Mgr Andrzej Pruski                                  

instruktor zatrudnienia inwalidów

w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej  

 w Bydgoszczy  

 

                                          Zasiłki na gospodarcze usamodzielnienie inwalidów  

Andrzej  Pruski  

Ob. Leon P. z Torunia był po prostu załamany psychicznie. Wprawdzie renta wojskowa zabezpieczała jego pięcioosobowej rodzinie minimum utrzymania, nie mógł się jednak uspokoić, bo gruźlica płuc przekreśliła całą jego karierę w orkiestrze wojskowej, gdzie grał na trąbce. Był zrozpaczony, gdyż wydawało mu się, że już nigdy nie będzie mógł grać. Gra na trąbce wymaga wysiłku płuc, a te znalazły się w stanie chorobowym.   

Znaleźli się ludzie, którzy poradzili mu zamienić trąbkę na akordeon, który zakupiono z kredytów państwowych, przeznaczonych na gospodarcze usamodzielnienie inwalidów. Ob. P. jest obecnie powiatowym instruktorem wiejskich zespołów muzycznych.     

Ob. Józef W. z powiatu brodnickiego mieszka z dala od wszelkich zakładów pracy - na wsi, nieposiadającej żadnych połączeń komunikacyjnych z miastem. Chroniczne owrzodzenie podudzia nie pozwala mu na żadne podróże i żyłby w biedzie z trojgiem dzieci, gdyby nie pomoc społeczna. Ob. W. wprawdzie nie ma ziemi, ale ma ją gromada w postaci rowów przydrożnych i zagajników, z których korzysta inwalida, pasąc na nich krowę. Krowę tę zakupiono dla niego z kredytów na gospodarcze usamodzielnienie inwalidów. Teraz jest mleko dla dzieci i codzienny pieniądz na zakup innej żywności.   

        

       Ob. Leon Sz. z Grudziądza - niewidomy szczotkarz,   z powodu utraty ręki miał znaczne trudności z wykonywaniem tego zawodu. Ale do zawodu swego był tak przywiązany, że nie chciał zaniechać tej pracy, zwłaszcza, że miał trudności ze zdobyciem innego zajęcia. Zakupiono mu więc maszynę do pęczkowania włosia. Maszyna działa w ten sposób, że przez naciśnięcie nożnego pedału wysuwa się z magazynka tylko taki pęczek włosia, jaki jest potrzebny do zapełnienia jednego otworu szczotki.

Powyższe przykłady, wybrane z wielu przypadków, wskazują na celowość tej formy pomocy, której od dwóch lat udziela Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej poprzez swe terenowe organy, jakimi są wojewódzkie, powiatowe i miejskie Wydziały Zatrudnienia i Spraw Socjalnych Prezydiów Rad Narodowych.   

Odnośne zarządzenie nr 21 Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej z dnia 4 kwietnia 1957 roku określa zasady i cele przyznawania zasiłków na gospodarcze usamodzielnienie inwalidów. Zasiłki przeznaczone są wyłącznie dla osób, uznawanych przez Komisje do Spraw Inwalidztwa - KIZ - za inwalidów, zaliczonych do jednej z grup inwalidzkich.   

Zasiłki przyznawane są w wypadkach, gdy:  

1. inwalida nie jest zatrudniony z braku możliwości zatrudnienia i znajduje się w trudnej sytuacji materialnej,   

2. jeżeli ma uprawnienia, nadane przez powołane do tego władze, do wykonywania samodzielnego zawodu lub czynności.  

Nie mają prawa do zasiłku na gospodarcze usamodzielnienie inwalidów osoby, posiadające ziemię, a więc mogące korzystać z pomocy państwa w oparciu o instrukcję Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej z dnia 21 czerwca 1956 roku w sprawie udzielania pomocy kredytowej dla ludności wiejskiej.   

Zasiłki usamodzielniające przeznacza się:   

1. na zakup narzędzi pracy, na przykład maszyny do szycia, zestaw niezbędnych narzędzi szewskich, rymarskich, itp. dla inwalidów rzemieślników indywidualnych i chałupników, w zasadzie niezrzeszonych w spółdzielni pracy, czyli dla inwalidów, którym Komisja Lekarska do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia zaleciła pracę w warunkach domowych, albo których nie można zatrudnić w spółdzielczości pracy lub w innych zakładach pracy, jak również dla inwalidów, kierowanych do zatrudnienia w zrzeszeniach chałupniczych.  

2. Na zakup niezbędnego inwentarza żywego, jak krowy, świnie, drób na założenie pasieki lub zaprowadzenia hodowli zwierząt futerkowych jako źródła utrzymania dla inwalidów bezrolnych i właścicieli drobnych gospodarstw rolnych.  

3. Na zakup niezbędnych narzędzi pracy dla absolwentów zakładów i ośrodków szkolenia inwalidów oraz dla inwalidów, opuszczających internaty, którzy nie mają rodzin, mogących udzielić im pomocy.   

4. Na pokrycie kosztów szkolenia chałupniczego - poza spółdzielniami pracy i spółdzielniami inwalidów na przykład w zrzeszeniach chałupniczych na opłacenie instruktorów lub majstrów według stawek, ustalonych w instrukcji prezesa Zarządu Głównego CZSP Nr 7 z dnia 30 września 1956 roku w sprawie zasad i form szkolenia chałupniczego chałupników w spółdzielczości pracy - Biuletyn CZSP z dnia 30 września 1956 roku Nr 27, poz. 150.  

5. Na usprawnienia, ułatwiające inwalidom pracę - poza spółdzielczością pracy - jak na przykład: dostosowanie krzeseł, podpórek pod nogi, itp.   

Po wypłacie zasiłku inwalida składa zobowiązanie, że otrzymany zasiłek zużyje zgodnie z jego przeznaczeniem oraz, że w przeciwnym razie zasiłek ów zwróci. Zasiłki są bezzwrotne, lecz zobowiązujące do ich celowego wydatkowania, a także do użytkowania zakupionych przedmiotów lub inwentarza. Wysokość przyznanych zasiłków zależna jest od stwierdzonych na podstawie wywiadu społecznego potrzeb gospodarczych zainteresowanego inwalidy i celowości przyznania mu zasiłku. W przypadku jednak niedotrzymania przez inwalidę warunków zobowiązania musi on zwrócić otrzymany zasiłek.   

Jeśli inwalida z powodu pogorszenia się stanu zdrowia nie może zarobkować na przydzielonym warsztacie pracy, mogą go użytkować członkowie rodziny, pozostający z inwalidą we wspólnym gospodarstwie domowym. W wypadku śmierci inwalidy przydzielone urządzenia, maszyny, itp. podlegają zwrotowi, o ile nie uległy całkowitemu zużyciu. Wyjątek stanowią przypadki, gdy rodzina po zmarłym inwalidzie znajduje się w trudnej    sytuacji i nie posiada dochodów z innych źródeł.

Pochodnia grudzień 1958