„zawsze redaktor”
TERAPIA TAŃCEM Paweł Cylulko
Tańczymy niemalże na wszystkich uroczystościach, zarówno na typowo rodzinnych (urodziny, imieniny, zaręczyny czy wesela itp.), jak i bardziej oficjalnych, publicznych, takich jak studniówki, komersy czy turnieje. Mimo to, niejednokrotnie nie zastanawiamy się nad tym dlaczego bierzemy udział w tego typu imprezach, dlaczego aWszystkie te i inne okazje do tańczenia są najczęściej przez nas właściwie wykorzystywane. Tańczą dzieci, młodzież, osoby dorosłe, A tak naprawdę czy wiemy co to jest taniec? Trudno jest odpowiedzieć na to pytanie w kilku słowach. Taniec jest przejawem kultury związanym z pewnym środowiskiem (tańce ludowe, narodowe) i funkcją (tańce rytualne, towarzyskie). Definiując taniec można najogólniej powiedzieć, iż jest on zespołem zjawisk ruchowych, będących transformacją ruchów naturalnych człowieka skoordynowanych z muzyką. Myślę, że należy jeszcze dodać, iż sięgamy po taniec głównie pod wpływem różnorodnych przeżyć emocjonalnych takich jak np. uniesienie, zachwyt, radość czy nawet smutek. Od dawien dawna taniec był jednym z religijnych rytuałów pozwalających człowiekowi wyrażać swoje nastroje, pragnienia, obawy i prośby. To właśnie za pomocą tańca ludzkość wcześniej zaczęła wypowiadać swoje uczucia niż w sposób werbalny, czyli słowny. Taniec charakteryzuje niemal całą ludzkość, zarówno tę najbardziej cywilizowaną, jak i tę dopiero rozwijającą się. W zależności od szerokości i długości geograficznej, od typu kultury i narodowości jest on inny i inne ma znaczenie dla człowieka i jego funkcjonowania w danej społeczności. Do podstawowych elementów tańca należą: rytm i ruch. Z tego to powodu można powiedzieć, iż taniec jest aktywną formą ruchu, wymagającą od osoby tańczącej niejednokrotnie zwiększonego wysiłku fizycznego. Ruch zmuszając mięśnie do bardziej intensywnej pracy, zwiększa tym samym zapotrzebowanie organizmu na tlen. Tak więc mimo, iż taniec wpływa przede wszystkim na serce i płuca, to jednak cały organizm czerpie z niego różnorodne korzyści. Wykonywane podczas tańca ruchy wpływają na polepszanie krążenia krwi, przez co dotleniane i odżywiane jest lepiej całe ciało i jego poszczególne narządy. Podczas tanecznego wysiłku lepiej są także odprowadzane -2-
z całego ciała substancje toksyczne. Sprawniej funkcjonuje m. in. wątroba, układ hormonalny i nerwowy. Można powiedzieć, iż pod wpływem uprawianego tańca harmonijniej działa i funkcjonuje cały niemal organizm. Ponadto regularny taniec pozwala łatwiej utrzymać zgrabną i szczupłą sylwetkę ciała. Osoby częściej tańczące rzadziej ulegają infekcjom, takim jak przeziębienia i grypy. Tak więc regularne uprawianie tańca ma ogromne znaczenie dla naszego zdrowia i samopoczucia. Taniec pozwala wyrażać człowiekowi to, co dzieje się w jego wnętrzu, to co jest dla niego najistotniejsze, najbliższe, a przede wszystkim najintymniejsze w sposób niewerbalny - niejednokrotnie łatwiejszy niż słowny. Taniec może także wprowadzać osoby tańczące Tak więc w przypadku uprawiania tańca możemy z całą pewnością mówić o terapeutycznym znaczeniu ruchu dla zdrowia i działalności człowieka. Choreoterapia jest formą psychoterapii wykorzystującą ruch, a w tym i taniec w celu korekty postawy ciała ludzkiego jak i polepszania kontaktów interpersonalnych, prowadząc do coraz lepszego i sprawniejszego funkcjonowania człowieka w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej. To działanie można nazwać reedukacją ciała i psychiki ludzkiej przy pomocy muzyki, ruchu i tańca. Choreoterapia stosowana jest m. in. jako uzupełnienie kinezyterapii w celu psychofizycznej rehabilitacji osób, zwłaszcza, że ta forma terapii jest szczególnie lubiana przez pacjentów. Obserwując tańczącego pacjenta, terapeuta jest w stanie dostrzec gdzie blokowane są napięcia pochodzące z różnych sfer życia. Na podstawie takiej -3-
obserwacji może on diagnozować i dobierać pacjentowi odpowiednie ćwiczenia korekcyjno - ruchowe i taneczne. Choreoterapia oddziaływuje na pacjenta poprzez: 1)tańce - ludowe, regionalne, narodowe, towarzyskie, 2)ćwiczenia muzyczno - ruchowe, a więc m.in. ćwiczenia ułatwiające koordynację ruchową, orientację w przestrzeni, ćwiczenia korygujące postawę ciała, wpływające pozytywnie na rytm oddechu, pracę serca, rozluźnienie, a także 3)improwizacje ruchowe do wybranej muzyki. Tak prowadzona terapia wpływa na wyostrzenie zmysłów, umuzykalnienie, pomaga w lepszej orientacji czasowo - przestrzennej, co ma pozytywny wpływ na koordynację ruchową. Terapia taneczna pełni wiele funkcji oddziaływując na różne sfery aktywności pacjenta - od sfery fizjologicznej poprzez poznawczą, aż do emocjonalnej W Polsce od niedawna stosuje się leczenie tańcem i ćwiczeniami ruchowymi. Choreoterapia ma również bardzo duże znaczenie dla ludzi niepełnosprawnych fizycznie - szczególnie z uszkodzeniami narządów ruchu - może ona pomóc w przywracaniu funkcji motorycznych lub w rozwijaniu zastępczych cech ruchowych. Dla osób z defektem wzroku terapia tańcem jest jedną z form rewalidacji, która rozwija fizyczną i motoryczną sprawność organizmu, doskonali kompensacyjne współdziałanie wszystkich zmysłów, wzbogaca sferę doznań estetyczno - poznawczych, a także zwiększa uspołecznienie tych osób w środowisku osób pełnosprawnych. Taniec stosowany w choreoterapii może dać pacjentowi: większą chęć do życia, odprężenie psychiczne, lepsze poczucie orientacji, równowagi, zadowolenie z ruchu, rozładowanie emocjonalne, rozluźnienie kończyn, odprężenie i radość życia. Taniec towarzyski uczy zabawy grupowej, bycia w społeczności, Taniec oprócz walorów terapeutycznych posiada również walory rekreacyjne. Niekiedy taniec wykorzystywany jest również jako czynnik katharktyczny. -4-
Znaczenie ruchu - w tym i tańca dla zdrowia, było dostrzegane już od dawien dawna i tak np. Sokrates twierdził, że dzięki sztuce tańca jego ciało uzyskuje lepszą formę, a umysł natomiast jest giętki i bardziej swobodny. Umiejętność tańca ułatwia nawiązywanie i jednocześnie podtrzymywanie istniejących już kontaktów międzyludzkich. Tak więc warto tańczyć nie tylko dla siebie, ale i dla innych osób z bliższego czy dalszego towarzystwa. Na ogół nasz siedzący tryb życia wskazuje na to, iż powinniśmy sięgnąć po taniec i jego zdrowotne oddziaływanie. Nie możemy przecież zapomnieć , że nasze ciało jest jakby stworzone do aktywnego trybu życia i nie powinniśmy z niego tak szybko rezygnować. Jakie mogą występować trudności związane z tańcem? Mogą to być nasze wewnętrzne opory przed tańczeniem czy w ogóle przed wykonywaniem jakichkolwiek ruchów, przed kontaktami z innymi osobami, czy nawet przed tego typu sposobem spędzania wolnego czasu. Następnym problemem może być dobór odpowiedniego stroju do tańca. Powinien on być napewno odświętny, niecodzienny i uroczysty, ponieważ jest on m.in. wyrazem szacunku dla partnerki czy partnera. Musi być także czysty, schludny, a przede wszystkim - odpowiedni do konkretnej okazji i sytuacji. Rodzaj tańca może nam także stwarzać pewne trudności. Należy go dobierać przede wszystkim do swoich możliwości, umiejętności, wieku i oczywiście do swoich upodobań. Można byłoby tu wymieniać jeszcze wiele problemów związanych Ponieważ zagadnienie terapii tańcem z pewnością nie zostało do końca wyczerpane w niniejszym artykule - mam nadzieję, że będzie się do tego tematu jeszcze nie raz powracać na łamach tego czasopisma. Samo pisanie czy czytanie o terapeutycznym znaczeniu tańca w życiu człowieka nie przyniesie żadnych efektów zdrowotnych. Osiągnąć je można tylko wtedy gdy się samemu zacznie tańczyć. Kwartalnik Nietakty styczeń-marzec 1999 |