszkał w Królewcu. Zmarł 12 lutego 1804 roku. 1792 (22) W Marsylii narodził się hymn Francji. Uniesione rewolucyjnym entuzjazmem tłumy, po raz pierwszy śpiewały patriotyczną pieśń nazwaną później "Marsylianką". Z tą pieśnią na ustach Francuzi burzyli mury feudalizmu. Pod koniec XIX wieku "Marsylianka" stała się narodowym hymnem Francji. 1870 (22) Urodził się Włodzimierz Iljicz Ulianow Lenin - prawnik, działacz polityczny, organizator partii bolszewickiej. W swoich pracach publicystycznych, opierając się na filozoficznych i społecznych założeniach Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, stworzył teoretyczne podstawy przemian rewolucyjnych w Rosji. Pod jego przywództwem, Wielka Rewolucja wybuchła w Petersburgu 25 października (7 listopada) 1917 r. Główne hasła rewolucji brzmiały: "Cała władza w ręce rad" i "Ziemia dla chłopów". Jego najbliższymi współpracownikami byli: Grigorij Zinowiew, Lew Kamieniew i Lew Trocki. Lenin zmarł 21 stycznia 1924 roku. Po jego śmierci władzę w Rosji przejął Józef Stalin, który przemianom rewolucyjnym nadał charakter krwawej dyktatury. 1916 (22) Urodził się Yehudi Menuhin - skrzypek światowej sławy, dyrygent, filantrop. Koncertował od wczesnego dzieciństwa. Znany był z licznych inicjatyw społecznych o charakterze filantropijnym. Podczas wojny dał 500 koncertów dla aliantów na rzecz Czerwonego Krzyża. Honoraria za swe koncerty często przeznaczał na fundusz walki z głodem na świecie. Zakładał organizacje charytatywne. Organizował i prowadził festiwale i kursy mistrzowskie. Założył w Azji szkołę dla wybitnie uzdolnionych skrzypków. Menuhin pojmował muzykę, jako środek przezwyciężania podziałów etnicznych kulturowych i politycznych. Wielokrotnie występował również jako dyrygent. Od 1984 r. blisko współpracował z polską orkiestrą "Sinfonia Varsovia", z którą koncertował w wielu krajach. Zmarł 12 marca 1999 roku. 997 (23) Zginął śmiercią męczeńską biskup Pragi - Wojciech, który po wygnaniu z Czech, przebywał na dworze króla Bolesława Chrobrego. Wyruszył w celach misyjnych na północ kraju, na tereny położone na wschód od Gdańska. Zabili go, w okolicach Elbląga, pogańscy Prusowie, gdyż, nie zważając na ostrzeżenia, wstąpił do dębowego gaju - dla tamtejszych mieszkańców - miejsca świętego. Ciało misjonarza, wykupione za bardzo wysoką cenę, przez polskiego władcę, zostało złożone w katedrze gnieźnieńskiej. Wkrótce został kanonizowany. Święty Wojciech uznawany jest za jednego z patronów Polski, Czech, Niemiec i Litwy. 1564 (23) Urodził się William Szekspir - angielski poeta, genialny dramatopisarz i aktor. Napisał kilkadziesiąt sztuk teatralnych, wśród nich dramaty: "Hamlet", "Makbet", "Król Lear ", "Sen nocy letniej", "Romeo i Julia". Bohaterowie jego dzieł - przeważnie wybitne osobowości - kierują się bardzo silnymi emocjami. Sztuki Szekspira od 400 lat nie schodzą ze scen całego świata. W jego spuściźnie literackiej jest również 154 sonetów i poematów. Zmarł w niejasnych okolicznościach 23 kwietnia 1616 roku. Trzy lata wcześniej spłonął jego teatr w Londynie. W sondażu przeprowadzonym 3 stycznia 1999 r. wśród słuchaczy brytyjskiego radia (BBC), William Szekspir został uznany za angielskiego Człowieka Millenium - najwybitniejszą osobowość drugiego tysiąclecia. 1823 (23) Urodził się Władimir Żemczużnikow - rosyjski poeta, jeden z trzech braci Żemczużnikowów (Aleksiej i Aleksander), którzy razem z Lwem Tołstojem powołali do życia niezwykłą postać w rosyjskiej literaturze - Kuźmę Prudkowa. Od 1851 do 1864 r. bracia Żemczużnikowowie wraz z Tołstojem i niektórymi innymi zaprzyjaźnionymi pisarzami publikowali w czasopiśmie "Sowremiennik" utwory podpisywane przez rzekomego pisarza -Kuźmę Prudkowa. Nie był on zbiorowym pseudonimem grupy twórców. Wymyślony pisarz przybrał cechy żywej postaci. Został uwiarygodniony przez publikację jego życiorysu i odpowiednich dokumentów. Władimir Żemczużnikow wydał dzieła wszystkie Kuźmy Prudkowa. Od tego czasu Prudkow zyskał stałe miejsce w literaturze. Grupa twórców stworzyła postać biurokraty, zadowolonego z siebie z urzędnika, parającego się również literaturą, uważającego każdą swoją myśl za godną publikacji. Prudkow był wszechstronny. Pisał wiersze, komedie, bajki, parodie, epigramaty, anegdoty, utwory w różnych stylach. Służył do ośmieszenia adeptów szkoły czystej poezji. Ponadto jego utwory, często trywialne, sprowadzały do absurdu obskuranckie myślenie. Wiele cytatów z twórczości Kuźmy Prudkowa weszło na stałe do codziennego języka Rosjan. 1858 (23) Urodził się Max Karl Blanc - niemiecki fizyk światowej sławy, jeden z twórców podstaw klasycznej teorii kwantów. Za swe odkrycia, w 1918 r., otrzymał Nagrodę Nobla. Jego badania umożliwiły poznanie natury światła. Zmarł 4 października 1947 roku. 1891 (23) Urodził się Sergiusz Prokofiew - rosyjski kompozytor i pianista, odnowiciel muzyki, jeden z najwybitniejszych twórców pierwszej połowy dwudziestego wieku. Studiował w Petersburgu, między innymi u Rimskiego - Korsakowa. Po kilkunastu latach pobytu w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej, w 1932 r. powrócił na stałe do Związku Radzieckiego. Objął klasę kompozycji w Konserwatorium w Moskwie. Sławę przyniosła mu wykonana w 1917 r. Pierwsza Symfonia D - dur "Klasyczna", która utorowała drogę neoklasycyzmowi. Jego opery: "Wojna i pokój" oraz "Miłość do trzech pomarańczy", a także balety : "Romeo i Julia" i "Kopciuszek" znajdują się w repertuarach teatrów operowych na całym świecie. Do najbardziej popularnych utworów należą również koncerty fortepianowe i skrzypcowe. "Wojnę i pokój" kompozytor wielokrotnie przerabiał. Pracował nad nią dwanaście lat. Najbardziej pełna wersja była wystawiona w Pradze w czerwcu 1948 roku. Zmarł 5 marca 1950 roku. 1911 (23) Urodził się Bolesław Miciński - pisarz i filozof, poeta i nowelista, dziennikarz i krytyk literacki. Jako poeta debiutował w krakowskiej "Kwadrydze" w 1929 r. W drugiej połowie lat 30. pracował w tygodniku społeczno - literackim: "Prosto z Mostu" i pełnił w nim funkcje kierownicze. W 1939 r. wyemigrował do Francji. Filozoficzne i estetyczne poglądy Micińskiego najwyraźniej uwidoczniają się w zbiorach esejów: "Podróże do piekieł" i "Dwa portrety". W jego niepokojach widzeniu świata, ważne miejsce zajmował kryzys kultury europejskiej. Temu odczuciu dawał wyraz w swej twórczości eseistycznej. Bolesław Miciński zmarł w 1943 roku. 1935 (23) Prezydent Ignacy Mościcki podpisał tekst konstytucji, nazwanej później "kwietniową". "Konstytucja kwietniowa", w porównaniu z "Konstytucją marcową" z 1921 roku, była mniej demokratyczna. Według jej zasad, prezydent odpowiadał nie przed narodem, lecz jedynie "przed Bogiem i historią". Dostosowana była do ducha i struktury autorytarnej władzy Józefa Piłsudskiego i jego obozu. "Konstytucja kwietniowa" przetrwała tylko do wybuchu II wojny światowej. 1956 (23) Rozpoczęła się czterodniowa sesja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, podczas której przyjęto ustawę amnestyjną. Na mocy ustawy zwolniono z więzień 35 tysięcy osób skazanych w okresie stalinowskim. Wiele z nich zostało w następnych latach zrehabilitowanych. Ustawa amnestyjna była jednym z pierwszych kroków na drodze destalinizacji życia politycznego w Polsce i liberalizacji stosunków społecznych czyli tak zwanej październikowej odwilży. 1883 (24) Urodził się Jarosław Haszek - czeski pisarz, satyryk i humorysta, pacyfista. Jego antymilitarna epopeja z czasów pierwszej wojny światowej: "Przygody dzielnego wojaka Szwejka" należy do najbardziej znanych utworów na świecie. Powieść ośmiesza cesarsko królewską armię Austrowęgier. Postać Szwejka - czeskiego żołnierza, który dzięki prostej filozofii, potrafił zachować wolność nawet w państwie rządzącym się absurdalnymi przepisami i regułami, szybko zaczęła żyć własnym życiem. Czerpiąc obficie z głębokich pokładów mądrości zwykłych ludzi, Szwejk z każdej sytuacji znajduje najlepsze wyjście. Wiele jego powiedzeń i anegdot weszło w codzienny obieg. Powieść ukazuje okrucieństwo i bezsens wojny. Jarosław Haszek - praski dziennikarz i (przez krótki czas) handlarz psami, pisząc swe arcydzieło, czerpał z własnych przeżyć wojennych. Zmarł 3 stycznia 1923 roku. 1886 (24) Urodził się Juliusz Kleiner - historyk i teoretyk literatury polskiej i pedagog. Swą działalność badawczą, twórczą i pedagogiczną rozwijał najpierw w Uniwersytecie Lwowskim , a następnie Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednym z największych jego dzieł jest praca "Zarys dziejów literatury polskiej", na której wykształciły się setki znawców literatury. Spod jego pióra wyszły wielkie monografie Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego. Ponadto wydał "Dzieła wszystkie" Słowackiego. Juliusz Kleiner był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk. Zmarł w 1957 roku. 1914 (24) W Łodzi urodził się Jan Karski (Jan Romuald Kozielewski) - legendarny, tajny kurier w czasie II wojny światowej, pierwszy, wiarygodny świadek holokaustu. Był emisariuszem Delegatury Rządu na emigracji w Londynie oraz stronnictw działających konspiracyjnie w kraju. Wysyłano go z misjami poprzez Europę cztery razy. Przed ostatnią misją kurierską, dwukrotnie przedarł się do getta warszawskiego oraz do obozu w Izbicy Lubelskiej. Po aresztowaniu go przez Gestapo, Karski został uwolniony przez polskie podziemie. Po przedarciu się na Zachód - rozmawiał między innymi z brytyjskim ministrem spraw zagranicznych - Anthonym Edenem i prezydentem Stanów Zjednoczonych - Teodorem Rooseveltem. Z autopsji mógł zdać światu raport o Holocauście. Sprawozdanie o losie Żydów, o ich zagładzie było niewątpliwie najbardziej wstrząsającą częścią misji Karskiego. Jego dramatyczne opowieści i apele o pomoc dla mordowanych Żydów nie spotkały się ze zrozumieniem przedstawicieli zachodnich władz. Nie uwierzyli mu także amerykańscy Żydzi. Po wojnie został profesorem w Georgetown University w Waszyngtonie; wykładał (również w Pentagonie) historię dyplomacji i stosunki międzynarodowe, w tym dzieje Drugiej Wojny. Głosił pogląd, że Polska powinna być nie przedmurzem, ale pomostem między krajami zachodniej i wschodniej Europy. Jan Karski zmarł w Stanach Zjednoczonych 13 lipca 2000 roku. 1731 (24) Zmarł Daniel Defoe - angielski pisarz, publicysta, wydawca, wybitny przedstawiciel oświecenia, rzecznik racjonalizmu. Napisał ponad dwieście utworów literackich, rozpraw politycznych, historycznych i ekonomicznych oraz traktatów dydaktycznych i moralnych. uważany jest za jednego z twórców powieści realistycznych. Z dzieł przygodowo - reportażowych najbardziej znana jest opowieść "Dziennik roku zarazy" - przedstawiająca Londyn w okresie epidemii dżumy w 1665 roku. Światową sławę przyniosła mu powieść "Przypadki Robinsona Crusoe", będąca pochwałą aktywnej postawy człowieka. Na przykładzie głównego jej bohatera, morskiego rozbitka na bezludnej wyspie u brzegów Ameryki Południowej, zaprezentował racjonalistyczne widzenie świata, konieczność i umiejętność radzenia sobie nawet w najtrudniejszych sytuacjach, wiarę w możliwości człowieka i potęgę jego rozumu. Autor w swym utworze dał również wyraz rosnącej morskiej potęgi Anglii i jej wyzwolicielskiej roli wśród narodów o niższej cywilizacji. Daniel Defoe urodził się w 1660 roku. 1915 (24) W Turcji rozpoczęła się ludobójcza akcja, której celem była eksterminacja ludności armeńskiej i innych mniejszości narodowych. Turcy, sądząc, iż świat zajęty wojną, nie zwróci uwagi na zabijanie mieszkańców nietureckich. W ciągu kilkunastu miesięcy zamordowali półtora miliona Ormian - prawie trzy czwarte ludności armeńskiej mieszkającej w Turcji. Podłożem ludobójstwa był nacjonalizm. W 1908 roku do władzy doszedł rząd młodoturecki, który przyjął program: "Turcja dla Turków". Zagładzie poddawano chrześcijan różnych wyznań. Niszczono ich świątynie i ośrodki kultury. Palono księgi i niszczono wszelkie inne ślady kultury. Mimo, że od tamtych wydarzeń upłynęło blisko sto lat, Armenia nie utrzymuje żadnych kontaktów z Turcją, a granice między obydwoma państwami zamknięte są na głucho. Armenia walczy, aby świat uznał zbrodnię Turcji za akcję ludobójczą. 1744 (25) Zmarł Anders Celsjusz - szwedzki fizyk, astronom i przyrodnik, profesor uniwersytetu w Uppsali. Stworzył 100 - stopniową skalę termometryczną, w której punktami granicznymi są liczby zero - temperatura topnienia lodu i sto - temperatura wrzenia wody. System pomiaru temperatury Celsjusza został przyjęty przez wszystkie kraje świata i stał się jednym z fundamentów rozwoju nauki. Ponadto odgrywa bardzo ważną rolę we wszystkich dziedzinach codziennego życia. 1792 (25) We Francji ścięto na gilotynie pierwszego skazańca. Jej pomysłodawcą był lekarz, Józef Ignacy Guillotin. Swą maszynę do ścinania głów uważał za wynalazek humanitarny, zmniejszający cierpienie skazańców. Wcześniej, już w XIII wieku stosowano podobne urządzenie w Holandii, Niemczech, Neapolu, a nawet we Francji. Guillotin, udoskonalił działanie machiny, wprowadzając skośną linię ostrza. Pozwoliło to na precyzyjne i szybkie ścięcie głowy. W czasie rewolucji francuskiej egzekucje gilotynowe wykonywane były masowo na oczach tłumu. Guillotin zmarł 26 marca 1814 r. Kara śmierci zniesiona została we Francji 9 września 1981 r. Ostatnim zgilotynowanym był gwałciciel i morderca trzech dziewcząt. Machina, która pozbawiła go głowy, ważyła 580 kg i miała 4,50 m wysokości. Szerokość ostrza wynosiła 37 cm. 1822 (25) Urodził się Edward Dębowski - rewolucyjno - demokratyczny działacz polityczny, filozof, publicysta, jeden z przywódców powstania krakowskiego. Jego działalność rozpoczęła w polskim zaborze austriackim ruchy wolnościowe nazwane później Wiosną Ludów. Zginął w Krakowie 27 lutego 1846 roku. 1874 (25) Urodził się Guglielmo Marconi - włoski fizyk i wynalazca. 2 czerwca 1896 r. uzyskał patent na telefon bez drutu. Jest to urzędowa data narodzin radia. Pierwszy odbiornik radiowy Marconi opatentował 13 lipca 1898 r. 11 grudnia 1901 r. przesłał pierwszy w dziejach sygnał radiowy przez Atlantyk. Za dokonanie przełomowego wynalazku w dziejach łączności Marconi otrzymał w 1909 roku nagrodę Nobla. Zmarł 20 lipca 1937 roku. 1920 (25) Rozpoczęła się ofensywa polskiego wojska przeciwko Rosji Radzieckiej. Akcją zbrojną kierował Józef Piłsudski. Wojska polskie, sprzymierzone z oddziałami ukraińskiego atamana- Symona Petlury, dotarły do Kijowa. Armia Czerwona, przechodząc do kontrnatarcia, w sierpniu 1920 r. doszła do okolic Warszawy. W bitwie, nazwanej później cudem nad Wisłą, została odrzucona i zmuszona do odwrotu. Wojna polsko-bolszewicka zakończyła się Układem zawartym w Rydze w marcu 1921 roku. Wschodnia granica Polski ustalona została na rzece Zbrucz. 1938 (25) W Gołotczyźnie zmarł Aleksander Świętochowski - pisarz, dramaturg, publicysta, wydawca, sztandarowa postać pozytywizmu. Napisał dwutomową "Historię chłopów polskich w zarysie" i historyczny esej: "Genealogia teraźniejszości". W 1871 r. został publicystą "Przeglądu Tygodniowego", gdzie ogłosił programowy dla rodzącego się ruchu pozytywistycznego artykuł "My i wy" oraz (wspólnie z Leopoldem Mikulskim) cykl "Praca u podstaw". Należał do założycieli tajnego Towarzystwa Literackiego wydającego za granicą książki o tematyce polskiej w serii "Z domu niewoli". Był przewodniczącym Towarzystwa Kultury Polskiej założonego w 1906 r. W 1909 r. wraz z Aleksandrą Bąkowską założył w Gołotczyźnie koło Ciechanowa szkołę rolniczą dla młodzieży chłopskiej. W 1881 r. stworzył własny tygodnik "Prawda". Za pracę p.t. "O powstawaniu praw moralnych" uzyskał doktorat w Uniwersytecie w Lipsku. Pogrzeb Aleksandra Świętochowskiego stał się wielką manifestacją patriotyczną przedstawicieli całego społeczeństwa. Urodził się w Stoczku Łukowskim na Podlasiu w 1849 roku. 121 (26) Urodził się Marek Aureliusz - cesarz rzymski od 161 r., humanista i prawodawca, nazwany: "Filozofem na tronie". Zasłynął jako jeden z najbardziej sprawiedliwych cesarzy, uznający swe panowanie za służbę społeczną. Popierał filozofów i szkoły filozoficzne. Pozostawił potomnym, napisane w duchu stoickim, swoje: "Rozmyślania", które powstały w obozie wojskowym w czasie walk z Germanami na wschodnich krańcach imperium rzymskiego. 1711 (26) Urodził się Dawid Hume - angielski filozof, historyk, ekonomista. Wywarł istotny wpływ na rozwój myśli filozoficznej i nowoczesnych koncepcji gospodarczych w Europie. Jego twórcza działalność legła u podstaw racjonalistycznych kierunków Oświecenia. W dziele zatytułowanym "Traktat o naturze ludzkiej" sformułował prawo kojarzenia. 1937 (26) W Warszawie urodził się Jan Pietrzak - aktor, satyryk, piosenkarz, kompozytor, reżyser. Jest autorem tekstów wielu piosenek i utworów satyrycznych. Już na początku lat 60. zaczął organizować kabarety o wydźwięku społecznym i politycznym. Tworzone i reżyserowane przez niego programy kabaretowe, w okresie Polskiej Rzeczypospolitej ludowej aż do końca lat 80. cieszyły się ogromnym powodzeniem. Oprócz tego, że stanowiły wielką atrakcję kulturalną dla mieszkańców Warszawy, odgrywały ważną rolę w życiu politycznym kraju. Po przewrocie ustrojowym w 1989 r. twórczość satyryczna Jana Pietrzaka nie znalazła dla siebie życiodajnej pożywki. Jego działalność artystyczna zanikła. W 1995 r. kandydował na prezydenta Polski, ale nie znalazł poparcia wśród wyborców. 1986 (26) W Czarnobylu na Ukrainie, o godz.0.23, kilkadziesiąt kilometrów od granicy z Białorusią, nastąpiła katastrofa reaktora atomowego. Zniszczeniu uległ czwarty blok energetyczny elektrowni atomowej. Spowodowało to wyciek substancji radioaktywnych i skażenie promieniotwórcze na znacznych obszarach Europy. Substancje radioaktywne dotarły nad Skandynawię, kraje środkowoeuropejskie, w tym również nad Polskę, a także do Grecji i Włoch. Po eksplozji siłowni czarnobylskiej doszło do skażenia około stu tysięcy kilometrów kwadratowych powierzchni, z tego większość na Białorusi. Najbardziej skażona została trzydziestokilometrowa strefa wokół Czarnobyla. Została ona zamknięta dla ludzi. Oblicza się, że radioaktywne skażenie w niej zniknie dopiero po czterystu latach. Uczeni obliczyli, że stopień skażenia promieniotwórczego był dwieście razy większy niż po wybuchu bomb atomowych zrzuconych przez Amerykanów na Japonię w 1945 roku. Zniszczony blok elektrowni nakryty został betonowym sarkofagiem. Według oficjalnych danych, przy likwidacji skutków wycieku radioaktywnego zginęło 31 osób. Dziesięć lat po katastrofie Ukraińskie Ministerstwo Zdrowia podało, że na choroby wywołane wybuchem zmarło 2500 osób, jednak Światowa Organizacja Zdrowia uważa, że liczba zmarłych jest o wiele większa. W wyniku międzynarodowych uzgodnień i pomocy finansowej dla Ukrainy, 15 grudnia 2000 roku, elektrownia w Czarnobylu została wyłączona z eksploatacji. 1791 (27) Urodził się Samuel Morse - amerykański fizyk i wynalazca, twórca alfabetu złożonego z kropek i kresek oraz konstruktor aparatu do przesyłania informacji na odległość - telegrafu elektromagnetycznego. Swój wynalazek zademonstrował publicznie 4 stycznia1832 r. Pierwszy telegram z użyciem przerywacza przesłano w Nowym Jorku w 1838 r. Pierwsza w świecie linia telegraficzna, na trasie z Nowego Jorku do Baltimore, została uruchomiona 24 maja 1844 r. Pierwszy, podmorski kabel telegraficzny, łączący Europę i Amerykę, oddano do użytku 5 sierpnia 1858 roku. Brytyjska królowa - Wiktoria i prezydent Stanów Zjednoczonych, jako pierwsi korzystający z podmorskiego połączenia, wymienili pozdrowienia. Położenie podmorskiego kabla telegraficznego miało wielkie znaczenie dla komunikowania się między Ameryką i Europą oraz gospodarczego i kulturalnego zbliżenia do siebie obydwu kontynentów. Samuel Morse był ponadto malarzem i rzeźbiarzem. Do dziś zachowało się wiele jego obrazów. Zmarł 2 kwietnia 1872 roku. 1792 (27) W Petersburgu, kilku polskich magnatów, wśród nich - Ksawery Branicki, Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski - protestując przeciwko Konstytucji 3 Maja i współdziałając z Rosją, podpisało akt konfederacji, nazwanej targowicką. Magnaci, mając na uwadze własne, prywatne interesy, podjęli działalność polityczną zgubną dla państwa i narodu polskiego. Targowica w dużej mierze przyczyniła się do drugiego i trzeciego rozbioru Polski i jej upadku. 1820 (27) Urodził się Herbert Spencer - angielski filozof i socjolog, jeden z głównych przedstawicieli filozofii pozytywistycznej, twórca terminu "ewolucja" oraz programu nazwanego systemem filozofii syntetycznej. Według Spencera ewolucjonizm był głównym motorem pozytywnego rozwoju. Ewolucja miała wyjaśniać dzieje społeczeństw oraz przyrody i wszelkiej myśli. Uzasadniał że cały wszechświat podlega ewolucji oraz stopniowemu i systematycznemu organizowaniu się od stanu chaosu do wyżej zorganizowanej jedności tworzącej postęp. Twórczość Spencera miała ogromny wpływ na naukę i powstanie socjologii jako odrębnej gałęzi wiedzy. Dzieła: "Pierwsze zasady" oraz "Zasady socjologii", przetłumaczone i wydane w Polsce jeszcze w XIX wieku, wywarły wielki wpływ na życie umysłowe naszego kraju. Herbert Spencer zmarł 8 grudnia 1903 roku. 1905 (27) Urodził się Julian Stryjkowski (właściwe nazwisko: Pesach Stark) - polski pisarz, historyk i tłumacz. Działalność kulturalną rozpoczął w 1929 r. jako krytyk literacki i teatralny. Tłumaczył z rosyjskiego, francuskiego i hebrajskiego. Urzekła go ideologia komunistyczna. Jeden rok spędził w więzieniu. We wrześniu 1939 r. znalazł się we Lwowie. Pracował tam w redakcji "Czerwonego Sztandaru". Po przeniesieniu się do Moskwy podjął pracę w redakcji "Wolnej Polski" będącej organem prasowym Związku Patriotów Polskich. Po powrocie do kraju, od 1954 r. przez dwadzieścia lat był redaktorem miesięcznika "Twórczość". Napisał wiele powieści o tematyce żydowskiej i religijnej. Najbardziej znane to: "Austeria", "Juda Makabi", "Król Dawid żyje!", "Odpowiedź", "Przybysz z Narbony", "Głosy w ciemności". "Austerię" zekranizował Jerzy Kawalerowicz. Z ideologią i polityką komunistyczną Stryjkowski zerwał na początku lat 70. Był sygnatariuszem "Listu 59", który stanowił protest przeciwko zmianom w Konstytucji. Należał do opozycji politycznej. Zmarł 8 sierpnia 1996 roku. 1931 (27) Urodził się Krzysztof Trzciński - Komeda - pianista i kompozytor, jeden z największych twórców jazowych. Debiutował na początku lat 50. Dużo komponował. Napisał muzykę do sześćdziesięciu filmów stworzonych przez najwybitniejszych polskich reżyserów. Wyjechał na kilka lat do Kalifornii. Chodząc wraz z Markiem Hłaską, z którym kompozytor się przyjaźnił, po nadmorskich skałach, po spożyciu większej ilości alkoholu, upadł i został ciężko ranny. Z odniesionych ran już się nie wyleczył. Zmarł 23 kwietnia 1969 roku. 1899 (28) Urodził się Stanisław Lorentz - historyk sztuki, muzeolog, profesor, członek Polskiej Akademii Nauk. W latach 1936-1982 pełnił funkcję dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie. Organizował wielkie wystawy - "Warszawa oskarża" (1946), "Wiek Oświecenia w Polsce" (1951), "Odrodzenie w Polsce" (1953) oraz liczne wystawy sztuki polskiej za granicą. Dzięki uporowi, konsekwentnym staraniom i negocjacjom z władzami, doprowadził do odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Zmarł 15 marca 1991 roku. 1904 (28) Urodził się Jan Izydor Sztaudynger - pisarz, poeta, satyryk, dziennikarz, twórca popularnych fraszek. Do najbardziej znanych jego zbiorów należą: "Krakowskie piórka", "Ballady poznańskie ", "Strofy wrocławskie", "Piórka z gór", "Dom mój", "Puch ostu". Jego fraszki, lekkie jak piórka, trafiające w sedno sprawy, w formie dowcipnych żartów, powiedzeń, przenośni i symboli weszły do codziennego życia Polaków. Propagował teatry lalkowe. Napisał książkę "Teatr lalek i jego wpływ na literaturę polską". Redagował pismo "Bal u lal". Cenną pozycję literacką stanowi tom wspomnień "Szczęście z datą wczorajszą". Zmarł 12 września 1970 roku. 1923 (28) Rozpoczęto budowę portu morskiego w Gdyni. W uroczystości inauguracyjnej uczestniczyli przedstawiciele władz centralnych państwa i dostojnicy kościelni. Prezydent Stanisław Wojciechowski otworzył również schronisko dla rybaków. Port, jeden z najbardziej nowoczesnych na Bałtyku, został zbudowany w ciągu siedmiu lat. Dzięki temu Polska mogła uniezależnić się od portu w Gdańsku znajdującego się pod silnymi wpływami Niemiec. Wokół portu, na miejscu małej wioski rybackiej, w ciągu kilku lat wyrosło wielkie miasto. Prawa miejskie Gdyni nadano 10 lutego 1926 roku. Pierwszą linię transoceaniczną uruchomiono w Gdyni 7 września 1928 roku. 1934 (28) Uruchomiono nowy port lotniczy na warszawskim Okęciu. Lotnisko jest stale rozbudowywane i unowocześniane. Przyjmuje największe samoloty pasażerskie i obsługuje linie lotnicze ze wszystkich kontynentów. W 2005 roku, oprócz Warszawy, lotniska miały następujące miasta: Gdańsk, Szczecin, Poznań, Zielona Góra, Wrocław, Katowice, Kraków, Rzeszów. 1648 (29) Na Ukrainie rozpoczęła się bitwa nad Żółtymi Wodami. Było to pierwsze starcie szlachty polskiej w wojnie ze zbuntowaną Kozaczyzną. Bitwa, trwająca trzy tygodnie, zakończyła się klęską wojsk polskich, a ich dowódcy zostali wzięci do niewoli. Oddziałami kozackimi dowodził Bohdan Chmielnicki. Jedna z ostatnich wielkich bitew w czteroletniej wojnie dokonała się 28 czerwca 1651 r. pod Beresteczkiem, wojska polskie, pod wodzą króla Jana Kazimierza, rozgromiły oddziały kozacko - tatarskie. Chmielnicki uciekł z placu boju. Tysiące Kozaków poniosły śmierć. Niejako odwetem za tę klęskę był nocny niespodziewany napad Kozaków i Tatarów na wojsko polskie 2 czerwca 1652 r. pod Batohem. W oddziałach polskich istniało niezadowolenie i rozprężenie spowodowane nieudolnym dowodzeniem hetmana Marcina Kalinowskiego. W bitwie pod Batohem, w bezlitosnej rzezi, zginęło osiem tysięcy Polaków. Zawarty pokój określał przywileje i prawa Kozaków oraz obszary, nad którymi mieli sprawować kontrolę, a także zakres władzy króla polskiego nad Ukrainą. W 1654 r. w Perejasławiu, Chmielnicki podpisał układ z carem rosyjskim, na którego mocy wschodnia część Ukrainy przyłączona została do Rosji. Bohdan Chmielnicki jest bohaterem narodowym Ukrainy. Zmarł 6 sierpnia 1657 roku. 1813 (29) Opatentowana została guma. Początkowo otrzymywano ją z drzew kauczukowych. Kilkadziesiąt lat później zaczęto produkować gumę syntetyczną. Guma stała się jednym z najważniejszych surowców w wielu dziedzinach przemysłu, zwłaszcza w przemyśle motoryzacyjnym, tekstylnym i obuwniczym oraz w produkcji przedmiotów codziennego użytku w gospodarstwach domowych. 8 maja 1847 r. Robert Thomson - angielski chemik i fizyk - opatentował gumowe opony. Jego wynalazek stał się ważnym atrybutem motoryzacji, która bardzo szybko zaczęła się rozwijać pod koniec dziewiętnastego wieku. Do dziś nie ma pojazdów - lądowych ani powietrznych, które nie poruszałyby się na gumowych oponach. 1885 (29) Urodził się Egon Erwin Kisch - czeski dziennikarz, reporter i publicysta. Pisał w języku niemieckim. Uczestniczył w hiszpańskiej wojnie domowej. Od 1939 r. przebywał, najpierw w Meksyku, a następnie w Stanach Zjednoczonych. Należał do najsłynniejszych reporterów w dziejach prasy. Dziennikarski instynkt zawiódł go na wszystkie kontynenty. Jego mistrzostwo sprawiło, że czytany był na całym świecie. Do najbardziej popularnych zbiorów reportaży należą: "O carach, popach i bolszewikach", "Szalejący reporter", "Zapisz to, Kisch!". Jest także autorem dzieła "Klasycy dziennikarstwa". Zmarł 31 marca 1948 roku. 1919 (29) Sejm polski przyjął ustawę o święcie narodowym w dniu 3 maja dla upamiętnienia konstytucji uchwalonej w 1791 roku. Święto było obchodzone do 1947 r. Po ponad czterdziestoletniej przerwie, przywrócił je Sejm Rzeczypospolitej dziewiątej kadencji w kwietniu 1990 roku. 1984 (29) Zmarł Karol Estreicher - historyk sztuki, krytyk, publicysta. Należał do słynnej rodziny krakowskich naukowców, którzy wywarli wielki wpływ na polską kulturę. Był synem Stanisława - prawnika, publicysty i bibliografa oraz wnukiem Karola - twórcy bibliografii polskiej. Kontynuował dzieło swego wybitnego ojca i dziadka, wydając 34. tom "Bibliografii polskiej Estreichera". Zajmował się również reedycją niektórych innych jego prac bibliograficznych. Karol Estreicher - wnuk - jest autorem opracowań na temat sztuki, wspomnień oraz romansu historycznego "Krystianna". Przetłumaczył na język polski "Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów" Giorgio Vasariego. Urodził się w 1906 roku. Ojciec Karola - Stanisław Estreicher - został zamęczony w czasie wojny przez Niemców w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. 1734 (30) W Krakowie zmarł Grzegorz Gerwazy Gorczycki - kompozytor, jeden z najwybitniejszych muzyków polskich XVIII wieku. Po studiach w Wiedniu i Pradze przyjął w Krakowie święcenia kapłańskie. Był kapelmistrzem Katedry Wawelskiej. Komponował przeważnie muzykę religijną. W jego utworach elementy muzyki dawnej, palestrinowskiej, przeplatają się z muzyką nowoczesną. Ważną inspiracją były dla niego polskie pieśni kościelne. Dzieła Gorczyckiego cechuje melodyjność i zróżnicowana technika kompozytorska. Urodził się w 1665 roku. 1310 (30) Urodził się Kazimierz III - Wielki - król Polski w latach 1333-1370, ostatni z dynastii Piastów, ten, który według tradycji, "zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną". Kazimierz Wielki obwarował murami ponad trzydzieści miast, skodyfikował prawo, zreformował wojsko i skarb państwa. Założył w Krakowie pierwszy w Polsce uniwersytet. Na króla Polski został koronowany 24 kwietnia 1333 r. Zmarł 5 listopada 1370 roku. 1833 (30) Urodził się Benedykt Dybowski - polski lekarz, zoolog, badacz przyrody. Był zwolennikiem ewolucji gatunków. Za czynny udział w Powstaniu Styczniowym został zesłany w głąb Rosji. Na zesłaniu podjął działalność naukową. Przebadał i opisał faunę jeziora Bajkał. Jego praca miała charakter odkrywczy i pionierski. W Rosji uważany jest za jednego z najwybitniejszych ludzi nauki. 1870 (30) Urodził się Franciszek Lehar - węgierski kompozytor, główny przedstawiciel liryczno - sentymentalnej operetki wiedeńskiej. Jego utwory: "Wesoła wdówka", "Kraina uśmiechu", "Paganini" i "Hrabia Luksemburg" - są najczęściej wystawiane na europejskich scenach teatralnych. Pieśni Lehara i arie operetkowe, ze względu na swą melodyjność i łatwość uczenia się, są powszechnie znane i śpiewane przez zwykłych ludzi, nawet niemających profesjonalnego przygotowania. Zmarł 24 października 1948 roku. 1964 (30) Zakończona została elektryfikacja linii kolejowych Warszawa - Praga i Kraków - Medyka. Elektryfikację kolei w Polsce rozpoczęto w 1951 r. Najpierw objęła warszawski, podmiejski węzeł kolejowy, a następnie Trójmiasto: Gdańsk - Sopot - Gdynia i katowicką kolej podmiejską. Jednocześnie uruchamiano produkcję elektrowozów we Wrocławiu, Poznaniu i Chrzanowie. Szkolono kadry. Do połowy lat 70. sieć zelektryfikowanych linii kolejowych objęła połączenia między wszystkimi dużymi miastami w Polsce. 1981 (30) W Polsce, wobec narastającego kryzysu ekonomicznego i pogłębiających się niedoborów na rynku, wprowadzono kartki na mięso i jego przetwory oraz na niektóre inne artykuły spożywcze. Głównym źródłem zaburzeń były ceny, ustalane przeważnie w oderwaniu od wartości przedmiotów użytkowych, nie uwzględniające zbytu i podaży oraz innych praw rynkowych. Podejmowane kilkakrotnie próby podniesienia cen, jak na przykład w grudniu 1970 czy w czerwcu 1976 roku, doprowadzały do silnych zaburzeń społecznych i politycznych. Realizacja takich przedsięwzięć powiodła się dopiero w styczniu 1982 r., po wprowadzeniu stanu wojennego, kiedy to, podniesiono ceny prawie wszystkich artykułów rynkowych i usług. Kartki zniesione zostały 31 sierpnia 1989 r. Sejm podjął uchwałę o urynkowieniu gospodarki. Wraz ze zniesieniem kartek zostały uwolnione ceny żywności, artykułów przemysłowych i usług. Ich wysokość w ciągu kilku dni podniosła się o ponad 2000 procent.
|