Niektóre ubikacje   

 

 Dlaczego rewalidacja, a nie rehabilitacja?

   Mgr Jan Dziedzic

Jakże często występuje w potocznym języku określenie "rehabilitacja" zawsze tam, gdzie jest mowa o produktywizacji niewidomych i przywróceniu sprawności inwalidzie; tego określenia również często używają niewidomi. Ale nie tylko oni. Spotkałem się niedawno z zaproszeniem na konferencję naukową Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego, przeznaczoną dla "lekarzy i pracowników zakładów rehabilitacyjnych". Z wielu innych przykładów przytoczę jeszcze niedawno napisaną pracę mgr.                     J. Dobrowolskiego pod tytułem: "Z zagadnień rehabilitacji psychicznej człowieka ociemniałego". Zwrot ten jest zresztą powtarzany nawet w prasie codziennej.  

W słownikach i encyklopediach znaleźć można tłumaczenie wyrazu "rehabilitacja". Na przykład "Fremdwoetererbuch" z roku 1896 podaje, że słowo to pochodzi z łacińskiego "habilis"; w języku francuskim słowo "habile" oznacza "mieć, posiadać, ukończyć, upiększyć". Stąd zresztą w naszym języku używane słowo - habilitować, na przykład pracę doktorską obronić, obroną ukończyć. Ale powracając do słownika: "rehabilitieren" - "rehabilitować"; "Rehabilitation" - "rehabilitacja", w dosłownym tłumaczeniu oznacza: przywrócenie do poprzedniego stanu, przywrócenie dobrego imienia, czci. Polskie słowniki, na przykład "Słownik wyrazów obcych" Michała Arcta, Warszawa 1921, zawierają następujące wyjaśnienie słowa "rehabilitacja": "uniewinnienie, przywrócenie do czci, oczyszczenie z niesłusznych zarzutów". "Rehabilitować" - "przywrócić dobrą cześć i prawa, uniewinnić"; "rehabilitować się" - postarać się o rehabilitację, poprawić się z wad, które spowodowały utratę dobrej opinii. O rehabilitacji jest również mowa w Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powszechnej - Wydawnictwo Gutenberga - Kraków, która wyjaśnia nam to słowo, jako przywrócenie mocy prawnej.  

Na podstawie rozmów z kilkoma prawnikami dowiedziałem się, że w sądownictwie terminem "rehabilitować" zwykło się określać przyjęcie z powrotem do społeczeństwa człowieka, który został z niego wykluczony, ponieważ stracił swoje dobre imię. Od dawna zakorzeniony i wyraźnie określający to znaczenie wyraz "rehabilitacja" jest w środowisku prawniczym tak powszechny i zrozumiały, że jeśli chodzi o jego źródło, prawnicy mogli jedynie odesłać mnie do słowników.  

Włączenie ponownie inwalidy w nurt normalnego życia społeczeństwa również bywa określane jako "rehabilitacja". Jednakże przyczyna pierwotnego wytrącenia z normalnego życia jest w obu przypadkach zasadniczo różna. Dlatego też inwalidzi odczuwają w określeniu "rehabilitować" element dyskryminacyjny, nie odróżniający przewinienia od kalectwa. A już zupełnie słowo "rehabilitować" nie ma związku w odniesieniu do dziecka, które, jako urodzone w kalectwie, właściwie tylko formalnie stało się członkiem społeczeństwa i formalnie nie było z niego wykluczone, bowiem praktycznie samodzielnie w społeczeństwie nie żyło.  

Z tych właśnie względów skłaniam się do używania słowa "rewalidacja". "Fremderwoerterbuch" wyjaśnia to słowo następująco: "valide, validus" - zdrowy, silny; "Revalidation" - "rewalidacja"; "revalidieren" - "przywrócić skuteczność", "revalieren" - "przywrócić zdrowie"; w kupieckim rozumieniu - przywrócić wypłacalność, zachować swą godność; słowo, które określa niejako wyjście ze stanu  

inwalidztwa celem podjęcia samodzielnej, twórczej pracy

Pochodnia styczeń 1957